«Η Ελλάδα θα γίνει οικονομικά και εθνικά πραγματικά ελεύθερη τότε και μόνο τότε που η ανοικοδόμηση αυτή γίνει από τον λαό της.
Θα σπάσουν τα δεσμά και θα αλλάξει ριζικά η διάρθρωση της σημερινής οικονομίας μας, θα ανοίξει δηλαδή ο δρόμος για να λυτρωθούν οι πιο ενεργές παραγωγικές και άξιες δυνάμεις της νεοελληνικής κοινωνίας μας.»
Αυτά έγραφε ο Δημήτρης Μπάτσης στην εισαγωγή του βιβλίου του «Η Βαρειά Βιομηχανία στην Ελλάδα» το 1947.
Διανύουμε τον όγδοο χρόνο συνεχούς φτωχοποίησης του ελληνικού λαού ως αποτέλεσμα των συνεχών αδιέξοδων πολιτικών μέτρων των κυβερνήσεων.
Ο Κώστας Βεργόπουλος[2] αναφέρει:
«Η εμπειρία 2010-2016 δείχνει ότι με τη φτωχοποίηση των Ελλήνων το πρώτο που αποτρέπεται είναι οι επενδύσεις. Με τις περικοπές δαπανών και εισοδημάτων, η παραγωγική ικανότητα της χώρας σκοτώνεται ταχύτερα από ό,τι η καταναλωτική.
Άμεση συνέπεια από τη συνεχή συρρίκνωση του βιοτικού επιπέδου στην Ελλάδα είναι ότι αυτή υποβιβάζεται συνεχώς στους πίνακες της διεθνούς ανταγωνιστικότητος. Σε μια αδιάκοπα συρρικνούμενη οικονομία, νέες επενδύσεις όχι μόνον δεν προσέρχονται, αλλά και όσες προϋπήρχαν αποχωρούν. Με τη λιτότητα δεν κλείνει η «ψαλίδα» μεταξύ βιοτικού επιπέδου και παραγωγικής ικανότητας, αφού η τελευταία απαξιώνεται χωρίς τέλος, ούτε βελτιώνεται η ανταγωνιστικότητα της χώρας, αφού οι επενδύσεις, αντί να εισρέουν, εκρέουν.»
Η σημερινή κυβέρνηση πολύ γρήγορα ξέχασε ότι ο βασικός λόγος για τον οποίο ο λαός την εμπιστεύθηκε ήταν να βγάλει την χώρα από την κρίση. Έχει αντικαταστήσει την οιαδήποτε επεξεργασία ενός προγράμματος διεξόδου, με το πασπαρτού της «υλοποίησης της συμφωνίας».
Επέλεξε να εγκαταλείψει τον όποιο διάλογο μαζί με την κοινωνία, και να τον μεταφέρει αποκλειστικά στο κοινοβουλευτικό επίπεδο.
Έτσι έπαψαν πλέον να υπάρχουν ως «συνομιλητές» στο εσωτερικό της κοινωνίας. Μιλάει μόνο η εξουσία. Εξουσία που πολύ γρήγορα τους κρατικοποίησε και τους έκανε αλαζόνες, ανάλγητους και ανερμάτιστους.
Αυτό όμως δεν έγινε τυχαία.
Τα στελέχη που συμμετέχουν σήμερα στα υπάρχοντα πολιτικά κόμματα προέρχονται είτε από τον κρατικό μηχανισμό, είτε είναι χρόνια μισθοδοτούμενα κομματικά μέλη, είτε από τους κρατικοδίαιτους συνδικαλιστικούς φορείς, κυρίως των ΔΕΚΟ, αποκομμένοι ουσιαστικά από το αντικείμενο της εργασίας τους. Τελικά το σύνολο του σημερινού πολιτικού προσωπικού προέρχεται από τους αποκαλούμενους διεθνώς προστατευόμενους τομείς της οικονομίας (κράτος, εκπαίδευση, κατασκευές, τράπεζες, εμπόριο και λοιπές υπηρεσίες). Δηλαδή ακριβώς από τους τομείς οι οποίοι κατέστρεψαν και συνεχίζουν να καταστρέφουν το ελληνική οικονομία. Αυτοί που είναι μέρος του προβλήματος.
Το πολιτικό αυτό προσωπικό είναι πρακτικά αδύνατον να αντιληφθεί και να διατυπώσει μια συγκεκριμένη ανάλυση - αιτιολόγηση - αποσαφήνιση της σημερινής ελληνικής και διεθνούς παραγωγικής πραγματικότητας,προκειμένου να προτείνει ένα πρόγραμμα που να εδράζεται στις πραγματικές παραγωγικές δυνατότητες αυτού του τόπου.
Και στο κάτω -κάτω δεν τους ενδιαφέρει καν. Ζουν σε ένα παράλληλο σύμπαν. Έχουν εκπαιδευθεί να μιλάνε μια τελείως άλλη - ξένη γλώσσα. Αρκούνται να διαπραγματεύονται για καινούργια δάνεια - μνημόνια μέχρι την έλευση του Παραδείσου, που δεν είναι άλλος γι αυτούς από την είσοδό μας στις Αγορές. Ο σκοπός είναι να μπορέσουν πάλι να λάβουν νέα δάνεια προκειμένου να συντηρήσουν όλον αυτόν τον παρασιτικό κρατικό μηχανισμό και τους διαφόρους συγκατανευσιφάγους τους (τράπεζες, εργολάβους, κρατικούς αξιωματούχους, ΜΜΕ, πολιτικό προσωπικό κλπ).
Έλα όμως που σήμερα αυτό δεν τους βγαίνει και δεν μπορεί πλέον να συνεχισθεί.
Ο λόγος είναι πολύ απλός:
Αν θέλανε να συγκροτήσουν στην πραγματικότητα ένα τέτοιο σχέδιο, τότε θα έπρεπε να αναγνωρίσουν όχι μόνο σαν βασικούς συνομιλητές τους αλλά και σαν καθοδηγητές τους, όλους αυτούς που μπορούν να το στηρίξουν, να το κάνουν προσωπικό τους ζήτημα, σηκώνοντας κυριολεκτικά στην πλάτη τους αυτό το τιτάνιο έργο της εξόδου της χώρας μας από την κρίση, μέσα σε συνθήκες επιβαλλόμενης παγκοσμιοποίησης και επικείμενης διάλυσης της Ευρωζώνης.
Ένα τέτοιο σχέδιο
- είναι αδύνατο να δημιουργηθεί μέσα σε γραφεία από οιοσδήποτε γραφειοκρατικούς μηχανισμούς (αριστερούς ή δεξιούς) ως δια μαγείας, στο όνομα της κοινωνίας αλλά με απούσα αυτήν,
- είναι αδύνατο να συμβεί χωρίς την αληθινή αφύπνιση και συμμετοχή της ιδίας της κοινωνίας,
- και η ίδια η κοινωνία είναι αδύνατο να συμμετέχει αν δεν διαθέτει σαφέστατη συγκεκριμένη ανάλυση του πραγματικού ζητήματος, των αληθινών προοπτικών που ανοίγονται και της πραγματικής υποκειμενικής της δυνατότητας να συνεισφέρει στη λύση, όχι απλά σαν ψηφοφόρος αλλά κυρίως σαν ενεργό κοινωνικό και παραγωγικό υποκείμενο.
Ένα τέτοιο σχέδιο
έχει πιθανότητα και δυνατότητα να συμβεί, μόνο αν ανακτηθεί η αυτοεκτίμηση του ελληνικού λαού στην πράξη, μέσα από μια πραγματική ενδογενή παραγωγική ανασυγκρότηση, με την ουσιαστική συμμετοχή ολόκληρης της κοινωνίας.
Ο Κάρλ Πολάνυι έγραφε στο βιβλίο του «Ο μεγάλος μετασχηματισμός» το 1944.
Η αιτία της κατάπτωσης είναι όχι η οικονομική εκμετάλλευση, όπως συχνά θεωρείται, αλλά η κατάλυση του πολιτισμικού περιβάλλοντος του θύματος· είναι το θανάσιμο πλήγμα στους θεσμούς, στους οποίους έχει εμπεδώσει την κοινωνική του ύπαρξη. Αποτέλεσμα είναι η απώλεια του αυτοσεβασμού.
Ο δε Ρόμπερτ Όουεν έγραφε αντίστοιχα: «Η αληθινή αιτία της εξαθλίωσης μας είναι ότι Ζούμε σε συνθήκες «πολιτισμικού κενού» .
1. Μικρός κλήρος και μικρές επιχειρήσεις, ελάττωμα ή πλεονέκτημα;
Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜμΕ) αποτελούν το 99,9% του συνόλου των επιχειρήσεων της χώρας (690.000 επιχειρήσεις). Εξ αυτών το 96,7% είναι πολύ μικρές επιχειρήσεις (1-9 άτομα), (ενώ στη μεταποίηση το ποσοστό είναι λίγο μικρότερο, 95%), το 2,8% μικρές (10-49 άτομα) και το 0,4% μεσαίες (49-250 άτομα). Οι μεγάλες επιχειρήσεις αποτελούν το 0,1% του αριθμού των επιχειρήσεων της χώρας (400 επιχειρήσεις περίπου).
Η στήριξη και ανάπτυξη των μικρών μεταποιητικών επιχειρήσεων, και γενικότερα των μικρών παραγωγών, είναι η μόνη που ουσιαστικά μπορεί άμεσα να προσφέρει πολλαπλασιαστικά νέες, ποιοτικές και μακροβιότερες θέσεις εργασίας που τόσο έχει ανάγκη ο τόπος μας.[3]
Έλα όμως που οι όλες οι κυβερνήσεις των τελευταίων 30 χρόνων, ενώ από τη μια συναγωνίζονται στην υπερφορολόγηση όλων αυτών των ανεξάρτητων παραγωγών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων, από την άλλη συναγωνίζονται με κάθε τρόπο στο πως τελικά θα κλείσουν αυτές τις επιχειρήσεις, διακηρύσσοντας: «οι μικρομεσαίοι, είτε πρέπει να συγχωνευθούν και να γίνουν μεγάλοι, είτε πρέπει να κλείσουν!»
Προφανώς θα προτιμούσαν μεγάλες τσιμινιέρες και μεγάλο κλήρο.
Μα αυτός είναι ο τόπος μας. Είτε τους αρέσει είτε όχι!
Απαρτίζεται από μικρό κλήρο και μικρές επιχειρήσεις.
Σε όλη την ιστορία του ελληνικού έθνους έτσι ήταν και αυτό ακριβώς ήταν πάντα το μεγάλο προτέρημα του. Ποτέ η οικονομία μας δεν βασιζόταν στις μεγάλες ποσότητες και στην φορντική παραγωγή, αλλά αντίθετα από αρχαιοτάτων χρόνων βασιζόταν στην παραγωγή σύνθετων προϊόντων μεγάλης προστιθέμενης αξίας.
«Στην αρχαία Ελλάδα από το 900 π.Χ. τουλάχιστον και δώθε ο κυρίαρχος τρόπος παραγωγής ήταν ο Μικροιδιοκτητικός Τρόπος Παραγωγής. Αυτός ο τρόπος παραγωγής και οι κοινωνικές τάξεις που τον επανδρώναν (μικροιδιοκτήτες, αγρότες, μικροαστοί) «γέννησαν» το πολιτικό εποικοδόμημα και την παιδεία, που τους «αντιστοιχούσαν» διαρθρωτικά, δηλαδή την ελευθερία, την ισονομία, την δημοκρατία, την πατρίδα και τον πατριωτισμό, τη συζήτηση, την επιχειρηματολογία, την έρευνα, την ιστοριογραφία, τη φιλοσοφία κ.ο.κ».[4]
Ο λαός αυτός ποτέ δεν έγινε δούλος και δεν έχει ποτέ προλεταριοποιηθεί και πάντα θα προτιμά να ζει σαν ανεξάρτητος παραγωγός έστω και αν παράγει μόνος του με τα χέρια του.
Τελικά ποιος είναι ο σκοπός των μνημονίων και των μεταρρυθμίσεων που επιβάλλει η Ευρωπαϊκή Ένωση και μέσω αυτής, στην περίπτωσή μας, η επιβαλλόμενη Παγκοσμιοποίηση;
Δεν είναι άλλος από την καταστροφή της εγχώριας παραγωγής.
Σημαίνει αποδιάρθρωση του τοπικού παραγωγικού μοντέλου.... Διαλύω δηλαδή τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Σημαίνει αποδιάρθρωση του τοπικού παραγωγικού μοντέλου.... Διαλύω δηλαδή τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Αυτό έγινε στην πρώην Ανατολική Γερμανία, στην Τσεχία, στην Ουγγαρία, στην Ιρλανδία και όπου αλλού επεβλήθησαν.
Ο λαός όμως αυτός δεν μοιάζει με τους λαούς της πρώην ανατολικής Ευρώπης. Κατέχει ακόμα ιδιωτική περιουσία και δεν είναι διατεθειμένος να τη χάσει, και καλά κάνει, να κλείσει την επιχείρησή του και να διαλύσει την οικογένειά του στέλνοντας τα παιδιά του σαν gastarbeiter στο εξωτερικό.
Τελικά όλοι όσοι ισχυρίζονται ότι το πρόβλημα στην Ελλάδα είναι οι μικρές επιχειρήσεις, όχι μόνο δεν θέλουν να γνωρίσουν τον λαό αυτόν, αλλά στην πραγματικότητα δεν τον αγαπάνε. Αντί να προσπαθήσουν να τον καταλάβουν, θέλουν να τον φέρουν στα μέτρα τους, άλλως να τον εξαφανίσουν!
Όλοι αυτοί λοιπόν είναι αδύνατον να συγκροτήσουν ένα εναλλακτικό σχέδιο, διεξόδου από την κρίση εδραζόμενο στις ιδιαίτερες ελληνικές συνθήκες.
2. Ποιο είναι το υπ αριθμόν ένα πρόβλημα της χώρας;
Δεν είναι άλλο από την ενδογενή ή όχι δυνατότητά της να παράξει πλούτο.
Η ανεργία είναι σύμπτωμα και όχι αιτία, ενός πραγματικού προβλήματος, που δεν είναι η "οικονομική κρίση" έτσι γενικά, αλλά ότι η χώρα μας έχει σταματήσει να παράγει.
Είμαστε ακόμα μια γενιά που ευτυχώς έχει ακόμη ζωντανές εμπειρίες από ένα άλλο πραγματικό παραγωγικό πρότυπο.
Η βιοτεχνική ανάπτυξη της περιοχής του Ψυρρή, και του Πειραιά από τις αρχές της δεκαετίας του ΄50 έως και τα τέλη του ΄70, είχαν σαν χαρακτηριστικό την πολυμορφία και συνύπαρξη τόσων διαφορετικών μεταποιητικών μονάδων, σε μια πολύ μικρή περιοχή. Μαζί με τα πολλά μηχανουργεία υπήρχαν και οι ξακουστές και ιστορικές τεχνικές σχολές, του Προμηθέα, του Αρχιμήδη, του Ήφαιστου, του Πειραϊκού Συνδέσμου και τόσες άλλες.
Αυτή η συνέργεια της εποχής, ήταν στα αλήθεια και ο κορμός της ενδογενούς ανάπτυξης, η οποία δεν στηρίχθηκε σε ξένα κεφάλαια, σε κανένα σχέδιο Μάρσαλ, αλλά στη υπεράνθρωπη κινητοποίηση του ελληνικού λαού, ενοποιημένου στην πράξη, πέρα και πάνω από πολιτικές πεποιθήσεις, μετά τον εμφύλιο.
Αυτή η εποχή παρήγαγε υπεραξία από το τίποτα, αποτελεί δε ένα μη επαρκώς μελετημένο παράδειγμα ενδογενούς ανάπτυξης, που θα άξιζε στα αλήθεια να μελετηθεί, ως αληθινό υπόδειγμα για τη διέξοδο από τη σημερινή μας κρίση.
Η παραγωγή όμως μιας χώρας δεν είναι μόνο πρόβλημα οικονομικό, είναι πρόβλημα κοινωνικής συνοχής, πρόβλημα θεσμών, είναι πρόβλημα λειτουργίας του κράτους.
3. Αναγκαιότητα υιοθέτησης ενός ενδογενούς παραγωγικού μοντέλου.
Τα μνημόνια δεν προκάλεσαν την παραγωγική αποδιάρθρωση της χώρας, αλλά απλώς την επιτάχυναν και την ολοκλήρωσαν. Η παραγωγική αποδιάρθρωση και κατά συνέπεια η τεράστια σημερινή ανεργία, είναι αποτέλεσμα πολιτικών τουλάχιστον των τελευταίων 30 χρόνων.
Μια οικονομία στην οποία το εισόδημά της ανακυκλώνεται μεταξύ καταστημάτων ρουχισμού, καφετεριών και σουβλατζίδικων δεν μπορεί να ελπίζει σε ανάπτυξη.[5]
Η μικρή ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής, που ακόμα υφίσταται στην Ελλάδα, καθιστά εφικτή τη συγκρότηση ενός εναλλακτικού παραγωγικού τομέα, τεχνολογικής αιχμής και μικρού μεγέθους σε παγκόσμια κλίμακα, που εκμεταλλεύεται τις ρωγμές και τα κενά του «μαζικού» βιομηχανικού μοντέλου.
Είμαστε μία μικρή χώρα και μπορούμε να παράγουμε ιδιαίτερο προϊόν υψηλής αξίας για τις μητροπόλεις του κόσμου. Εκεί έγκειται η δυνατότητα μας να υπερβούμε την κρίση.
Είναι ένας δρόμος εναλλακτικός στον κυρίαρχο, που δεν αφορά καθόλου κεφάλαια, ξένες επενδύσεις, χωροταξικά σχέδια, υπερτοπικές συγκεντρώσεις, μεγαλεπήβολα και έξω από μας μεγέθη.
4. Ποια είναι όμως αυτή η Στρατηγική για την ελληνική οικονομία;
Το πρώτο πράγμα που πρέπει να ορίσουμε είναι το εξής:
- Θέλουμε μια ανάπτυξη τύπου «Μπαχάμες» βασιζόμενη ουσιαστικά στις ξένες επενδύσεις; ή
- μια ανάπτυξη που βασίζεται στην εγχώρια παραγωγή διεθνώς εμπορεύσιμων προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας;
Αυτό τουλάχιστον πρέπει να απαντηθεί.
Αν όμως θέλουμε μια ανάπτυξη που να βασίζεται στη δεύτερη επιλογή τότε πρέπει τουλάχιστον να απαντηθούν τα εξής απλά ερωτήματα:
- Τι μπορούμε να παράγουμε καλά σήμερα σε αυτόν τον τόπον;
- Τι θέση μπορεί να έχει το προϊόν αυτό στις διεθνείς αγορές σήμερα;
και φυσικά
- Ποιοι είναι αυτοί που θα παράγουν; και
- Ποια είναι αυτά που τους εμποδίζουν να παράγουν αυτό το προϊόν;
και το κυριότερο
- Ποιες είναι οι ανάγκες τους σήμερα;
- Τι συμβαίνει στα αλήθεια οι Γερμανοί είναι καλύτεροι απο εμάς στην παραγωγή σύνθετων προϊόντων ή απλώς δεν υπάρχει ελεύθερη αγορά μια και οι ίδιοι έχουν επιβάλλει τις προδιαγραφές τους που αποκλείουν την δυνατότητά μας να εξάγουμε.
- Μήπως θα έπρεπε να αντεπιτεθούμε δημιουργώντας τις δικές μας προδιαγραφές αρχίζοντας τουλάχιστον από τις κρατικές προμήθειες και φθάνοντας στις εξαγωγές;
- Είναι πλέον γνωστό ότι οι τράπεζες μας είναι πτωχευμένες, το δε κράτος επίσης. Μήπως αντί να ψάχνουμε για καινούργια λεφτά και δάνεια, θα έπρεπε να αρχίσουμε εξαλείφοντας όλα τα άδικα κόστη που επιβαρύνουν σήμερα τον παραγωγικό ιστό, και πιστέψτε με είναι πάρα μα πάρα πολλά. Δεν θέλουμε άλλα δάνεια για να πληρώνουμε την θηλιά στο λαιμό μας!
- Θέλουμε επενδύσεις έτσι γενικά και αν όχι τελικά ποιες;
- Με ποιόν τρόπο μπορεί να συμβεί μια ουσιαστική αποκέντρωση;
- Πως είναι δυνατόν να ενισχυθεί στην πράξη η ανάπτυξη προϊόντων με μεγάλη εγχώρια προστιθέμενη αξία, τη στιγμή που λεφτά δεν υπάρχουν;
- Τα παραγόμενα προϊόντα πρέπει να απευθύνονται βασικά στην κάλυψη των εσωτερικών αναγκών ή στις εξαγωγές και πως μπορεί να συμβεί αυτό;
- Ποιες είναι οι αναγκαίες θεσμικές αλλαγές, προκειμένω όλα αυτά να μπορούν να συμβούν; και τελικά
- Τι πρέπει να αλλάξει στη λειτουργία του κράτους, προκειμένω αυτά να μπορούν να υλοποιηθούν;
Σήμερα έχει σημασία να παράγουμε τελικό προϊόν με υψηλή ελληνική προστιθέμενη αξία, ανεξάρτητα από το αν προβαίνουμε σε υποκατάσταση εισαγωγών ή όχι.
Δεν μπορεί να είναι ο στόχος μας να παράγουμε μαζικό προϊόν όπως οδοντογλυφίδες, βίδες, ηλεκτρονικά καταναλωτικά προϊόντα κλπ.
Αυτά είναι ενδεικτικά μερικά απλώς από τα ερωτήματα που πρέπει να τεθούν και να απαντηθούν στον ελληνικό λαό .
Ο αρχικός αυτός προσδιορισμός (Μπαχάμες ή παραγωγή διεθνώς εμπορεύσιμου προϊόντος μεγάλης εγχώριας αξίας) είναι απολύτως κρίσιμος για την περαιτέρω ανάπτυξη του οιοδήποτε αναπτυξιακού σχεδίου.
Είναι εντελώς διαφορετικές οι εργασιακές σχέσεις και η φορολογική πολιτική που ισχύουν στην περίπτωση ανάπτυξης τύπου Μπαχάμες και εντελώς διαφορετικές στην περίπτωση ενδογενούς ανάπτυξης.
Αυτή η έλλειψη σαφούς ορισμού από την κυβέρνηση δεν είναι καθόλου τυχαία ιδιαίτερα στις σημερινές συνθήκες.
Σε όλα τα πολιτικά κόμματα, μαζί και της αριστεράς και στα Μ.Μ.Ε. συνεχίζουν να προβάλλονται συνθήματα, που τελικά καταντούν ταμπέλες, του τύπου:
- Μέσα ή έξω από το ευρώ;
- Μέσα ή έξω από την Ευρωζώνη;
- Μέσα ή έξω από την Ευρωπαϊκή Ένωση;
- Ναι ή όχι στο χρέος;
Για να απαντήσεις όμως σε αυτά τα ερωτήματα θα πρέπει πρώτα να έχεις δημιουργήσει ένα πρόγραμμα εξόδου από την κρίση, το οποίο αφού έχει τεθεί και το έχει ήδη αποδεχθεί η κοινωνία, παραμένει σε συνεχή διαβούλευση με αυτήν και τους παραγωγικούς φορείς.
Αυτή και μόνη έλλειψη συγκροτημένου σαφούς σχεδίου και στρατηγικής, πόσο μάλλον Ενδογενούς Εθνικής Στρατηγικής συνιστά εκ των πραγμάτων, και πέρα από τις όποιες καλές προθέσεις, την αποδοχή της στρατηγικής των όποιων ξένων κέντρων έχουν την δύναμη να παρεμβαίνουν στον γεωπολιτικό μας χώρο.
Αυτό ακριβώς προσπαθούμε να συμβάλουμε στο «Ινστιτούτο Ενδογενούς Παραγωγικής Ανασυγκρότησης» (ΙΝ.Ε.Π.Α.), δηλαδή στην δημιουργία ενός Εθνικού Στρατηγικού Παραγωγικού Οράματος.
«Ο Ιμπραίμης έδωσε μιαν προσταγήν να προσκυνήσουν.
Με τους ανθρώπους και όχι με τα άψυχα δένδρα, όχι τα κλαδιά να μας κόψης, όχι τα δένδρα, όχι τα σπίτια που μας έκαψες, μόνον πέτρα απάνω στην πέτρα να μην μείνη, ημείς δεν προσκυνούμεν.
Τι τα δένδρα μας αν μας τα κόψης, και κάψης την γην δεν θέλει την σηκώσης και η ίδια η γης που τα έθρεψε, αυτή η ίδια γη μένει δική μας και τα ματακάνει.
Μόνον ένας Έλληνας να μείνη, πάντα θα πολεμούμε, και μην ελπίζης πως την γην μας θα την κάμης δική σου, βγάλτο από το νου σου».
[1] Ομιλία του Αλέξανδρου Οικονομίδη Μαθηματικού - Μηχανουργού στην εκδήλωση-συζήτηση: «Ενδογενής Παραγωγική Ανασυγκρότηση: Θεμελιώδης προϋπόθεση για την έξοδο από την κρίση.» 21/12/2016. «Παίρνω Αμπάριζα» Γαλάτσι.
[4] Αθανάσιος Καλόμαλος: "Περί Ελλάδος και Ελλήνων" Εναλλακτικές Εκδόσεις 2006
