Βασικές «αιχμές» του Προϋπολογισμού 2021 και της «έκθεσης Πισσαρίδη»

Του Γιάννη Τόλιου

Εισαγωγή

Στην επέτειο των 200 χρόνων της “Επανάστασης του ’21”, θα ήλπιζε κανείς, «τιμής ένεκεν», ένα φιλολαϊκό προϋπολογισμό, για τον πρόσθετο λόγο των σκληρών δοκιμασιών που βιώνει ο ελληνικός λαός λόγω της πανδημίας του covid-19. Δυστυχώς ο νέος προϋπολογισμός 2021, είναι το ίδιο και πιο αντιλαϊκός από τους προηγούμενους «μνημονιακούς», παρ’ ότι προσωρινά έχουν ανασταλεί ως το 2021, οι υπερεθνικές δεσμεύσεις του «Συμφώνου Σταθερότητας» (ελλείμματα, κά) και «χαλάρωσης» της παροχής ρευστότητας από την ΕΚΤ προς όλες τις χώρες της ΕΕ, λόγω υγειονομικής κρίσης.

1.Οικονομικές εξελίξεις με φόντο την πανδημία

Οι πανδημία «covid-19», είχε στον ένα ή άλλο βαθμό, πολύπλευρες αρνητικές συνέπειες στις οικονομίες και κοινωνίες όλων των χωρών, ενώ ρίχνει βαριά τη σκιά της στο 2021. Στο πεδίο της οικονομίας, σύμφωνα με εκτιμήσεις διεθνών οργανισμών (ΟΟΣΑ, ΔΝΤ), εκτιμάται ότι το 2020 θα κλείσει με αρνητικούς ρυθμούς ανάπτυξης του ΑΕΠ. Γύρω στο -5% για τις αναπτυγμένες χώρες και στο -3% για τις αναπτυσσόμενες, ενώ στο 2021 προβλέπεται μερική ανάκαμψη, μικρότερη από την πτώση που επήλθε το 2020. Ειδικότερα στις ΗΠΑ από -4,3%/2020 σε +3,1%/2021 και στην ΕΕ από -7,4%/2020 σε +4,1%/2021, ενώ στις αναδυόμενες οικονομίας από -3,3%/2020 σε +6%/2021, με εξαίρεση την Κίνα που θα έχει θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης και τα δύο χρόνια (+1,9%/2020 και +8,2%/2021).

Όσο για την Ελλάδα, η πτώση του ΑΕΠ το 2020 εκτιμάται -10,5%, ενώ το 2021 προβλέπεται + 4,8%. Συνολικά θα φθάσει 171,9 δις/2021, σε σχέση με 162,7 δις/2020 και 183,4 δις/2019. Πρόκειται για σοβαρή συρρίκνωση, που υπερβαίνει τα 20,7 εκατ. μεταξύ 2020 και 2019.! Ασφαλώς η εξέλιξη του ΑΕΠ, εκτός από μια γενική εικόνα, δεν μας λέει πολλά, ιδιαίτερα για τα προβλήματα που έχουν προκύψει στο πεδίο της υγείας, απασχόλησης, παιδείας, κατανομής εισοδήματος, φορολογίας, δημόσιου χρέους, κλπ, τα οποία απαιτούν πιο ειδικότερη θεώρηση.

Αυτό ωστόσο που διαφαίνεται, στις επιλογές του Προϋπολογισμού 2021, είναι ότι κρίσιμα προβλήματα στο πεδίο της εργασίας και της κοινωνικής ζωής, θα διατηρηθούν και το 2021, ιδιαίτερα αν δεν υπάρξουν, πολύμορφες αντιστάσεις και αγώνες, ακύρωσης των αντιλαϊκών μέτρων, τα οποία προωθούνται με βάση το νεοφιλελεύθερο «πόρισμα» της λεγόμενης «επιτροπής Πισσαρίδη». Το συγκεκριμένο πόρισμα, αξιοποιείται από την κυβέρνηση για να ντύσει με μανδύα «επιστημονικής αξιοπιστίας» τα σκληρά νεοφιλελεύθερα μέτρα, στο όνομα αντιμετώπισης της κρίσης της πανδημίας.!

2.Φορολογική έσοδα και Προϋπολογισμός 2021

Σύμφωνα με την Εισηγητική Έκθεση του νέου Προϋπολογισμού, τα φορολογικά έσοδα το 2021 (που αποτελούν 90% των κρατικών εσόδων), προβλέπονται να φθάσουν 47,8 δις € και είναι αυξημένα σε σχέση με τα εκτιμώμενα το 2020 (44,2 δις), τα οποία λόγω πανδημίας και μείωσης της οικονομικής δραστηριότητας (μείωση μισθών, κερδών, προσόδων κλπ) είναι μικρότερα από τα φορολογικά έσοδα του 2019 (51,1 δις €). Παρά τις αυξομειώσεις των διαφόρων κατηγοριών φορολογικών εσόδων, η ταξική τους δομή δεν αλλάζει, αλλά γίνεται πιο αντιλαϊκή σε βάρος λαϊκών στρωμάτων (κυρίως μισθωτών-συνταξιούχων). Ειδικότερα οι έμμεσοι φόροι, που κατά βάση είναι αντιλαϊκοί φόροι (ΦΠΑ, Ειδικοί Φόροι Κατανάλωσης) παραμένουν κύρια πηγή κρατικών εσόδων (από 23,9 δις το 2020 θα ανέβουν σε 26,4 δις το 2021, δηλ. αύξηση πάνω από 10%). Επίσης οι «φόροι εισοδήματος» από 13,6 δις/2020 θα ανέβουν σε 14,7 δις/2021, αύξηση κατά 7,8%), ενώ οι «λοιποί τρέχοντες φόροι» (τέλη κυκλοφορίας, κά) θα ανέβουν από 2,3 δις σε 2,4 δις, κλπ.!

Η φορολογική πολιτική της κυβέρνησης που υποστηρίζεται από το «πόρισμα» της «Επιτροπής Πισσαρίδη», κινείται γενικά στην κατεύθυνση της μείωσης της φορολογίας των εταιρικών κερδών και των φυσικών προσώπων υψηλού εισοδήματος (στελεχών επιχειρήσεων και εισοδηματιών) ενώ διατηρεί τα φορολογικά προνόμια (κίνητρα) και σκανδαλώδη φορολογικά καθεστώτα (εφοπλιστών, τραπεζών κά). Ταυτόχρονα δεν προβλέπεται κανένα ουσιαστικό μέτρο καταπολέμησης της φοροδιαφυγής (εφαρμογή συστήματος εισροών-εκροών στο λαθρεμπόριο καυσίμων) και της απόκρυψης εισοδημάτων μέσω off-shore εταιριών σε φορολογικούς παραδείσους.!

Είναι χαρακτηριστικό, σύμφωνα με μελέτη του διεθνούς δικτύου «Tax Justice Network» (www.efsyn.gr), η χώρα μας κάθε χρόνο χάνει από τη φοροδιαφυγή των πολυεθνικών και πλούσιων ιδιωτών, τουλάχιστον 1,36 δις δολάρια (1 δις από ιδιώτες και 360 εκατ. από πολυεθνικές). Το ποσό αυτό αντιστοιχεί στο 2,4% των συνολικών φορολογικών εσόδων και στο 11,77% των συνολικών δαπανών για υγεία, τα οποία θα μπορούσαν να καλύψουν τις ετήσιες απολαβές 59.835 νοσηλευτών.!!

3.Κρατικές δαπάνες με οδηγό το νεοφιλελεύθερο σχέδιο

Στον τομέα των κρατικών δαπανών, τόσο το 2020 όσο και 2021, έχουμε σημαντικές «ανατροπές».! Το 2020, ενώ αρχικά προβλέπονταν δαπάνες ύψους 57,1 δις €, λόγω πανδημίας εκτιμάται ότι θα φθάσουν 69,3 δις και το 2021 σε 67,1 δις, σε σχέση με 55,9 δις που πραγματοποιήθηκαν το 2019. Έτσι το 2020 όχι μόνο δεν θα υπάρχουν «πρωτογενή πλεονάσματα» ύψους 7,4 δις, αλλά εκτιμώνται «πρωτογενή ελλείμματα» -11,1 δις, ενώ το 2021 τα έλλειμμα θα φθάσουν -6,6 δις σε σχέση με «πρωτογενές πλεόνασμα» +8,3 δις το 2019.!

Κατά συνέπεια οι αποκλίσεις εσόδων και δαπανών, σε ποσοστά του ΑΕΠ, στην τριετία 2019-2021, διαμορφώνονται ως εξής: πλεόνασμα +3,6%/2019, έλλειμμα -7,2%/2020 και έλλειμμα -3,8%/2021. Η προσωρινή 2ετής αναστολή του Συμφώνου Σταθερότητας και η ελαστικότερη πολιτική της ΕΚΤ-Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (χρηματοδότηση τραπεζών και αγορά χρεογράφων χρέους των χωρών-μελών), παράλληλα με το δημόσιο δανεισμό από τις αγορές, έδωσαν τη δυνατότητα κάλυψης των ελλειμμάτων με προφανή συνέπεια την αύξηση συνολικά του δημόσιου χρέους όπως θα δούμε στη συνέχεια.!!

Ειδικότερα στο σκέλος των δαπανών, οι δαπάνες για μισθοδοσία υπαλλήλων του δημοσίου, προβλέπεται να κινηθούν το 2021 στα ίδια ουσιαστικά επίπεδα (13,5 δις) με εκείνες του 2020 (13,4 δις), ενώ οι δαπάνες για «κοινωνικές παροχές» θα μειωθούν κατά -17,6% (από 241 εκατ./2020 σε 199 εκατ./2021) σε σχέση με 653 εκατ./2019.! Επίσης οι δαπάνες στα υπουργεία με κοινωνικό προφίλ (Υγείας, Εργασίας-Κοινωνικών Υποθέσεων, Πολιτισμού, Εσωτερικών, Ανάπτυξης), έχουμε φανερή συρρίκνωση δαπανών, ενώ αύξηση έχουμε κυρίως στα υπουργεία Άμυνας, Ενέργειας, Μεταφορών κά.

Συγκεκριμένα στον τομέα της Υγείας, οι συνολικές δαπάνες (τακτικού προϋπολογισμού + δημοσίων επενδύσεων), από 4.829 εκατ. € το 2020, προβλέπονται σε 4.257 εκατ. το 2021. Ειδικά στα Νοσοκομεία + Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας (ΠΦΥ) οι δαπάνες εν μέσω πανδημίας μειώνονται από 1.484 εκατ. σε 1.462 εκατ.! Η κυβέρνηση ωστόσο καταφεύγει σε κουτοπονηριές. Μειώνει τις δαπάνες για ΠΦΥ κατά 96 εκατ. και αυξάνει στα Νοσοκομεία κατά 74 εκατ., κρατώντας όμως συνολικά το ύψος τους μειωμένο.! Τέλος μειώνεται η χρηματοδότηση του ΕΟΠΥΥ κατά 50,6% (από 608 σε 300 εκατ.), καθώς επίσης η φαρμακευτική δαπάνη (από 2,03 δις σε 1,93 δις). Το αποτέλεσμα θα το δουν οι ασφαλισμένοι με τη μείωση των παροχών ή την αύξηση των εισφορών.!!

Η κυβέρνηση παρά τις αλλεπάλληλες δηλώσεις και ανακοινώσεις για στήριξη του δημόσιου συστήματος υγείας με νέο υγειονομικό προσωπικό και υποδομές (ΜΕΘ, κά), τελικά δεν έχει κάνει κανένα αληθινό βήμα. Το σύστημα υγείας λειτουργεί ουσιαστικά με «αναπνευστήρα», ενώ οι υγειονομικοί βρίσκονται στην «πρέσα».! Οι πολίτες από την άλλη βρίσκουν κλειστές τις πόρτες για νοσήματα εκτός κοροναϊού (κλειστά χειρουργεία, αναβολή τακτικών εξετάσεων, κλινικές για διάφορες παθήσεις μετατρέπονται σε κλινικές covid-19, κά). Οι κραυγές αγωνίας των υγειονομικών, ακούγονται πλέον και από κυβερνητικούς συνδικαλιστές.

Όσο για τον ιδιωτικό τομέα υγείας, χωρίς να σηκώνει κανένα ουσιαστικά βάρος της πανδημίας, αντιδρά στο αίτημα της επίταξης, ενώ η κυβέρνηση χρυσώνει τους κλινικάρχες με 60 εκατ. € (30 για covid-test και 30 εκατ. για ΜΕΘ). Ταυτόχρονα επιχειρεί παραπλανητικά να εμφανίσει την επίταξη δύο θεραπευτηρίων του ομίλου Euromedica στη Θεσσαλονίκη ως κίνηση στήριξης του δημόσιου συστήματος υγείας. Στην ουσία πρόκειται για ευνοϊκή ρύθμιση υπέρ του ιδιωτικού ομίλου, δεδομένου ότι έχει χρέη κοντά 540 εκατ. (σε τράπεζες 250,4 εκατ, ασφαλ.ταμεία 30,4 εκατ., δημόσιο 23,1 εκατ., εργαζόμενους 2,1 εκατ. κά). Αντί η κυβέρνηση να κάνει επίταξη των εταιριών με συμψηφισμό χρεών στο δημόσιο, επέλεξε να πληρώσει διπλάσιο ποσό για κάθε κρεβάτι που θα κάνει χρήση.!!   

Όλα τα παραπάνω δείχνουν τη μεγάλη σημασία της ουσιαστικής στήριξης του δημόσιου συστήματος υγείας, για την προστασία της υγείας των πολιτών. Η αποτυχία της κυβέρνησης στην αντιμετώπιση της πανδημίας, εκδηλώνεται και στο γεγονός ότι πέρασαν οκτώ μήνες, μέχρι να αποφασίσει τη λήψη μέτρων «επιδημιολογικής επιτήρησης» (ιχνηλασιμότητας βαθμού διασποράς του κοροναϊού στην κοινωνία) με συστηματικά τεστ («γρήγορα» και «μοριακού ελέγχου»). Παρά την προμήθεια ειδικών μηχανημάτων (για τεστ μοριακού ελέγχου), δεν έχει εξασφαλίσει από την άλλη, τα αναγκαία «αντιδραστήρια».!!

Σημαντικές επίσης περικοπές γίνονται στον «Πολιτισμό», από 372 σε 359 εκατ., καθώς στον τομέα της «Ανάπτυξης» από 5.778 σε 5.301 εκατ. ενώ στον τομέα «Παιδείας», προβλέπεται οριακή αύξηση (από 5.568 εκατ./2020 σε 5.605 εκατ./2021). Όσο για τις δημόσιες επενδύσεις (ΠΔΕ), παραμένουν στην ουσία στάσιμες, αλλά λόγω έκτατων δαπανών εξ’ αιτίας της πανδημίας, εμφανίζονται αυξημένες (από 5.642 εκατ. το 2019, σε 6.123+4.298 εκατ./covid το 2020 και σε 5.870+880 εκατ./covid το 2021). Μειωμένες θα είναι επίσης οι δαπάνες στο «Εσωτερικών», από 3.200/2020 εκατ. σε 2.987/2021 εκατ, όπως και οι επιχορηγήσεις στην «Τοπική Αυτοδιοίκηση» (ΟΤΑ α’ βαθμού, από 2.290 εκατ. το 2020, σε 2.076 το 2021 και στους ΟΤΑ β’ βαθμού, από 652 σε 646 εκατ. το 2021). Τέλος μειωμένες θα είναι οι δαπάνες στο «Ναυτιλίας-Νησιώτικης Πολιτικής, από 455/2020 σε 409/2021 εκατ, και οριακά στο «Δικαιοσύνης», από 537 σε 533 εκατ. Αντίθετα οι δαπάνες για εξοπλιστικά προγράμματα (από ΗΠΑ, Γαλλία, κά) αυξάνονται από 3.921 εκατ. σε 5.496 εκατ. το 2021, καθώς στον τομέα «Μεταφορών» από 1.347 σε 1.585 εκατ., της «Ενέργειας» από 417 σε 762 εκατ. κλπ.

4.Κοινωνικές δαπάνες και εργασιακά δικαιώματα στην «πρίζα»

Αφήσαμε τελευταίο τον τομέα «Εργασίας & Κοινωνικών Υποθέσεων» στον οποίο τα κονδύλια μειώνονται σημαντικά (από 24.719 εκατ./2020 σε 22.689 εκατ./2021). Εδώ το πόρισμα της «επιτροπής Πισσαρίδη» καλείται «δίκην Ευαγγελίου», να κάνει το θαύμα της, φορτώνοντας τα βάρη της πανδημίας και γενικότερα της κρίσης του συστήματος, κατ’ εξοχήν στις δυνάμεις της μισθωτής εργασίας με ένταση της εκμετάλλευσης τους. Ειδικότερα με το αντεργατικό ΝΣ Βρούτση που κατατέθηκε στη Βουλή υπό τις ευλογίες του ΣΕΒ, γίνονται συγκεκριμένα βήματα κατάργησης θεμελιωδών αρχών του εργατικού δικαίου. Μεταξύ άλλων προβλέπεται ελαστικοποίηση χρόνου εργασίας με δυνατότητα απασχόλησης 10 ωρών χωρίς πρόσθετη αμοιβή, κρατική παρέμβαση στα συνδικάτα στην άσκηση του δικαιώματος της απεργίας και στην υπογραφή συλλογικών συμβάσεων, ποινικοποίηση της περιφρούρησης της απεργίας, κά. Επίσης στο ίδιο πνεύμα κινούνται και οι ανακοινώσεις του πρωθυπουργού Κ.Μητσοτάκη κατά την παρουσίαση του πορίσματος της «επιτροπής Πισσαρίδη», του οποίου οι νεοφιλελεύθερες εξαγγελίες, σηματοδοτούν πρακτικά ένα Μνημόνιο στο διηνεκές.!

Οι συγκεκριμένες αλλαγές διαπερνούν οριζόντια ολόκληρο το φάσμα της κοινωνικής πολιτικής και των εργασιακών σχέσεων. Ειδικότερα προβλέπεται η ενοποίηση όλων των επιδομάτων σε ένα, εκτός της ανεργίας, της αναπηρίας και του στεγαστικού. Το ενοποιημένο επίδομα θα δίνεται μόνο σε ανθρώπους με χαμηλό οικογενειακό εισόδημα. Επίσης προβλέπεται σταδιακή μείωση του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος, εφ’ όσον προκύπτει εισόδημα από εργασία και κάλυψη του κόστους τους από «εξορθολογισμό» των άλλων επιδομάτων.! Το επίδομα ανεργίας δεν θα είναι σταθερό για 12 μήνες και ούτε συνδεδεμένο με τον κατώτατο μισθό. Η διάρκεια του θα είναι για 6 μήνες και στο 55% του μέσου μηνιαίου μισθού του ανέργου κατά τελευταία 3 χρόνια. Αν ο άνεργος δεν βρει δουλειά το επίδομα θα παρατείνεται για 6 μήνες, όμως το ύψος του θα είναι στο 55% του κατώτατου μισθού. Αυτό θα πλήξει ιδιαίτερα εκείνους που λαμβάνουν χαμηλό μισθό. Όσο για τον κατώτατο μισθό, θα καθορίζεται από «Συμβούλιο Εμπειρογνωμόνων» για τρία χρόνια, ενώ η πρόταση για το ύψος του θα είναι δεσμευτική για την κυβέρνηση. Επίσης για τις απολύσεις, η έκθεση έμμεσα πλην σαφώς τάσσεται υπέρ της ανεμπόδιστης απόφασης των επιχειρήσεων στη μεταβολή του αριθμού των εργαζόμενων, με αποτέλεσμα την αύξηση της ανεργίας και τη διεύρυνση της φτώχιας.!

Το πόρισμα της επιτροπής Πισσαρίδη για «Ανάπτυξη της Ελληνικής Οικονομίας» με ορίζοντα δεκαετίας, που τέθηκε ήδη σε δημόσια διαβούλευση, προβλέπει επίσης αλλαγές στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης. Εκτός από μείωση εργοδοτικών ασφαλιστικών εισφορών, προτείνει αντικατάσταση της επικουρικής ασφάλισης, από το «ανταποδοτικό» στο «κεφαλαιοποιητικό» σύστημα, με άμεση εφαρμογή του σε εισερχόμενους στην αγορά εργασίας από 1^ης Ιανουαρίου 2022. Η μετάβαση στο νέο σύστημα θα είναι σε όφελος των ιδιωτικών ασφαλιστικών εταιριών που θα διευρύνουν το κύκλο εργασιών τους. Οι πρωτοασφαλιζόμενοι θα έχουν παρακράτηση 6,5% επί των αποδοχών τους, τις οποίες θα συγκεντρώνει και θα διαχειρίζεται το ΕΤΕΑΕΠ.

5.Ιδιωτικοποιήσεις κερδών και κρατικοποιήσεις χρεών!

Για μια ακόμα φορά η ελληνική κοινωνία βιώνει την πρακτική της «ιδιωτικοποίησης κερδών» και «κρατικοποίησης χρεών».! Η πολιτική ιδιωτικοποίησης κερδοφόρων τμημάτων του δημοσίου (επιχειρήσεων και ακίνητης περιουσίας) που εφαρμόζεται τις τελευταίες δεκαετίες από όλες τις κυβερνήσεις, έχει αποφέρει πολύ λίγα έσοδα, ενώ χάνεται από την άλλη ο έλεγχος κρίσιμων μοχλών άσκησης αναπτυξιακής και κοινωνικής πολιτικής. Με βάση την Εισηγητική Έκθεση του νέου Προϋπολογισμού, τα έσοδα από τις ιδιωτικοποιήσεις το 2020 εκτιμώνται σε 58,5 εκατ., σε σχέση με 1.208 εκατ. το 2019, ενώ το 2021 προβλέπονται σε 1.790 εκατ. €.

Από την άλλη η κυβέρνηση, δίνει στήριξη σε μεγάλες ιδιωτικές επιχειρήσεις, χωρίς να εξασφαλίζει τα συμφέροντα του ελληνικού δημοσίου σε αυτές. Οι περιπτώσεις της «Τράπεζας Πειραιώς» και «Aegean Αεροπορικής» είναι χαρακτηριστικές. Στην πρώτη, μετά από τη μετατροπή των χρεογράφων «Cocos» σε κοινές μετοχές, το ελληνικό δημόσιο κατέχει πλέον, μέσω του Ταμείου Χρηματο-Πιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ), το 61,34% των μετοχών και ουσιαστικά ελέγχει την Τράπεζα. Ωστόσο το ΤΧΣ σε ανακοίνωση του, δήλωσε ότι μελλοντικά σχεδιάζει την πώληση του μεγαλύτερου μέρους των μετοχών, περιορίζοντας τη συμμετοχή του σε μικρό ποσοστό μειοψηφίας (a non-blocking minority) που δεν θα μπορεί να μπλοκάρει κρίσιμες αποφάσεις της Τράπεζας. Η επίκληση της αύξησης των «κόκκινων δανείων» ύψους 1 δις € λόγω κοροναϊού, δεν δικαιολογεί την απόφαση παραχώρησης του ελέγχου της Τράπεζας στους ιδιώτες, η οποία θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως μοχλός οικονομικής ανάπτυξης της χώρας.

Στη δεύτερη περίπτωση της «Aegean», η οποία λόγω κοροναϊού εμφανίζει «άνοιγμα» (ζημιές) 180 εκατ. στο 9μηνο 2020, η κυβέρνηση ανακοίνωσε κρατική ενίσχυση ύψους 120 εκατ., χωρίς να εξασφαλίσει την αντίστοιχη συμμετοχή του δημοσίου στο μετοχικό της κεφάλαιο και στη διοίκηση της, όπως έχει γίνει με άλλες ευρωπαϊκές αεροπορικές εταιρίες. Πήρε απλώς «ειδικά δικαιώματα προαίρεσης» (warrants), τα οποία δυνητικά θα μπορούν να μετατραπούν σε μετοχές εντός πχ. πενταετίας. Το να στηριχτεί το πτητικό έργο της εταιρίας είναι λογικό, όμως από την άλλη είναι παράλογο να γίνεται τέτοια ευνοϊκή μεταχείριση ιδιωτών σε βάρος του δημοσίου συμφέροντος. Για να είναι πράγματι η Aegean «εθνικός αερομεταφορέας», θα πρέπει να βρίσκεται υπό δημόσιο και κοινωνικό έλεγχο.

6.Νέο άλμα στο Δημόσιο χρέος

 Η πανδημία έφερε μεταξύ άλλων μεγάλες ανατροπές στο ύψος του δημόσιου χρέους και στις μελλοντικές δαπάνες εξυπηρέτησης του, κάνοντας πιο έντονη την αδυναμία εξόφλησης του. Ειδικότερα το Χρέος της Γενικής Κυβέρνησης από 331,1 δις ή 180,5% του ΑΕΠ το 2019, εκτιμάται ότι θα ανέβει στα 340 δις ή 208,9% του ΑΕΠ το 2020 και σε 343,2 δις ή 199,6% του ΑΕΠ το 2021.!! Αντίστοιχα οι δαπάνες για τόκους θα ανέλθουν από 6,4 δις/2019, σε 5,8 δις/2020 και σε 5,7 δις/2021. Το μεγαλύτερο μέρος του χρέους (244 δις) είναι δάνεια από τον ESM, καθώς από τις αγορές (75 δις) και τα υπόλοιπα δανεισμός από άλλες πηγές.

Η υπερδιόγκωση του χρέους σε ποσοστό του ΑΕΠ, φέρνει στο προσκήνιο την επιτακτική ανάγκη δραστικής μείωσης του. Στα επόμενα χρόνια, με τον πρόσθετο δανεισμό (από τις αγορές και τα κοινοτικά όργανα), θα απαιτηθούν υψηλές δαπάνες πληρωμής τοκοχρεολυσίων, τα οποία οδηγούν αναπόφευκτα σε νέα επαχθεί Μνημόνια. Η Ελλάδα θα έπρεπε, επικαλούμενη τις προβλέψεις του διεθνούς δικαίου («θεμελιώδεις αλλαγή των συνθηκών» λόγω πανδημίας, «κατάσταση ανάγκης» λόγω πρόσθετων δαπανών για την υγεία και την κοινωνία, καθώς «ανωτέρα βία» λόγω μακράς διάρκειας υπερχρέωσης), να απαιτήσει τη δραστική μείωση του. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο ιταλός υπουργός οικονομικών R.Fraccaro, πρότεινε πρόσφατα διαγραφή του δημόσιου χρέους των χωρών-μελών της ΕΕ προς την ΕΚΤ, για να διευκολυνθεί η ανάκαμψη τους.!

Η ανάγκη δραστικής μείωσης του δημόσιου χρέους αφορά φυσικά τις περισσότερες χώρες (αναπτυγμένες & αναπτυσσόμενες). Η γενικευμένη μείωση του αποτελεί αναγκαίο μέτρο δημοσιονομικής εξυγίανσης των οικονομιών τους,  σε βάρος φυσικά των δανειστών (δηλ. των κατόχων χρηματιστικού κεφαλαίου και συσσωρευμένου πλούτου). Να σημειωθεί ότι το παγκόσμιο χρέος στο τέλος 2020 εκτιμάται ότι θα φθάσει 277 τρις δολ., ποσό που αντιστοιχεί στο 365% του παγκόσμιου ΑΕΠ, έναντι 320% που ήταν το 2019. Η πληρωμή τεράστιων τοκοχρεολυσίων στους κατόχους χρηματιστικού κεφαλαίου για την εξυπηρέτηση του κάθε χρόνο, αποτελεί συμπυκνωμένη έκφραση του παρασιτισμού χαρακτήρα του καπιταλιστικού συστήματος.! 

Όσον αφορά τα ιδιωτικά χρέη και ειδικότερα «κόκκινα στεγαστικά» που συνδέονται με τους πλειστηριασμούς α’ κατοικίας, μετά τις αλλαγές στον πτωχευτικό κώδικα, επιταχύνεται η εκκαθάριση τους με γνώμονα τα συμφέροντα των τραπεζών. Παρ’ ότι λόγω «καραντίνας»  έχουν προσωρινά ανασταλεί, κατά την πρώτη βδομάδα του Νοέμβρη 2020 επί συνόλου 440 πλειστηριασμών, οι 123 αφορούσαν κατοικίες και από αυτές οι 72 (60%) είχαν εμπορική αξία κάτω των 80.000 €, δηλ. ήταν κατοικίες λαϊκών οικογενειών, ενώ οι προς εκτέλεση πλειστηριασμοί ήταν 7.482. Με λίγα λόγια η «παραγωγή αστέγων» βρίσκεται σε εξέλιξη.!

7.Εν αναμονή …των κονδυλίων στήριξης από την ΕΕ

Η γνωστή ετήσια εισροή και εκροή κονδυλίων, «από και προς» τον προϋπολογισμό της ΕΕ, το 2021 προβλέπεται μειωμένη σε σχέση με το 2020, αλλά θα είναι μεγαλύτερη από το 2019 (από 2.484 εκατ./2019, σε 4.684 εκατ./2020 και 3.908 εκατ./2021). Το κρίσιμο ωστόσο ερώτημα είναι, κατά πόσο οι προβλεπόμενοι, λόγω κοροναϊού, έκτακτοι πόροι του «Ταμείου Ανάκαμψης» (Next Generation EU), ύψους 750 δις € και τα κονδύλια του νέου «Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου» (προϋπολογισμού) της ΕΕ (2021-2027) ύψους 1.074,3 δις € (συνολικά 1,8 τρις), θα αρχίσουν να εκταμιεύονται. Σχεδόν ένα χρόνο τώρα γίνονται «συζητήσεις επί συζητήσεων» και λόγω αντιρρήσεων, κυρίως Πολωνίας και Ουγγαρίας, δεν έχει ληφθεί απόφαση, ούτε είναι γνωστό πότε τελικά θα εγκριθεί και σε ποια μορφή από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Στην καλύτερη περίπτωση η ολοκλήρωση των διαδικασιών θα γίνει την άνοιξη 2021 και η έναρξη εκταμίευσης των κονδυλίων τέλος 2021.!!

Η Ελλάδα από το πακέτο του «Ταμείου Ανάκαμψης» προβλέπεται να πάρει γύρω στα 32 δις. Τα 29 δις από το Ταμείο Ανάκαμψης (16,3 δις επιχορηγήσεις και 12,7 δις δάνεια), καθώς και 2,3 δις από το ειδικό πρόγραμμα «React EU» αντιμετώπισης του κοροναϊού. Τα κονδύλια αυτά προβλέπεται να διοχετευτούν (σύμφωνα με το σχέδιο «Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας» που την ευθύνη διαχείρισης του έχει ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Θ.Σκυλακάκης), σε διάφορες δράσεις (ιδιωτικές επενδύσεις, πράσινη ενέργεια, δίκτυα 5G, ψηφιακή αναβάθμιση επιχειρήσεων, υποδομές, πολεοδομικά σχέδια, υποδομές μεταφορών κά). Από τις πιο πάνω δράσεις, ωφελημένοι θα είναι κυρίως μεγαλοεπιχειρηματίες και πολυεθνικοί όμιλοι, είτε με τη μορφή «κινήτρων», είτε με «συμπράξεις ιδιωτικού και δημόσιου τομέα» (ΣΔΙΤ). Είναι ενδεικτικό ότι για τις αναπτυξιακές επιλογές και προτεραιότητες των έργων, ουδέποτε έγινε συζήτηση στη Βουλή, ούτε και ουσιαστική διαβούλευση με τους κοινωνικούς φορείς.!!

8.Η εναλλακτική πολιτική και ελπιδοφόρα προοπτική

Η εξέταση των βασικών μεγεθών και πολιτικών επιλογών που προωθούνται από τον Προϋπολογισμό 2021, επαναφέρουν στο προσκήνιο με μεγαλύτερη ένταση, την ανάγκη μιας εναλλακτικής πολιτικής που με ρεαλιστικό όραμα και κοινωνική ευαισθησία, θα αντιμετωπίσει την υγειονομική κρίση και θα εφαρμόσει ένα φιλολαϊκό-ριζοσπαστικό πρόγραμμα οικονομικής ανόρθωσης, που θα διασφαλίζει τα βασικά εργασιακά δικαιώματα και θα έχει στο επίκεντρο την ικανοποίηση των κοινωνικών αναγκών, καθώς την ενεργητική συμμετοχή του λαού στην χάραξη και υλοποίηση των στόχων του. Κατά συνέπεια, άμεσης και κρίσιμης σημασίας βήμα, είναι η ανάπτυξη των λαϊκών αντιστάσεων, κατά των νεοφιλελεύθερων «σχεδίων», «εκθέσεων» και «πορισμάτων», κυβέρνησης και ολιγαρχίας, που επιχειρούν να φορτώσουν τις συνέπειες της πανδημίας και γενικότερης κρίσης του συστήματος, στους εργαζόμενους και ευρύτερα λαϊκά στρώματα.

Ανάρτηση από: https://ytoliosblog.wordpress.com/