Η γερμανική ακαμψία δεν είναι απλώς «προτεσταντικός ψυχαναγκασμός»

Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου

Γιατί η γερμανική ελίτ ρισκάρει την εκτεταμένη πολιτική αποσταθεροποίηση στην Ευρώπη και επενδύει στη «δημιουργική καταστροφή» της Ευρωζώνης;

Το τε­λευ­ταίο επει­σό­διο στο ελ­λη­νι­κό σί­ριαλ, με τις εξαγ­γε­λί­ες Τσί­πρα και το σχε­δόν αυ­τό­μα­το πά­γω­μα των μέ­τρων για το χρέος από τον ESM, απο­τε­λεί επι­το­μή της γερ­μα­νι­κής ακαμ­ψί­ας στην ευ­ρω­παϊ­κή τάξη πραγ­μά­των. Παρά το Brexit, παρά τη συ­ντρι­βή Ρέν­τσι στο ιτα­λι­κό δη­μο­ψή­φι­σμα, παρά τις αβε­βαιό­τη­τες στις ευ­ρω­α­τλα­ντι­κές σχέ­σεις μετά τη νίκη Τραμπ, παρά τις εκλο­γι­κές προ­κλή­σεις σε Ολ­λαν­δία, Γαλ­λία, Γερ­μα­νία, παρά τη γε­νι­κευ­μέ­νη αμ­φι­σβή­τη­ση του ευ­ρω­παϊ­κού project από τα πλη­βεια­κά –και όχι μόνο– κοι­νω­νι­κά στρώ­μα­τα, παρά τα εμ­φα­νή ρήγ­μα­τα στο ευ­ρω­παϊ­κό «ιε­ρα­τείο», παρ’ όλα αυτά, η γερ­μα­νι­κή ελίτ δεν πα­ραι­τεί­ται ούτε κατά ένα «και» από τη θε­σμι­κή επι­κυ­ριαρ­χία της στην Ευ­ρω­ζώ­νη και την ΕΕ.

Τι ση­μαί­νει αυτή η θε­σμι­κή επι­κυ­ριαρ­χία, που δια­περ­νά κάθε νο­μι­κό κεί­με­νο της ΕΕ από το Μά­α­στρι­χτ και εντεύ­θεν, το απο­κά­λυ­ψε με απτό τρόπο το πε­ρι­στα­τι­κό με το βέτο στον ESM: ακόμη κι αν η κυ­βέρ­νη­ση ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ- ΑΝΕΛ, σ’ αυτό το ελά­χι­στο επι­κοι­νω­νια­κού χα­ρα­κτή­ρα βήμα με το εφά­παξ βο­ή­θη­μα και τον ΦΠΑ στα νησιά, κα­τά­φερ­νε να έχει την υπο­στή­ρι­ξη ή την ανοχή σύσ­σω­μης της Κο­μι­σιόν, της πλειο­ψη­φί­ας των υπουρ­γών στο Eurogroup, μιας ευ­διά­κρι­της πλειο­ψη­φί­ας στο Ευ­ρω­κοι­νο­βού­λιο, ακόμη και της ηγε­σί­ας της ΕΚΤ, αρ­κού­σε το γε­γο­νός ότι η Γερ­μα­νία δια­θέ­τει το 27% σε δι­καιώ­μα­τα ψήφου στον ESM, ώστε να μπλο­κά­ρει ή να επι­βά­λει απο­φά­σεις που απαι­τούν την ει­δι­κή πλειο­ψη­φία 80%. Ου­σια­στι­κά, κάθε από­φα­ση.

Στην πε­ρί­πτω­ση του ESM, η γερ­μα­νι­κή ηγε­σία διόρ­θω­σε το «λάθος» που είχε κάνει πα­λιό­τε­ρα με την ΕΚΤ, επι­βάλ­λο­ντας την «ανε­ξαρ­τη­σία» της. Ο βαθ­μός «ανε­ξαρ­τη­σί­ας», που επέ­τρε­ψε εκεί, απο­δεί­χθη­κε υπερ­βο­λι­κός –με ένα σύ­στη­μα κυ­κλι­κής κα­τα­νο­μής 15 δι­καιω­μά­των ψήφου σε 19 χώ­ρες-με­τό­χους, το οποίο πε­ριο­ρί­ζει το γερ­μα­νι­κό βέτο. Αυτή η «ανω­μα­λία» είναι μια στα­θε­ρή αιτία των επει­σο­δί­ων ρήξης με­τα­ξύ ΕΚΤ και Βε­ρο­λί­νου, με επί­κε­ντρο την επε­κτα­τι­κή νο­μι­σμα­τι­κή πο­λι­τι­κή της πρώ­της.

Η Ιτα­λία σε ακραία δο­κι­μα­σία

Η γερ­μα­νι­κή ηγε­σία δεν χάνει ποτέ την ευ­και­ρία να θυ­μί­ζει τη θε­σμι­κή της επι­κυ­ριαρ­χία στην Ευ­ρω­ζώ­νη. Μόλις προ ημε­ρών, στην τε­λευ­ταία σύ­νο­δο κο­ρυ­φής της ΕΕ πά­γω­σε το σχέ­διο Κο­μι­σιόν για επι­τά­χυν­ση της τρα­πε­ζι­κής ένω­σης, με την προ­ώ­θη­ση του ευ­ρω­παϊ­κού μη­χα­νι­σμού εγ­γύ­η­σης κα­τα­θέ­σε­ων. Στο κεί­με­νο των συ­μπε­ρα­σμά­των η σχε­τι­κή ανα­φο­ρά σχε­δόν εξα­φα­νί­στη­κε. Η γερ­μα­νι­κή αντι­προ­σω­πεία επέ­βα­λε ότι η «μεί­ω­ση των κιν­δύ­νων του χρη­μα­το­πι­στω­τι­κού τομέα» προη­γεί­ται του «επι­με­ρι­σμού» τους. Πράγ­μα που ση­μαί­νει ότι «τα­μείο εγ­γύ­η­σης κα­τα­θέ­σε­ων» δεν θα υπάρ­ξει, πριν οι ευ­ρω­τρά­πε­ζες «εξυ­γιά­νουν» τα χαρ­το­φυ­λά­κιά τους, ακόμη και με εφαρ­μο­γή του bail in, δη­λα­δή με κρα­τι­κή διά­σω­ση και «κού­ρε­μα» ομο­λο­γιού­χων, με­τό­χων, κα­τα­θε­τών. Με πρώτο πεδίο εφαρ­μο­γής τις ιτα­λι­κές τρά­πε­ζες.

Τις μέρες αυτές, η Monte dei Paschi περνά απ’ αυτήν ακρι­βώς την υπαρ­ξια­κή δο­κι­μα­σία, επι­χει­ρώ­ντας ν’ απο­φύ­γει το bail in με άντλη­ση 5 δισ. από ιδιώ­τες. Μαζί της όμως περνά πο­λι­τι­κή δο­κι­μα­σία και η υπό προ­θε­σμία νέα κυ­βέρ­νη­ση Τζε­ντι­λό­νι και όλο το ιτα­λι­κό πο­λι­τι­κό σύ­στη­μα στη μετά το συ­ντρι­πτι­κό «όχι» εποχή. Καθώς τα πε­ρισ­σό­τε­ρα κόμ­μα­τα είναι σε διά­τα­ξη μάχης για εκλο­γές, το να κα­τα­στεί κε­ντρι­κό δια­κύ­βευ­μά τους η κρα­τι­κή διά­σω­ση του ιτα­λι­κού τρα­πε­ζι­κού συ­στή­μα­τος –κό­στους 95 δισ. ευρώ– με βάση τους κα­νό­νες Φραν­κφούρ­της-Βρυ­ξελ­λών και με κού­ρε­μα χι­λιά­δων μι­κρο­ο­μο­λο­γιού­χων, μπο­ρεί να με­τα­τρέ­ψει τις εκλο­γές σε δεύ­τε­ρο «δη­μο­ψή­φι­σμα» πα­ρα­μο­νής ή εξό­δου από την Ευ­ρω­ζώ­νη. Κι υπάρ­χουν πλέον πολ­λές δυ­νά­μεις, σ’ όλο το πο­λι­τι­κό φάσμα, πρό­θυ­μες να θέ­σουν ανοι­κτά ο δί­λημ­μα αυτό.

Η πα­ρά­δο­ξη γερ­μα­νι­κή «απο­μό­νω­ση»

Το πα­ρά­δο­ξο είναι ότι, ενώ οι εξε­λί­ξεις που απο­στα­θε­ρο­ποιούν κυ­βερ­νή­σεις αρ­κε­τών χωρών, όπως η Ιτα­λία και η Ελ­λά­δα, φέ­ρουν τη σφρα­γί­δα της γερ­μα­νι­κής ηγε­σί­ας, προ­κύ­πτουν σε συν­θή­κες πρω­το­φα­νούς απο­μό­νω­σής της. Στην ίδια τη Γερ­μα­νία φαί­νε­ται μη ανα­στρέ­ψι­μο το δια­ζύ­γιο των σο­σιαλ­δη­μο­κρα­τών από τους χρι­στια­νο­δη­μο­κρά­τες. Το κόμμα Μέρ­κελ-Σόι­μπλε πλα­γιο­κο­πεί­ται από δεξιά και αρι­στε­ρά και η ανα­κλα­στι­κή του αντί­δρα­ση είναι να με­τα­το­πι­στεί δε­ξιό­τε­ρα. Η έντα­ση στις σχέ­σεις με την Κο­μι­σιόν και την ΕΚΤ είναι διαρ­κής, ενώ σε επί­πε­δο χωρών μόνο η Ολ­λαν­δία μένει στα­θε­ρή στη γραμ­μή Σόι­μπλε, αλλά είναι αμ­φί­βο­λο αν αυτό θα ισχύ­ει τον Μάρ­τιο, οπότε θα γί­νουν οι ολ­λαν­δι­κές εκλο­γές.

Στο Ευ­ρω­κοι­νο­βού­λιο η πα­ρα­δο­σια­κή συμ­μα­χία Ευ­ρω­παϊ­κού Λαϊ­κού Κόμ­μα­τος-Σο­σιαλ­δη­μο­κρα­τών διερ­ρά­γη ορι­στι­κά. Οι δεύ­τε­ροι επεν­δύ­ουν στη νέα συμ­μα­χία με τους Πρά­σι­νους και την Αρι­στε­ρά, με κα­τα­λυ­τι­κό τον ρόλο του κυ­βερ­νη­τι­κού ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ και με­ρι­κών ακόμη κομ­μά­των της ευ­ρω­παϊ­κής Αρι­στε­ράς.

Το δεξιό ΕΛΚ, όπου οι Γερ­μα­νοί χρι­στια­νο­δη­μο­κρά­τες έχουν ηγε­τι­κό ρόλο, δεν βρί­σκει νέους συμ­μά­χους, το Brexit έχει κα­τα­στή­σει δυ­σκο­λό­τε­ρη τη συ­νεν­νό­η­ση με τους Συ­ντη­ρη­τι­κούς-Με­ταρ­ρυθ­μι­στές και με τους Φι­λε­λεύ­θε­ρους. Έχει και σο­βα­ρά προ­βλή­μα­τα συ­νο­χής, αφού ση­μα­ντι­κοί εταί­ροι όπως η γαλ­λι­κή, η ισπα­νι­κή και η ιτα­λι­κή δεξιά αντι­με­τω­πί­ζουν προ­κλή­σεις επι­βί­ω­σης, οι οποί­ες επι­βάλ­λουν απο­στα­σιο­ποί­η­ση ή και ρήξη με τη στρα­τη­γι­κή του Βε­ρο­λί­νου. Αν βάλει κα­νείς κάτω τον πο­λι­τι­κό χάρτη της ΕΕ θα δια­πι­στώ­σει ότι ποτέ η γερ­μα­νι­κή ηγε­σία δεν είχε τόσο λί­γους συμ­μά­χους.

Κι όμως, η γερ­μα­νι­κή ελίτ, ή του­λά­χι­στον το τμήμα της που εκ­φρά­ζουν οι Μέρ­κελ και Σόι­μπλε, πα­ρα­μέ­νει χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά ατά­ρα­χη στον κίν­δυ­νο να προ­κα­λέ­σει ντό­μι­νο πο­λι­τι­κής απο­στα­θε­ρο­ποί­η­σης στις χώρες της Ευ­ρω­ζώ­νης και μιας νέας θε­σμι­κής κρί­σης ΕΕ. Ο Σόι­μπλε, παρά τους 9 δύ­σκο­λους προ­ε­κλο­γι­κούς μήνες στη Γερ­μα­νία, μοιά­ζει να ρι­σκά­ρει επα­νά­λη­ψη του 2014, όταν θυ­σί­α­σε τον πει­θαρ­χη­μέ­νο Σα­μα­ρά, εξω­θώ­ντας τον στην προ­δια­γε­γραμ­μέ­νη εκλο­γι­κή ήττα. Το επα­να­λαμ­βά­νει με τον πει­θαρ­χη­μέ­νο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, το έκανε ήδη με τον Ρέν­τσι. Δεν κάνει την πα­ρα­μι­κρή προ­σπά­θεια να εκτο­νώ­σει την πίεση για «χα­λά­ρω­ση της λι­τό­τη­τας», ώστε να διευ­κο­λύ­νει τις πο­λι­τι­κά πα­ρα­παί­ου­σες φυλές του ευ­ρω­παϊ­σμού.

Το ευ­ρω­παϊ­κό project και η «πα­γκό­σμια Γερ­μα­νία»

Γιατί άραγε; Έχουν χάσει το έν­στι­κτο της αυ­το­συ­ντή­ρη­σης; Όχι. Όμως, η γερ­μα­νι­κή ελίτ, ή του­λά­χι­στον ο πυ­ρή­νας της που κα­θο­ρί­ζει σή­με­ρα τη στρα­τη­γι­κή, βλέ­πει πια τον εαυτό της όχι κυ­ρί­ως ως συ­νι­στώ­σα του ευ­ρω­παϊ­κού project, αλλά ως «πα­γκό­σμια ηγε­σία». Στους ακρω­τη­ρια­σμούς που υφί­στα­ται το ευ­ρω­παϊ­κό οι­κο­δό­μη­μα βλέ­πει όχι τόσο μια απει­λή, αλλά μια «δη­μιουρ­γι­κή κα­τα­στρο­φή», από την οποία μπο­ρεί να απο­σπά­σει πρό­σθε­τα οφέλη. Είναι χα­ρα­κτη­ρι­στι­κή η εξώ­θη­ση προς ένα σκλη­ρό Brexit, που θα απο­δυ­να­μώ­σει τη Βρε­τα­νία στον κα­πι­τα­λι­στι­κό κα­τα­με­ρι­σμό ερ­γα­σί­ας. Και σ’ αυτή την ατμό­σφαι­ρα «δη­μιουρ­γι­κής κα­τα­στρο­φής» οι κα­νό­νες του Μά­α­στρι­χτ και οι εξει­δι­κεύ­σεις τους παί­ζουν κα­θο­ρι­στι­κό ρόλο.

Η γερ­μα­νι­κή ακαμ­ψία στην τή­ρη­σή τους δεν είναι προ­ϊ­όν «προ­τε­στα­ντι­κού ψυ­χα­να­γκα­σμού», κατά τη συ­νή­θη ερ­μη­νεία, αλλά μια υπο­λο­γι­σμέ­νη απο­δυ­νά­μω­ση μιας σει­ράς κρί­κων στην ευ­ρω­παϊ­κή αλυ­σί­δα, ώστε να ανα­δει­χθεί ο αν­θε­κτι­κός πυ­ρή­νας της πρώ­της τα­χύ­τη­τας χωρών, που θα επι­βιώ­σουν γύρω από μια «πα­γκό­σμια Γερ­μα­νία». Αυτό ήταν και πα­ρα­μέ­νει το «όραμα» της γερ­μα­νι­κής ελίτ, που συ­μπυ­κνώ­νει αρ­τιό­τε­ρα ο Σόι­μπλε. Μ’ αυτό το φίλ­τρο πρέ­πει να ερ­μη­νεύ­ο­νται οι «ανε­ξή­γη­τες» κι­νή­σεις της. Κι αυτό πι­θα­νό­τα­τα θα εξε­λι­χθεί σε δια­κύ­βευ­μα των γερ­μα­νι­κών εκλο­γών –η ευ­θύ­νη της με­γά­λης, πα­γκό­σμιας Γερ­μα­νί­ας.

Φυ­σι­κά, αυτό το «όραμα» έχει τα ρίσκα του. Προ­ϋ­πο­θέ­τει ότι άλλες «εθνι­κές» κα­πι­τα­λι­στι­κές ελίτ θα ακυ­ρώ­σουν εαυ­τές και θα δε­χθούν να γί­νουν υπο­σύ­νο­λα της γερ­μα­νι­κής. Κι υπάρ­χουν πολ­λοί ακόμη πα­ρά­γο­ντες στο διε­θνές κα­πι­τα­λι­στι­κό στε­ρέ­ω­μα –οι ΗΠΑ, η Ρωσία, η Κίνα– που μπο­ρεί να κα­τα­στή­σουν το σε­νά­ριο «δη­μιουρ­γι­κής κα­τα­στρο­φής» της ΕΕ διό­λου δη­μιουρ­γι­κό για την ίδια τη γερ­μα­νι­κή ελίτ.

*Δη­μο­σιεύ­τη­κε στην “Ερ­γα­τι­κή Αρι­στε­ρά” φ. 374 (21/12)

Ανάρτηση από :https://geromorias.blogspot.gr