Της Ιωάννας Μπάλλα, ερευνήτριας της ομάδας «Κοινωνικά & Ανθρωπιστικά Ζητήματα»
Τα τελευταία 30 χρόνια η παγκοσμιοποίηση έχει δώσει ένα διαφορετικό χαρακτήρα στην ανάγκες των κοινωνιών. Μια από αυτές τις ανάγκες είναι η ένδυση. Η βιομηχανία των ρούχων είναι μια από τις πιο παγκοσμιοποιημένες και σημαντικές του σύγχρονου κόσμου. Η μόδα σήμερα είναι ένα ακόμα επιχειρησιακό μοντέλο, είναι ένα μέσο κατανάλωσης με τις υλιστικές αξίες να προωθούνται. Μεγάλες εταιρίες ρούχων προωθούν μαζικά φτηνά ρούχα για κάθε γούστο σε χαμηλές τιμές.
Οι αλυσίδες αυτές απομυζούν τεράστια κέρδη ετησίως και ανήκουν στην κατηγορία fast fashion, δηλαδή παραγωγή και η προώθηση φθηνών και εύκολα διαθέσιμων ρούχων.
Οι έμποροι λιανικής πώλησης που αναδιαμορφώνουν τη βιομηχανία είναι ευρωπαϊκές και αμερικανικές εταιρείες όπως η Zara, H & M, GAP, οι οποίες προσφέρουν φτηνό εμπόρευμα. Με τις διαρκείς διαφημιστικές καμπάνιες παρακινούν το κοινό να αγοράσει περισσότερο πριν προλάβει να αναρωτηθεί εάν έχει πραγματική ανάγκη για κάτι καινούργιο. Οι αλυσίδες καθημερινής ένδυσης ανανεώνουν ακόμα και καθημερινά τις συλλογές τους με νέα σχέδια και με τεράστιες ποσότητες ρούχων. Το 60% των ρούχων που παράγονται δεν θα φορεθούν ποτέ και θα καταλήξουν σε χωματερές, χωρίς να είναι βιοδιασπώμενα ή θα καούν αυξάνοντας τα περιβαλλοντολογικά ζητήματα.[1]Η βιομηχανία ρούχων είναι η δεύτερη πιο ρυπαίνουσα στον κόσμο μετά την πετρελαϊκή βιομηχανία.
Οι αλυσίδες αυτές απομυζούν τεράστια κέρδη ετησίως και ανήκουν στην κατηγορία fast fashion, δηλαδή παραγωγή και η προώθηση φθηνών και εύκολα διαθέσιμων ρούχων.
Εργοστάσια παραγωγής ρούχων, sweatshops
Καθώς οι ανάγκες είναι αυξημένες και οι τιμές πρέπει να διατηρηθούν χαμηλές, οι εταιρείες, διατηρούν τα εργοστάσια παραγωγής τους σε αναπτυσσόμενες χώρες. Στις χώρες αυτές, οι μισθοί είναι ιδιαίτερα χαμηλοί και τα σωματεία εργαζομένων ανύπαρκτα. Τα αιτήματα των εργαζομένων αγνοούνται διαρκώς όπως και τα εργασιακά τους δικαιώματα. Στα λεγόμενα sweatshops, τα ανθρώπινα δικαιώματα μπροστά στην μόδα και την παραγωγή έχουν μικρή αξία. Σήμερα οι εταιρείες όπως H&M, INDITEX, GAP έχουν τα μεγαλύτερα κέρδη χαρης των sweatshops. O Amancio Ortega ιδρυτής της εταιρείας ZARA είναι ο πλουσιότερος στο τομέα ένδυσης με 64,3 δολάρια δισεκατομμύρια για το 2018. την στιγμή που ο μισθός ενός εργαζομένου σε εργοστάσιο ρούχων στο Μπαγκλαντές είναι 63 δολάρια το μήνα.[2]+[3] Η Κίνα και το Μπαγκλαντές είναι οι μεγαλύτεροι εξαγωγείς ρούχων. Το φτηνό εργατικό δυναμικό, η ανυπαρξία ασφάλειας και σωματείων τις έχουν φέρει στις πρώτες θέσεις. Η ανθρώπινη εκμετάλλευση μπροστά στο κέρδη στον χώρος της μόδας έχει μικρή άξια.
Η έλλειψη ασφάλειας στους εργασιακούς χώρους είχε ως αποτέλεσμα στο Μπαγκλαντές το 2013 το sweatshop Rana Plaza να καταρρεύσει λόγω αγνόησης εντολών εκκένωσης διότι ο χώρος ήταν ακατάλληλος και έτοιμος να καταρρεύσει. Η ανυπαρξία ασφάλειας οδήγησε σε πάνω από 100 θανάτους και χιλιάδες τραυματισμούς και ακρωτηριασμούς. Οι εργάτες η πιο ευάλωτη βαθμίδα στην πυραμίδα παραγωγής ενδυμάτων πληρώνουν το τίμημα των φθηνών ρούχων. Ένα έτος αργότερα το 2014 ήταν η πιο επικερδής χρονιά για τη βιομηχανία ρούχων με 3 τρις δολάρια.
Αυτό δείχνει πως οι θάνατοι των εργαζομένων ξεχνιούνται από το κοινό με την προβολή της επόμενης διαφημιστικής καμπάνιας. Παραγράφονται θα μπορούσαμε τα πούμε τα σφάλματα αυτά όσο οι συνθήκες χειροτερεύουν. Οι εταιρίες και οι καταναλωτές ενδιαφέρονται μόνο για το τελικό προϊόν και όχι τι έχει προηγηθεί από αυτό.
Για την γρήγορη παραγωγή και τους διαρκώς υψηλότερους στόχους που θέτουν οι εταιρείες, οι εργαζόμενοι αναγκάζονται να δουλεύουν 15 ώρες τη μέρα με απλήρωτες υπερωρίες. Εκατομμύρια άνθρωποι εργάζονται σε υποβαθμισμένες εργασιακές συνθήκες, σε ανθυγιεινά περιβάλλοντα και δέχονται σωματική κακοποίηση.
Οι γυναίκες αποτελούν το 80% των εργαζομένων στην βιομηχανία ρούχων[4]. Παρόλου που αποτελούν το μεγαλύτερο ποσοστό βιώνουν διακρίσεις με τους άνδρες συναδέλφους τους που παίρνουν υψηλότερους μισθούς. Οι μισθοί δεν επαρκούν ώστε να καλυφθούν οι βασικές βιοτικές ανάγκες. Στον βωμό της “γρήγορης” μόδας οι εργαζόμενες είναι αναγκασμένες να δουλεύουν κάτω από πίεση με την άσκηση σωματικής βίας, πέρα από ψυχολογικής που είναι αυτονόητη. Για τις ανάγκες της μόδας που αλλάζει διαρκώς, οι εργασιακές συμβάσεις καταπατούνται, η εργασία υποβιβάζεται.[5] Οι συνθήκες γίνονται ακόμα πιο δύσκολες για τους πρόσφυγες και τα παιδιά που εργάζονται παράνομα και με την παντελή έλλειψη δικαιωμάτων.
Παιδική Εργασία
Η παιδική εργασία και η εκμετάλλευση ανθίζουν στην αναπτυσσόμενες χώρες όπως Ασία, Αφρική και Ινδία όπου μετρούν το 90% του συνόλου της παιδική εργασίας παγκοσμίως. Σύμφωνα με την διεθνή οργανισμό εργασίας για το 2018, 152 εκατομμύρια παγκοσμίως ήταν τα θύματα παιδικής εργασίας. Στον χώρο της βιομηχανίας ρούχων το 12% των εργαζομένων είναι παιδιά από 5 ετών. [6]
Γιατί όμως αναγκάζονται τα παιδιά να δουλεύουν και οι κοινωνίες το αγνοούν;
Ο κύριος λόγος είναι η φτώχεια που επικρατεί στις χώρες αυτές. Τα άτομα προσπαθούν να κερδίσουν ένα καλύτερο μέλλον και να ξεφύγουν από τον κύκλο της φτώχειας. Τα παιδιά εγκαταλείπουν το σχολείο για να εργαστούν ώστε να συνεισφέρουν στο οικογενειακό εισόδημα. Οι χρηματικές αμοιβές των παιδιών που μπορεί να εργάζονται και 100 ώρες την εβδομάδα είναι χαμηλότερες από αυτές των ενηλίκων. Ακόμα η σωματική διάπλαση των παιδιών που βρίσκονται ακόμα στην ανάπτυξη τους δίνει “προβάδισμα” σε διάφορα επαγγέλματα.
Παρόλο που οι παγκόσμιες νομοθεσίες απαγορεύουν την παιδική εργασία, πολλά παιδιά αναγκάζονται να δουλέψουν για να επιβιώσουν. Στο παράδειγμα της βιομηχανίας ρούχων τα παιδιά δηλώνουν με ψεύτικες ταυτότητες πως είναι 18 ενώ είναι 10 και 12 ετών. Η Ινδία που είναι η δεύτερη χώρα με τον υψηλότερο δείκτη παιδικής εργασίας μετά την Κίνα, δε διαθέτει επαρκές νομοθετικό πλαίσιο για την παιδική εργασία, δεν αποτελεί προτεραιότητα για την πολιτεία. Επίσης σε πολλές περιπτώσεις τα παιδιά είναι τα ¨ιδανικά¨ καθώς δεν έχουν πολλές απαιτήσεις, δεν “διαμαρτύρονται” όσο οι ενήλικες. Ατελείωτες ώρες εργασίας, πενιχρά ημερομίσθια κάτω από επικίνδυνες εργασιακές συνθήκες, στερούν από τα παιδιά την σωματική αλλά και πνευματική τους ανάπτυξη, [7] καθιστώντας τα αναλώσιμο εργατικό δυναμικό. Όσο εμείς απολαμβάνουμε τα υλικά αγαθά κάποιοι άλλοι άνθρωποι υποφέρουν για να τα φτιάξουν χωρίς να βλέπουν την ζωή τους να καλυτερεύει και να βγαίνουν από τον κύκλο φτώχειας.
Τέλος, η βιομηχανία ρούχων είναι επιζήμια και για το περιβάλλον, οι πρώτες ύλες που χρησιμοποιούνται, η μεταφορά τους αλλά και η χρήση των ρούχων συμβάλλουν στην μόλυνση.Οι φυσικές πηγές που χρησιμοποιούνται εξαντλούνται. Αιτία των παραπάνω η τεράστια ζήτηση για φτηνά και “γρήγορα” ρούχα. Οι βιώσιμες λύσεις που προτείνουν πολλές αλυσίδες δεν μπορούν να εφαρμοστούν γιατί οι ανάγκες είναι και πάλι πολύ αυξημένες και το κόστος πρέπει να παραμείνει χαμηλό.
Καθώς οι ανάγκες είναι αυξημένες και οι τιμές πρέπει να διατηρηθούν χαμηλές, οι εταιρείες, διατηρούν τα εργοστάσια παραγωγής τους σε αναπτυσσόμενες χώρες. Στις χώρες αυτές, οι μισθοί είναι ιδιαίτερα χαμηλοί και τα σωματεία εργαζομένων ανύπαρκτα. Τα αιτήματα των εργαζομένων αγνοούνται διαρκώς όπως και τα εργασιακά τους δικαιώματα. Στα λεγόμενα sweatshops, τα ανθρώπινα δικαιώματα μπροστά στην μόδα και την παραγωγή έχουν μικρή αξία. Σήμερα οι εταιρείες όπως H&M, INDITEX, GAP έχουν τα μεγαλύτερα κέρδη χαρης των sweatshops. O Amancio Ortega ιδρυτής της εταιρείας ZARA είναι ο πλουσιότερος στο τομέα ένδυσης με 64,3 δολάρια δισεκατομμύρια για το 2018. την στιγμή που ο μισθός ενός εργαζομένου σε εργοστάσιο ρούχων στο Μπαγκλαντές είναι 63 δολάρια το μήνα.[2]+[3] Η Κίνα και το Μπαγκλαντές είναι οι μεγαλύτεροι εξαγωγείς ρούχων. Το φτηνό εργατικό δυναμικό, η ανυπαρξία ασφάλειας και σωματείων τις έχουν φέρει στις πρώτες θέσεις. Η ανθρώπινη εκμετάλλευση μπροστά στο κέρδη στον χώρος της μόδας έχει μικρή άξια.
Η έλλειψη ασφάλειας στους εργασιακούς χώρους είχε ως αποτέλεσμα στο Μπαγκλαντές το 2013 το sweatshop Rana Plaza να καταρρεύσει λόγω αγνόησης εντολών εκκένωσης διότι ο χώρος ήταν ακατάλληλος και έτοιμος να καταρρεύσει. Η ανυπαρξία ασφάλειας οδήγησε σε πάνω από 100 θανάτους και χιλιάδες τραυματισμούς και ακρωτηριασμούς. Οι εργάτες η πιο ευάλωτη βαθμίδα στην πυραμίδα παραγωγής ενδυμάτων πληρώνουν το τίμημα των φθηνών ρούχων. Ένα έτος αργότερα το 2014 ήταν η πιο επικερδής χρονιά για τη βιομηχανία ρούχων με 3 τρις δολάρια.
Αυτό δείχνει πως οι θάνατοι των εργαζομένων ξεχνιούνται από το κοινό με την προβολή της επόμενης διαφημιστικής καμπάνιας. Παραγράφονται θα μπορούσαμε τα πούμε τα σφάλματα αυτά όσο οι συνθήκες χειροτερεύουν. Οι εταιρίες και οι καταναλωτές ενδιαφέρονται μόνο για το τελικό προϊόν και όχι τι έχει προηγηθεί από αυτό.
Για την γρήγορη παραγωγή και τους διαρκώς υψηλότερους στόχους που θέτουν οι εταιρείες, οι εργαζόμενοι αναγκάζονται να δουλεύουν 15 ώρες τη μέρα με απλήρωτες υπερωρίες. Εκατομμύρια άνθρωποι εργάζονται σε υποβαθμισμένες εργασιακές συνθήκες, σε ανθυγιεινά περιβάλλοντα και δέχονται σωματική κακοποίηση.
Οι γυναίκες αποτελούν το 80% των εργαζομένων στην βιομηχανία ρούχων[4]. Παρόλου που αποτελούν το μεγαλύτερο ποσοστό βιώνουν διακρίσεις με τους άνδρες συναδέλφους τους που παίρνουν υψηλότερους μισθούς. Οι μισθοί δεν επαρκούν ώστε να καλυφθούν οι βασικές βιοτικές ανάγκες. Στον βωμό της “γρήγορης” μόδας οι εργαζόμενες είναι αναγκασμένες να δουλεύουν κάτω από πίεση με την άσκηση σωματικής βίας, πέρα από ψυχολογικής που είναι αυτονόητη. Για τις ανάγκες της μόδας που αλλάζει διαρκώς, οι εργασιακές συμβάσεις καταπατούνται, η εργασία υποβιβάζεται.[5] Οι συνθήκες γίνονται ακόμα πιο δύσκολες για τους πρόσφυγες και τα παιδιά που εργάζονται παράνομα και με την παντελή έλλειψη δικαιωμάτων.
Παιδική Εργασία
Η παιδική εργασία και η εκμετάλλευση ανθίζουν στην αναπτυσσόμενες χώρες όπως Ασία, Αφρική και Ινδία όπου μετρούν το 90% του συνόλου της παιδική εργασίας παγκοσμίως. Σύμφωνα με την διεθνή οργανισμό εργασίας για το 2018, 152 εκατομμύρια παγκοσμίως ήταν τα θύματα παιδικής εργασίας. Στον χώρο της βιομηχανίας ρούχων το 12% των εργαζομένων είναι παιδιά από 5 ετών. [6]
Γιατί όμως αναγκάζονται τα παιδιά να δουλεύουν και οι κοινωνίες το αγνοούν;
Ο κύριος λόγος είναι η φτώχεια που επικρατεί στις χώρες αυτές. Τα άτομα προσπαθούν να κερδίσουν ένα καλύτερο μέλλον και να ξεφύγουν από τον κύκλο της φτώχειας. Τα παιδιά εγκαταλείπουν το σχολείο για να εργαστούν ώστε να συνεισφέρουν στο οικογενειακό εισόδημα. Οι χρηματικές αμοιβές των παιδιών που μπορεί να εργάζονται και 100 ώρες την εβδομάδα είναι χαμηλότερες από αυτές των ενηλίκων. Ακόμα η σωματική διάπλαση των παιδιών που βρίσκονται ακόμα στην ανάπτυξη τους δίνει “προβάδισμα” σε διάφορα επαγγέλματα.
Παρόλο που οι παγκόσμιες νομοθεσίες απαγορεύουν την παιδική εργασία, πολλά παιδιά αναγκάζονται να δουλέψουν για να επιβιώσουν. Στο παράδειγμα της βιομηχανίας ρούχων τα παιδιά δηλώνουν με ψεύτικες ταυτότητες πως είναι 18 ενώ είναι 10 και 12 ετών. Η Ινδία που είναι η δεύτερη χώρα με τον υψηλότερο δείκτη παιδικής εργασίας μετά την Κίνα, δε διαθέτει επαρκές νομοθετικό πλαίσιο για την παιδική εργασία, δεν αποτελεί προτεραιότητα για την πολιτεία. Επίσης σε πολλές περιπτώσεις τα παιδιά είναι τα ¨ιδανικά¨ καθώς δεν έχουν πολλές απαιτήσεις, δεν “διαμαρτύρονται” όσο οι ενήλικες. Ατελείωτες ώρες εργασίας, πενιχρά ημερομίσθια κάτω από επικίνδυνες εργασιακές συνθήκες, στερούν από τα παιδιά την σωματική αλλά και πνευματική τους ανάπτυξη, [7] καθιστώντας τα αναλώσιμο εργατικό δυναμικό. Όσο εμείς απολαμβάνουμε τα υλικά αγαθά κάποιοι άλλοι άνθρωποι υποφέρουν για να τα φτιάξουν χωρίς να βλέπουν την ζωή τους να καλυτερεύει και να βγαίνουν από τον κύκλο φτώχειας.
Τέλος, η βιομηχανία ρούχων είναι επιζήμια και για το περιβάλλον, οι πρώτες ύλες που χρησιμοποιούνται, η μεταφορά τους αλλά και η χρήση των ρούχων συμβάλλουν στην μόλυνση.Οι φυσικές πηγές που χρησιμοποιούνται εξαντλούνται. Αιτία των παραπάνω η τεράστια ζήτηση για φτηνά και “γρήγορα” ρούχα. Οι βιώσιμες λύσεις που προτείνουν πολλές αλυσίδες δεν μπορούν να εφαρμοστούν γιατί οι ανάγκες είναι και πάλι πολύ αυξημένες και το κόστος πρέπει να παραμείνει χαμηλό.
Επίλογος
Εν κατακλείδι, σε αυτό που μπορούμε να καταλήξουμε είναι πως ο χώρος της ένδυσης και της μόδας έχει προσαρμοστεί πλήρως στις ανάγκες κατανάλωσης και της παγκοσμιοποίησης με τις ελεύθερες αγορές το εμπόριο είναι προς όφελος μόνο των ανεπτυγμένων χωρών.
Στις σύγχρονες κοινωνίες που χαρακτηρίζονται από γενική αφθονία, οι άνθρωποι και το περιβάλλον καταπατώνται για την αύξηση του κέρδους, όταν οι αναπτυγμένες χώρες αγνοούν ποιοί μπορεί να έχουν θυσιαστεί για την την δική μας ικανοποίηση και χαρά απο την αγορά νέων, μη απαραίτητων αγαθών. Οι πρακτικές του fairtrade που υιοθετούν πολλές εταιρίες θα μπορούσε να αλλάξει αυτή την ως τώρα πορεία και να σπάσει ο κύκλος φτώχειας που πολλοί άνθρωποι ιδιαίτερα στις αναπτυσσόμενες χώρες έχουν εγκλωβιστεί. Μια πρακτική που δίνει μια δίκαιη αμοιβή στον εργαζόμενο για τις υπηρεσίες του και δείχνει σεβασμό σε αυτόν και στην οικογένεια του χωρίς να αναγκάζονται να παιδιά να εργαστούν και να επιβιώσουν.
Εν κατακλείδι, σε αυτό που μπορούμε να καταλήξουμε είναι πως ο χώρος της ένδυσης και της μόδας έχει προσαρμοστεί πλήρως στις ανάγκες κατανάλωσης και της παγκοσμιοποίησης με τις ελεύθερες αγορές το εμπόριο είναι προς όφελος μόνο των ανεπτυγμένων χωρών.
Στις σύγχρονες κοινωνίες που χαρακτηρίζονται από γενική αφθονία, οι άνθρωποι και το περιβάλλον καταπατώνται για την αύξηση του κέρδους, όταν οι αναπτυγμένες χώρες αγνοούν ποιοί μπορεί να έχουν θυσιαστεί για την την δική μας ικανοποίηση και χαρά απο την αγορά νέων, μη απαραίτητων αγαθών. Οι πρακτικές του fairtrade που υιοθετούν πολλές εταιρίες θα μπορούσε να αλλάξει αυτή την ως τώρα πορεία και να σπάσει ο κύκλος φτώχειας που πολλοί άνθρωποι ιδιαίτερα στις αναπτυσσόμενες χώρες έχουν εγκλωβιστεί. Μια πρακτική που δίνει μια δίκαιη αμοιβή στον εργαζόμενο για τις υπηρεσίες του και δείχνει σεβασμό σε αυτόν και στην οικογένεια του χωρίς να αναγκάζονται να παιδιά να εργαστούν και να επιβιώσουν.
Πηγές
[1]THE KINDCRAFT. (2019). Can Fashion’s Human Rights Problems be Fixed?. [online] Available here. [Accessed 5 Jun. 2019].
[2] Elven, M. (2019). Bangladesh raises minimum wage for garment workers. [online] Fashionunited.uk.Available here. [Accessed 5 Jun. 2019].
[3]Forbes.(2019).Armacio Ortega. [online] Available here. [Accessed 5 Jun. 2019].
[4] the Guardian. (2019). Low wages, unsafe conditions and harassment: fashion must do more to protect female workers. [online] Available here. [Accessed 5 Jun. 2019].
[5] Hodal, K. (2019). Abuse is daily reality for female garment workers for Gap and H&M, says report. [online] the Guardian. Available here. [Accessed 5 Jun. 2019].
[6] Ilo.org. (2019). Child Labour. [online] Available here. [Accessed 5 Jun. 2019].
[7] Iosrjournals.org. (2019). [online] Available here. [Accessed 5 Jun. 2019]
[1]THE KINDCRAFT. (2019). Can Fashion’s Human Rights Problems be Fixed?. [online] Available here. [Accessed 5 Jun. 2019].
[2] Elven, M. (2019). Bangladesh raises minimum wage for garment workers. [online] Fashionunited.uk.Available here. [Accessed 5 Jun. 2019].
[3]Forbes.(2019).Armacio Ortega. [online] Available here. [Accessed 5 Jun. 2019].
[4] the Guardian. (2019). Low wages, unsafe conditions and harassment: fashion must do more to protect female workers. [online] Available here. [Accessed 5 Jun. 2019].
[5] Hodal, K. (2019). Abuse is daily reality for female garment workers for Gap and H&M, says report. [online] the Guardian. Available here. [Accessed 5 Jun. 2019].
[6] Ilo.org. (2019). Child Labour. [online] Available here. [Accessed 5 Jun. 2019].
[7] Iosrjournals.org. (2019). [online] Available here. [Accessed 5 Jun. 2019]
Ανάρτηση από: https://sioualtec.blogspot.com/