Όταν λέμε "η με διάφορους τρόπους μετάδοση", μπορούμε σαν αφετηρία να διακρίνουμε δυο βασικές κατηγορίες, η μετάδοση αυτή να γίνεται με ειρηνικά μέσα, ή να γίνεται με τη βία. Δηλαδή μπορεί ένας κατακτητής να αλλοτριώσει με το ζόρι τον πολιτισμό του κατακτημένου, και αυτό το βλέπουμε σε πολλές περιπτώσεις στην περίοδο της αποικιοκρατίας, όμως ίδια ή και μεγαλύτερη αλλαγή μπορεί να συντελεστεί και με άλλους τρόπους, όπως για παράδειγμα μέσα από το εμπόριο. Το κατά πόσο εύκολο είναι να κατακτήσει κάποιος πολιτισμός άλλους πολιτισμούς, εξαρτάται τόσο από την ίδια την αξία του ως πολιτισμού, όσο και από την ισχύ του πολιτικού του υποκειμένου, είτε αυτό είναι ένα ισχυρό κράτος, είτε μια μεγάλη αυτοκρατορία. Για παράδειγμα, ο ελληνικός πολιτισμός, ακόμα και με την παρακμή του ελληνιστικού κόσμου, κατάφερε να επηρεάσει τον πολιτισμό της κραταίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας σε τέτοιο βαθμό που ήταν λες και οι ρωμαίοι τον αντέγραφαν. Από την άλλη, ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός μετά την Ρωμαϊκή κατάκτηση δεν θα ήταν ποτέ πια ο ίδιος, ιδιαίτερα μετά την κυριαρχία του χριστιανισμού στα πλαίσια της οποίας δέχθηκε πανίσχυρο χτύπημα.
Στις μέρες μας τον πολιτισμικό ιμπεριαλισμό τον αντιλαμβανόμαστε κυρίως μεταξύ κρατών, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν και άλλοι φορείς του πέρα από τις κρατικές οντότητες. Για παράδειγμα, οι θρησκείες λειτουργούν με διαφορετικό τρόπο και τα δικά τους όρια δεν ταυτίζονται απόλυτα με τα σύνορα του ενός ή του άλλου κράτους.
Αν πάντως πρέπει σήμερα να βάλουμε κάποιο κράτος στην κορφή της πυραμίδας του «πολιτισμικού ιμπεριαλισμού» αυτό το κράτος δεν μπορεί να είναι άλλο από τις ΗΠΑ. Ο πολιτισμός των ΗΠΑ έχει επηρεάσει σχεδόν όλα τα κράτη του κόσμου και έχει επιβληθεί με κάθε τρόπο, είτε με μέσα οικονομικά, είτε με στρατιωτικά, είτε με τη βοήθεια κάθε είδους κουλτούρας και μορφής τέχνης, όπως είναι τα περιοδικά, η τηλεόραση, η μουσική, ο κινηματογράφος, τα video games, τα κόμικς, η λογοτεχνία, η διαφήμιση κ.α. Κάθε ένα από τα παραπάνω είδη, πέρα από τον ρόλο του ως μορφή τέχνης ή τεχνικής ή ψυχαγωγικού μέσου, έχει παράλληλα και το χαρακτήρα της προπαγάνδας, αφού μέσω της παγκόσμιας αγοράς και της εξέλιξης των επικοινωνιών/μεταφορών, φτάνει σε εμάς στον ίδιο σχεδόν χρόνο και στην ίδια συχνότητα που φτάνει και στο κοινό της Αμερικής. Όλοι στολίζουμε για παράδειγμα χριστουγεννιάτικο δέντρο, όλοι έχουμε στο μυαλό μας την εικόνα του «αμερικάνικου» άγιου Βασίλη, και μάλιστα πρόσφατα, έχουμε αρχίσει να γιορτάζουμε ακόμη και το Χάλοουιν που είναι κάτι σαν τις δικές μας Απόκριες.
Όλες αυτές οι διαστάσεις του ζητήματος είναι τόσο εμφανείς που στην ουσία δεν έχω πει και τίποτα σπουδαίο μέχρι τώρα, όμως υπάρχει και μια ακόμη διάσταση η οποία, αν και ισχυρή, ίσως δεν την αντιλαμβανόμαστε ως κάτι διακριτό.
Είχα διαβάσει πριν κάμποσα χρόνια ένα βιβλίο του Terry Jones(είναι ένας από τους Monty Pythons) και του Allan Ereira με τίτλο «Οι Βάρβαροι». Το βιβλίο αυτό μιλούσε για τους πολιτισμούς που κατακτήθηκαν από ή πολέμησαν την Ρωμαϊκή αυτοκρατορία, και που οι Ρωμαίοι τους αποκαλούσαν υποτιμητικά βάρβαρους. Το επιχείρημα των συγγραφέων είναι ότι οι Ρωμαίοι υιοθέτησαν από αυτούς τους λαούς πολλά από τα στοιχεία που εμείς σήμερα αναγνωρίζουμε ως ρωμαϊκά, χωρίς να γνωρίζουμε ότι δεν ήταν οι Ρωμαίοι αυτοί που τα ανακάλυψαν. Στο βιβλίο αναφέρονται μια σειρά από τεχνικές, τεχνολογίες, τεχνοτροπίες, είδη κουλτούρας, τα οποία οι Ρωμαίοι «έκλεψαν» από πολιτισμούς τους οποίους θεωρούσαν κατώτερους μετατρέποντας τα σε στοιχεία της δικής τους πολιτισμικής πραμάτειας και κληρονομιάς.
Ανάρτηση από: http://redflyplanet.blogspot.com