Του Θέμη Τζήμα
Σε
προηγούμενο άρθρο κάναμε λόγο περί της σημασίας της μη ήττας της
Αρμενίας στο Ναγκόρνο Καραμπάχ (Αρτσάχ). Δυστυχώς, εν μέσω
σιωπής από τα διεθνή και εγχώρια ΜΜΕ, η ήττα της Αρμενίας επιβεβαιώθηκε,
οδηγώντας την σε συνθηκολόγηση με δυσμενείς όρους. Η εξέλιξη μπορεί να
αποδειχθεί διεθνοπολιτικά καταλυτική. Αξίζει να σταθούμε σε μερικά βασικά
σημεία που είναι εύγλωττα:
Πρώτον,
τόσο ο πρωθυπουργός της Αρμενίας, όσο και η ηγεσία του Αρτσάχ δικαιολόγησαν την
συνθηκολόγηση, ρίχνοντας το βάρος στην στρατιωτική ηγεσία, υποστηρίζοντας ότι
δεν είχαν τις δυνάμεις να συνεχίσουν πλέον τον πόλεμο και ότι κινδύνευε η
πρωτεύουσα του Στεναπακέρτ. Αν αυτό ισχύει προκύπτουν ερωτήματα ως προς την
πολεμική προπαρασκευή της Αρμενίας: είχε προετοιμαστεί τεχνολογικά απέναντι στο
Αζερμπαϊτζάν και στην Τουρκία; Το ερώτημα, σε μια εποχή που η Τεχνητή Νοημοσύνη
και τα μη-επανδρωμένα οπλικά συστήματα διαδραματίζουν κομβικό ρόλο, είναι
κρίσιμη και για την Ελλάδα.
Ήδη από την επίθεση στις εγκαταστάσεις της Aramco στη Σαουδική Αραβία γνωρίζουμε ότι ένας συνδυασμός πυραύλων και drones μπορεί να εξαντλήσει ή και να εξουδετερώσει αντί- αεροπορικές άμυνες. Μπορούν επίσης να καταφέρουν συντριπτικά πλήγματα στον στρατό ξηράς. Προφανώς, η Αρμενία δεν ήταν έτοιμη γι' αυτόν τον πόλεμο. Η Ελλάδα θα ετοιμαστεί, ή θα συνεχίσει να ελπίζει στην εύνοια ξένων κρατών, την κρίσιμη στιγμή;
Επιπρόσθετα, ακόμα και αν σε συγκεκριμένα πεδία, η μαχητική ικανότητα των ισλαμιστών μισθοφόρων της Άγκυρας είναι χαμηλή, αφενός μαθαίνουν γρήγορα, αφετέρου προσφέρουν σημαντικό επιπλέον αριθμητικό πλεονέκτημα με συγκριτικά χαμηλό κόστος. Πώς προετοιμαζόμαστε;Η
ήττα της Αρμενίας νίκη και της Τουρκίας
Δεύτερον,
η Τουρκία ακολούθησε και πάλι την τακτική "δημιουργώ πρόβλημα ή το οξύνω
για να είμαι μέρος της λύσης". Για ακόμα μια φορά της βγήκε. Παρότι
υπάρχει ένταση και αμφισβήτηση ως προς την παρουσία τουρκικών
"ειρηνευτικών δυνάμεων" στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, δεδομένου ότι δεν
προβλέπεται κάτι σχετικό στην ανακωχή, καθίσταται προφανές ότι οι τουρκικές
δυνάμεις βάζουν "πόδι" στον Καύκασο και γίνονται μέρος μιας έστω
επισφαλούς λύσης.
Τρίτον,
η Τουρκία θα μπορεί να αυξομειώνει την πίεση προς την Αρμενία και προς την
Ρωσία με πολλαπλά οφέλη: το Αζερμπαϊτζάν περνά κατά βάση σε τουρκική επιρροή. Η
Τουρκία μελλοντικά ίσως αποπειραθεί να το εντάξει στο ΝΑΤΟ. Επιπλέον, η Τουρκία
καθίσταται αντικειμενικά η αιχμή του δόρατος στην πολιτική μέγιστης πίεσης προς
τη Ρωσία.
Έτσι,
χρησιμοποιώντας τον αντιρωσισμό των Δημοκρατικών στις ΗΠΑ θα αναβαθμίσει υπό
όρους τη σημασία που έχει για την Ουάσιγκτον, ακόμα και με δεδομένη την
αντιπάθεια του Μπάιντεν για τον Ερντογάν. Εξαιτίας των δύο παραπάνω λόγων,
όμως, ταυτοχρόνως η Τουρκία γίνεται πολύ σημαντική και για την Ρωσία. Τα δύο
κράτη "συνορεύουν" σε κάθε σύγκρουση σχεδόν. Αν η Ρωσία με κάποιον
πρέπει να διαπραγματεύεται –όσο λόγω αντι-ρωσισμού δεν το κάνει η Δύση– αυτός
είναι η Τουρκία, αλλιώς θα βρεθεί αντιμέτωπη με το ΝΑΤΟ.
Ρωσία
και Τουρκία
Τέταρτον,
η Ρωσία έχει όρια και συμφέροντα. Το κατεστημένο της Ελλάδας, δεσμευμένο από
τον αντί-ρωσισμό που κυριαρχεί, σπεύδει να περιγράψει μια Ρωσία που πρόδωσε την
Αρμενία. Είναι η άλλη όψη του ίδιου νομίσματος (ανοησία λέγεται) όσων
ονειρεύονται "ξανθά γένη". Η Ρωσία και ειδικότερα ο πρόεδρος Πούτιν
έχει δείξει ότι δεν προσφεύγει στον πόλεμο παρά μόνο όταν απειλούνται πολύ
ειδικά ρωσικά συμφέροντα.
Στην
Συρία μπήκε στον πόλεμο τέσσερα χρόνια μετά την έναρξή του, με τους εκλεκτούς
της Δύσης και του Ερντογάν, στα προάστια της Δαμασκού και με τις οβίδες τους
στους κεντρικούς δρόμους. Στη Λιβύη δεν πρόβαλε βέτο στο Συμβούλιο Ασφαλείας.
Στην Ουκρανία δεν αντέδρασε στην αλλαγή καθεστώτος και έδρασε μόνο όταν
κινδύνευσε να δει ολόκληρη την Ουκρανία να γίνεται αντιρωσική. Δεν θέλει πόλεμο
με ΝΑΤΟϊκό κράτος και ειδικά με την Τουρκία.
Συμμετέχει
σε αρκετούς πολέμους ήδη, υπό συνθήκες κυρώσεων μάλιστα εναντίον της Ρωσίας,
πανδημίας και πτώσης των τιμών του πετρελαίου. Οι αντοχές της Ρωσίας δεν είναι
αυτές που είχε κάποτε η ΕΣΣΔ. Σε κάθε περίπτωση, η ηγεσία της Ρωσίας θα τις
τεστάρει μόνο όταν δεν θα έχει άλλο δρόμο. Μέχρι τότε θα κερδίζει χρόνο. Εξ ου
και έμεινε σε αυτό που επιβαλλόταν από την αντίστοιχη συνθήκη: υπεράσπιση της
Αρμενίας μόνο. Αυτό είχε υποχρέωση να κάνει και αυτό έπραξε τελικά.
Επιπλέον,
πρέπει να κρατήσουμε στο μυαλό μας ότι ο πρωθυπουργός της Αρμενίας ξεκίνησε ως
φιλικός προς τη Δύση όχι προς την Ρωσία. Η μεγάλη εικόνα για την Ρωσία είναι οι
ΗΠΑ και επομένως είναι σημαντικό να αποφύγει θερμή αντιπαράθεση με τους
Αμερικανούς, αλλά και να επαναβεβαιώσει την ισχύ της στους συμμάχους της. Το
έκανε με την Λευκορωσία και τώρα το αποπειράται εκ νέου με την Αρμενία. Δεν
είναι ούτε εύκολο, ούτε ευχάριστο.
Ρωσικά
λάθη
Πέμπτον,
η Ρωσία κάνει λάθη όπως όλοι. Η μη άσκηση βέτο στην απόφαση του Συμβουλίου
Ασφαλείας που οδήγησε στην ανατροπή Καντάφι, η μη διάσωση της κυπριακής
οικονομίας και η ανοχή στην τουρκική επέμβαση στον Καύκασο είναι κακή για τα
ρωσικά συμφέροντα. Ο Ερντογάν μπορεί να φύγει. Η Τουρκία θα μείνει και μέσα από
την Τουρκία και το ΝΑΤΟ. Υπάρχουν διάφορα σενάρια που αγγίζουν τις θεωρίες
συνωμοσίας.
Μέχρι
να αποδειχτούν ας θεωρήσουμε ότι η Ρωσία αιφνιδιάστηκε στο μαλακό της
υπογάστριο. Θα πληρώσει κόστος γι' αυτό και θα πρέπει να το αντιστρέψει πριν
βρεθεί με το ΝΑΤΟ να την έχει κυκλώσει οριστικά από παντού και με τους
συμμάχους της ανασφαλείς. Με άλλα λόγια πρέπει άμεσα να διώξει την Τουρκία από
τον Καύκασο. Υπάρχουν προηγούμενα στη διπλωματία και της ΕΣΣΔ και της Ρωσίας που
δείχνουν ότι ξέρει να κερδίζει χρόνο. Προς το παρόν, όμως, αυτό ακούγεται πολύ
αμφίβολο. Βεβαίως, φαίνεται ότι διασφαλίζει την κηδεμονία επί της Αρμενίας και
ένα μεγάλο μέρος του Αρτσάχ. Δεν αρκούν ωστόσο αυτά.
Έκτον,
η εκλογή Μπάιντεν και η δύσκολη παράδοση από τον Τραμπ επιτείνει τις εντάσεις.
Όλοι σπεύδουν να κατοχυρώσουν τετελεσμένα και να στεγανοποιήσουν τις περιοχές
τους από μια πιθανή προσπάθεια επανάκαμψης των ΗΠΑ. Η Τουρκία επιδιώκει
τετελεσμένα –στην Ελλάδα πρέπει να ηχήσουν καμπάνες– αλλά εν προκειμένω και η
Ρωσία ήθελε να κλείσει το συντομότερο δυνατό τον πόλεμο αυτόν, πριν οι ΗΠΑ
αρχίσουν να παρεμβαίνουν.
Έβδομο,
οι δηλώσεις στήριξης από δυτικά κράτη δεν αξίζουν ούτε το χαρτί που ξοδεύεται
για να τυπωθούν. Ποια ήταν η βοήθεια του Μακρόν στην Αρμενία; Ποια της ΕΕ ή των
ΗΠΑ με το αρμενικό λόμπι; Ο αρχικώς φιλοδυτικός πρωθυπουργός της Αρμενίας
Πασινιάν αναγκάστηκε να στραφεί στην Ρωσία. Από ό,τι φαίνεται ούτε ένας
πύραυλος δεν πήγε από τους συμμετέχοντες στο δήθεν υπό διαμόρφωση μέτωπο κατά
του τουρκικού αναθεωρητισμού. Πρώτο και καλύτερο το Ισραήλ που έδωσε στο
Αζερμπαϊτζάν και επομένως και στην Τουρκία, ό,τι χρειάζονταν.
Ελλάδα-Τουρκία
Όγδοο,
μελαγχολεί η σχέση Ελλάδας και Τουρκίας, γενικά και εν προκειμένω. Δεδομένη και
αδιάφορη η πατρίδα μας, ακούει για πολλοστή φορά τον πραγματικό πρωθυπουργό
Πάιατ να ορίζει ως σκοπό κοινό, της εξωτερικής μας πολιτικής και της εξωτερικής
πολιτικής των ΗΠΑ η Τουρκία να μείνει στο δυτικό "μαντρί". Με άλλα
λόγια πάνω στην Ελλάδα και στα δικαιώματά της, μειοδοτικά, το εγχώριο
κατεστημένο εξυπηρετεί συμφέροντα άλλων κρατών. Από την άλλη, η Τουρκία, με όλα
τα προβλήματά της, κοιτάει στα μάτια παγκόσμιες δυνάμεις. Τι κάνουμε αλήθεια
για τον Καύκασο, την Συρία, το Ιράκ, την Λιβύη κλπ; Περιμένουμε να μας σώσει ο
Μπάιντεν, όπως περιμέναμε και από τον Τραμπ αρχικά.
Ένατο,
μέτωπο κατά της Ρωσίας θα φτιαχτεί προς το παρόν κι όχι κατά της Τουρκίας. Δεν
γίνονται και τα δύο ταυτόχρονα. Το αντι-ρωσικό μέτωπο ακυρώνει τον περιορισμό
της Τουρκίας. Για να περιοριστεί η Τουρκία, η Ρωσία και οι σύμμαχοί τους πρέπει
να αποκτήσουν στρατηγική, εταιρική σχέση τουλάχιστον με την Γαλλία και με την
Γερμανία, αλλά στην πραγματικότητα με τις ΗΠΑ.
Όσο
αυτό δεν συμβαίνει, η Τουρκία ακόμα και αν καταστεί ξανά ο μεγάλος ασθενής, αν
και πολύ απέχει από αυτό, θα καθίσταται περισσότερο το μεγάλο επίδικο. Ξημέρωσε
μια πολύ κακή μέρα για την Αρμενία, για την Ρωσία, για την διεθνή ειρήνη, αλλά
και για την Ελλάδα. Να προσπαθήσουμε η ήττα των Αρμενίων να μην εξελιχθεί σε
προανάκρουσμα καταστροφής.