Δρ. Θεολογίας
Αρχισυντάκτης του περιοδικού «Σύναξη»
Διδάσκων στην Ανώτατη Εκκλησιαστική Ακαδημία Αθήνας
Πρόσφατα κυκλοφόρησε στα Ελληνικά
ένα βιβλίο ενός σπουδαίου ανθρώπου: «Του Χριστού ή του κόσμου τούτου;», του
Αντώνιου Μπλουμ, μητροπολίτη Σουρόζ (δηλαδή Μ. Βρετανίας και Ιρλανδίας) της
Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας. Βαθιά ευαγγελικός και γι’ αυτό ανατρεπτικός ο
Αντώνιος (+ 2003), ψηλαφεί αλήθειες τσουχτερές. Τιμή μου και χαρά μου, το ότι
μου ζητήθηκε να γράψω το Επίμετρο (εκδ. Πορφύρα, 2018).
Αποσπάσματα από το Επίμετρό μου:
«Ποιος από τους λεγόμενους
“ανθρώπους της Εκκλησίας” είναι έτοιμος να ακούσει τη σεισμογόνο δήλωση του
Αντωνίου, χωρίς να πάθει εγκεφαλικό ή χωρίς να κατηγορήσει τον Αντώνιο για
αίρεση; “Υπάρχει”, λέει, “διαφορά ανάμεσα σ’ εκείνον που πηγαίνει στην
εκκλησία, αγαπά τη ζωή της, υπηρετεί την Εκκλησία, κηρύττει το Ευαγγέλιο - και
σε ένα Χριστιανό”!
Ήδη από την εποχή που έβαζε τα
μπετά για την Εκκλησία του, ο Χριστός ξεκαθάρισε τη σχέση Σαββάτου και ανθρώπου.
Θεσμός ιερός το Σάββατο, με νόημα συνταραχτικό˙ μόνο που αυτό το νόημα το έχει
στο μέτρο που λειτουργεί ως παραπομπή προς τον ζωντανό Θεό. Αν ο θρησκευόμενος
δεν ζει το Σάββατο ως παραπομπή, και τον ζωντανό Θεό ως το φτάσιμο της ζωής
του, προσαράζει σε μια ιερότητα αυτοαναφορική, μη-παραπεμπτική. Και τότε ο
θρησκευόμενος μπορεί να επαινείται ως φιλακόλουθος, μπορεί να είναι ακριβής,
μπορεί να χαρακτηρίζεται παραδοσιακός, αλλά στην πραγματικότητα δεν είναι παρά
ά-θεος! Μπορεί τόνοι σιέλου σε κηρύγματα και τόνοι μελανιού σε κείμενα να
διατίθενται για να παρουσιαστεί η αλήθεια περί της Εκκλησίας ως Σώματος του
Χριστού, αλλά υπάρχει και παραϋπάρχει το ενδεχόμενο να κρατήσει κάποιος ως
τζοβαϊρικά πολύτιμα την δογματικώς πάνσωστη εκκλησιολογία, αλλά να μη δώσει
σημασία στον ίδιο τον Χριστό, αυτοπροσώπως!
Είτε το πούμε σχιζοφρένεια είτε
μασκαράτα, πώς μπορεί αυτό να συμβαίνει; Αυτό πάλεψε να εξηγήσει στις
κοινότητες που υπηρετούσε ο επίσκοπος Αντώνιος. Περίφροντις, δείχνει ότι το να
είσαι Χριστιανός αφορά αυτό που είσαι: το τι αληθινά φρονείς, πως πραγματικά
ζεις, πόσο σε νοιάζουν όσα σου ζητά ο Κύριός σου! Ριζικός ειδωλοκλαστισμός! Ένα
Σάββατο μη-παραπεμπτικό είναι είδωλο, μα και ένα μη-παραπεμπτικό γκρέμισμα του
Σαββάτου γίνεται είδωλο! Το ζήτημα, δηλαδή, δεν είναι η «συντηρητική» ή η
«προοδευτική» σήμανση της θρησκευτικότητας! Είναι το πόσο λογαριάζεις τον
ολοζώντανο Θεό˙ αυτοπροσώπως! […] Ο Μπλουμ […] αναδεικνύει έναν ριζικό
ευαγγελικό άξονα, την ζώσα πίστη, καθώς ως ποιμένας διαπιστώνει ότι συντελείται
το αδιανόητο: Η προσήλωση των θρησκευόμενων στην Εκκλησία να υποκαθιστά την
αφοσίωση στον ζωντανό Χριστό! […]
Δείτε πάλι πόσο κρυστάλλινα
ομολογεί ο Αντώνιος ότι το εκκλησιαστικό γεγονός σαπίζει, αν οι Χριστιανοί δεν
εξέρχονται από την ασφάλειά τους κι αν δεν εισέρχονται στον κόσμο σαν πρόβατα
εν μέσω λύκων, με μόνη απαντοχή τους τον Κύριό τους – όχι για να τους
προστατέψει από τον θάνατο, αλλά για να τους ικανώσει να πεθάνουν τον
χαριτωμένο θάνατο χάριν άλλου! Ο Μπλουμ παρουσιάζει εδώ την ευαγγελική εννόηση
εκείνης της περίεργης και κορυφαίας ισχύος η οποία θάλλει ως αδυναμία, ως
παραίτηση από τη δύναμη. Είναι ο σταυρός ως πράξη κι όχι ως παθητικότητα˙ ως
νίκη κι όχι ως ήττα. Δύσκολα πράγματα ανέκαθεν, και δυσκολότερα όποτε η είσοδος
των Χριστιανών στον δημόσιο χώρο κινείται από ένα ολότελα διαφορετικό πνεύμα:
από ένα πνεύμα ολοκληρωτισμού και δίψας για κατίσχυση επί των ανθρώπων που δεν
μας αρέσουν […].
Νομίζω πως τους λόγους του
επισκόπου Αντωνίου τους σελιδοποιεί η ελευθερία που γεννιέται από την
εμπιστοσύνη στον Θεό ο οποίος αγάπη εστί. Τα δείγματα αυτής της ελευθερίας του
είναι πολλά. Ξεχωρίζω […] την άνεση και τη συνοχή με την οποία παραπέμπει σε
Πατέρες της Εκκλησίας και σε εβραίους λογίους, σε ετερόδοξους Χριστιανούς και
σε λογοτέχνες, σε ψυχολόγους και φιλοσόφους, στη σοφία άλλων θρησκειών και σε
ιστορίες άλλων πολιτισμών, κι όλα αυτά τα εντάσσει σε μια σημερινή γλώσσα
διατύπωσης του ευαγγελίου […].
Είναι φως φανάρι πως ο επίσκοπος
Αντώνιος Μπλουμ αγάπησε τους ανθρώπους του πολύ, κι ότι μας αγαπά κι εμάς πολύ.
Μας βάζει γαρ δύσκολα! Εκείνα τα δύσκολα που θα παραμείνουν ακατανόητα σε
όποιους δεν πειστούν από τον ζωντανό Θεό ότι ο ζυγός του είναι και ζυγός και
απαλός, ότι το φορτίο του είναι κ α ι φορτίο κ α ι
ελαφρό».
ΘΑΝΑΣΗΣ Ν.
ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ, Επίμετρο στο: Anthony Bloom, «Του Χριστού ή του κόσμου τούτου»;
(μτφρ. Θ. Κιοσόγλου), εκδ. Πορφύρα, Αθήνα 2018.
