Η επιγραφή του Μουράτ Β’ σε κίονα στην Αχειροποίητο
Στις 29 Μαρτίου 1430, έπειτα από τρεις μέρες πολιορκίας της Θεσσαλονίκης, οι Οθωμανοί Τούρκοι μπήκαν στην πόλη. Δυστυχώς, κανείς από την πλευρά της διοίκησης ή των άλλων παρατάξεων που δραστηριοποιούνται στον Δήμο δεν αναφέρθηκαν στο γεγονός. Η Διοίκηση επειδή θεωρεί ότι η τουριστική, πολιτιστική πολιτική του Δήμου ποντάρει στην ελληνοτουρκική συνεργασία κράτους, δήμων και κεφαλαίου, και άρα στο πλαίσιο αυτό η οθωμανική περίοδος της πόλης πρέπει να εξωραϊστεί. Άλλοι από άγνοια, ή επειδή δεν θεωρούν το ζήτημα σημαντικό.
Το ζήτημα είναι ότι αυτή η στρατηγική που υπαγορεύουν οι άρχουσες τάξεις της πόλης και εκφράζει η παράταξη Μπουτάρη στρεβλώνει αποφασιστικά την μνήμη και την ιστορία της πόλης: Έτσι η κατεστημένη τουρκική και ελληνική ιστοριογραφία, καθώς και ο… Μαζάουερ, προβάλει το γεγονός της Άλωσης της Θεσσαλονίκης ως μια απλή «αλλαγή φρουράς» και ισχυρίζονται ότι λίγο ως πολύ οι κάτοικοι παραδόθηκαν σχεδόν αναίμακτα και οικειοθελώς. Δεύτερον, ισχυρίζονται ότι η Οθωμανική Περίοδος της Θεσσαλονίκης, εγκαινιάζει μια «χρυσή εποχή» πολυπολιτισμικής συνύπαρξης. Τέλος, η απουσία αναφοράς στην Άλωση και τον αφελληνισμό μετά το 1430 γίνεται ώστε οι ίδιοι να ερμηνεύουν τα μετά το 1912 χρόνια ως βίαιο «εξελληνισμό» της δήθεν πολυπολιτισμικής και κοσμοπολίτικης οθωμανικής Σελανίκ.
Οι ιστορικές πηγές ανασκευάζουν και τις δύο πολιτικά προκατειλημμένες θέσεις.
Α) Οι ίδιοι οι Τούρκοι πολιορκητές, στα 1431 κι απευθυνόμενοι στους πολιορκούμενους Γιαννιώτες διακηρύσσουνεπί λέξει ότι κατέστρεψαν «εκ θεμελίων» τη Θεσσαλονίκη, ότι την «εδιαγούμησαν» και γενικά ότι «ερημώσανε κι αφανίσανε τα πάντα» (F. Miklosich – I. Müller, Acta et diplomata graeca medii aevi, τ. 3, Βόννη 1865, σσ. 282-283). Βυζαντινές πηγές αναφέρουν την καταστροφή και σύληση των νεκροταφείων της Θεσσαλονίκης, το σκλάβωμα των Θεσσαλονικιών (μόνο το ένα έβδομο επέστρεψε), τη «συθέμελη καταστροφή» κάθε είδους κτίσματος, τις σφαγές τόσο κατά την άλωση («πολυάριθμοι νεκροί στα τείχη και τους δρόμους») όσο και κατά το ξεδιάλεγμα των υποψήφιων σκλάβων (Ιω. Αναγνώστης, έκδ. Bekker, CSHB 36, Βόννη 1838) –τη σφαγή 6.000 Θεσσαλονικιών (Ανώνυμος, Μονωδία εις την Θεσσαλονίκην (τέλη 15ου αι.), έκδ. Σπ. Λάμπρου, Νέος Ελληνομνήμων 5, στίχ. 179-80)– και το κάψιμο της πόλης (στ. 103), για το οποίο ο Sl. Curcic παρατηρεί ότι κατά την κατάκτηση των Βαλκανίων «μπορεί κάποιος να εικάσει ότι ο εμπρησμός των κτηρίων δεν ήταν άγνωστη πρακτική» (Curcic, Ευ. Χατζητρύφωνος, Κοσμική μεσαιωνική αρχιτεκτονική στα Βαλκάνια 1300-1500 και η διατήρησή της, Θεσσαλονίκη 1999, σ. 44).
Β) Bάσει των πιο πρόσφατων εκτιμήσεων η βυζαντινή Θεσσαλονίκη είχε πληθυσμό από 140 κι 100 (4ος-6ος αι.) ώς 200 και 150.000 (9ος-12ος αι.: C. Morrisson, J.-P. Sodini, Έν. Κόντσινα, A. Laiou, αλλά και Γ. Νεχαμά παλιότερα) με σπίτια πετρόκτιστα και λιθοπλινθόκτιστα (βλ. Actes de l’Athos) και η σημερινή μορφή στις αρχαίες τραγωδίες δόθηκε από τους λογίους της βυζαντινής πόλης. Συγκριτικά, η οθωμανική Σελανίκ ήταν ένα αραιοκατοικημένο χωριό (28 με 18.000 στους 15ο-16ο αι. (Β. Δημητριάδη, Τοπογραφία της Θεσσαλονίκης…, Θεσ/κη 2008, σσ. 460-61), και μόλις 80.000 στα 1870), με δεκάδες επιδημίες πανούκλας και χολέρας, δεκάδες πυρκαγιές, με χαμόσπιτα (συνήθως ξύλινα, από άχυρο και πηλό) ώς και τα μέσα του 19ου αι. (Βλ. Γ. Νεχαμά, Ιστορία των Ισραηλιτών της Σαλονίκης, βιβλίο πρώτο, Θεσσαλονίκη 2000, σ. 355. Μ. Αναστασιάδου, Θεσσαλονίκη 1830-1912. Μια μητρόπολη την εποχή των οθωμανικών μεταρρυθμίσεων, Αθήνα 2008, σσ. 123, 178), με τοις πράγμασι γκετοποίηση των εθνοτήτων (Γ. Νεχαμά, ό.π., σσ. 363, 471, 768, 832, 874, 1297, 1397. Μ. Αναστασιάδου, ό.π., σ. 98). Το εμπόριο της βυζαντινής Θεσσαλονίκης εκτεινόταν από την Αδριατική και τη Γαλλία/Ισπανία (βλ. Τιμαρίων) έως την Μ. Ανατολή, κι από τα Βαλκάνια και τη νότια Ελλάδα ως την Κριμαία (βλ. Λαΐου, The EconomicHistory of Byzantium, Ουάσιγκτον 2002) -πολύ ανθηρότερο της Σελανίκ.
Συμπέρασμα; Από την σκοπιά της δημογραφικής ανάπτυξης, της πολεδομικής και της οικονομικής ανάπτυξης, καθώς και εκείνην της ποιότητας ζωής της πόλης, είναι ιστορικό γεγονός ότι η Οθωμανική Κατάκτηση πήγε την Θεσσαλονίκη 1.000 χρόνια πίσω. Οι ελίτ της σημερινής Θεσσαλονίκης φαίνεται να πιστεύουν πως για χάρη της ανάπτυξης και του εμπορίου της Θεσσαλονίκης, ή χάριν της ανάγκης η πόλη να είναι κοσμοπολίτικη, μάς είναι απαραίτητα η οθωμανολαγνεία, ο «ατατουρκικός τουρισμός» και η λήθη της συνολικής ιστορίας της πόλης. Το παράδειγμα της βυζαντινής Θεσσαλονίκης μάς κάνει να μην αντιλαμβανόμαστε τους λόγους για τους οποίους ενδεχομένως πιστεύουν τα παραπάνω οι ελίτ της πόλης μας.
Ανάρτηση από: https://menoumethess.wordpress.com
