Του Κώστα Γκιώνη
Εδώ, ο Μέγας Βασίλειος είναι καταλυτικός. Όπως αναφέρει ο Σέρβος επίσκοπος Ερζεγοβίνης, π. Αθανάσιος Γιέφτιτς, βαθύς γνώστης των Πατέρων του 4ου αιώνα και ιδίως του Μ. Βασιλείου (σε μια συνέντευξη του 1987, στην εκπομπή «Σήμερα είναι Κυριακή»), κατά τον Μέγα Βασίλειο, η Θεία Ουσία είναι η Κοινωνία (κοινωνώ, κάνω κάτι από κοινού με άλλον, συμμετέχω, προσφέρω, μοιράζομαι). Γι’ αυτό και χαρακτηρίζει τον άνθρωπο ως «κοινοτικό όν», ξεπερνώντας το αριστοτελικό «πολιτικό όν». Συγχρόνως, όλο το Ευαγγέλιο, κατά τον Μητροπολίτη Περγάμου Ιωάννη Ζηζιούλα, είναι μια δέσμη βασικών σχέσεων μεταξύ των προσώπων της Αγίας Τριάδος, μεταξύ Θεού και ανθρώπων, καθώς και των ανθρώπων μεταξύ τους. Αυτές τις σχέσεις διερεύνησαν αλλά και υπηρέτησαν οι Άγιοί μας. Δόθηκαν ολοκληρωτικά στο Θείο αλλά και στο ανθρώπινο. Διδάσκοντας, συγγράφοντας, υλοποιώντας. Ο π. Γιέφτιτς, συνοψίζει, πως η ορθόδοξη πίστη είναι η δυνατότητα του ανθρώπου να επικοινωνεί σε όλες τις διαστάσεις. Πόσο επίκαιρο!
Σύντομο ιστορικό της γιορτής
Οι Τρεις Ιεράρχες καθιερώθηκαν σε κοινή εορτή τον 11ο αιώνα, σε μια περίοδο «διανοητικού» αναβρασμού, για να κοπάσει η έντονη διαμάχη των «μορφωμένων οπαδών» τους που είχαν χωριστεί σε Ιωαννίτες, Βασιλείτες και Γρηγορίτες και που η κάθε μια ομάδα υποστήριζε φανατικά τον «δικό» της ως σπουδαιότερο. Εύστοχο εγχείρημα του επισκόπου Ευχαϊτών, Ιωάννη Μαυρόποδα, που θα μπορούσαμε να πούμε πως αποτελεί μια συμπύκνωση των Τριών σε μια γιορτή (πέραν από τις κατά μόνας αγιοκατατάξεις τους) καταδεικνύοντας το μεγαλείο των λόγων και κυρίως των έργων τους. Μια τριλογία σε απόλυτη σύμπνοια και σύζευξη μεταξύ τους. Και οι Τρεις τους, δραστήριοι και κυρίως δημιουργικοί, δεν περιορίζονταν μόνο στην ατομική προσευχή, αλλά προσπαθούσαν κοπιαστικά να επαληθεύσουν τα λόγια με πράξεις.