Ειδική αγωγή και λογοτεχνία

(ενδεικτική βιβλιογραφία, προτάσεις και προεκτάσεις)

 

Του Γιώργου Τσιτσιμπή 

Κάθε χρόνο, στις 3 Δεκεμβρίου, γιορτάζουμε και ξαναγιορτάζουμε την παγκόσμια ημέρα των ΑμεΑ. Συνήθως, σ’ αυτές, τις επετειακού χαρακτήρα εκδηλώσεις, κλείνουμε τις «ενοχές μας», ξεμπερδεύουμε με τις «υποχρεώσεις μας» και «αυτοκαθαρμένοι», συνεχίζουμε για τις υπόλοιπες 364 μέρες του χρόνου. Τα πράγματα όμως συνεχίζουν βασανιστικά ίδια, κυρίως, για τα ίδια τα ΑμεΑ και τις οικογένειές τους. Τι και αν το ΚΕΔΔΥ Καρδίτσας για 3^η χρονιά δεν έχει εκπαιδευτικό πρωτοβάθμιας, τι και αν το ΤΕΕ ειδικής αγωγής Β΄επιπέδου εδώ και 3 χρόνια δεν ιδρύεται και τα παιδιά μένουν σπίτια τους, τι και αν εδώ και χρόνια δεν έχουμε ένα ειδικό σχολείο της προκοπής για τις ανάγκες ολόκληρου νομού … 

Συχνά, για λόγους αυτοπροστασίας ή και αδυναμίας, η ειδική αγωγή δεν ανοίγεται στην κοινωνία. Με την εσωστρέφεια όμως το πρόβλημα επιτείνεται. Υπάρχει αδήριτη ανάγκη τα πράγματα να γίνουν ακριβώς  αντίστροφα. Η ειδική αγωγή να ανοιχτεί προς τα έξω, να προκαλέσει την προσοχή της κοινωνίας, να ξεφύγει από την συζήτηση των «μυημένων». Οφείλουμε να αντιληφθούμε ότι η συνύπαρξη, με αποδοχή και σεβασμό, είναι κλειδί για τις ανθρώπινες σχέσεις και πλούτος για το κοινωνικό σύνολο. «Ποτέ ένας κήπος με μόνο ένα είδος, με μόνο ένα χρώμα, δεν είναι ομορφότερος από έναν πολύχρωμο και ποικιλόμορφο».

Τα ΑμεΑ, παιδιά και ενήλικες, είναι συνάνθρωποί μας. Το στοίχημα, γι’ αυτά και για μας, είναι η κοινωνική αποδοχή, κυρίως, όταν βρίσκονται δίπλα μας και όχι όταν δεν συναντιόμαστε στο διάβα μας. Τα αδιάκριτα βλέμματα, οι περίεργοι σχολιασμοί, ακόμα και η αποστροφή ορισμένες φορές, δεν είναι άγνωστες συμπεριφορές, που πληγώνουν βαθιά. Γι’ αυτό και ευθύνη όλων μας, θα έπρεπε να είναι η καθημερινή άσκηση αποδοχής του άλλου, της διαφορετικότητας. Άσκηση επίπονη, αλλά ίσως η μόνη, που μπορεί να μας κάνει πιο ανθρώπινους. Τέτοιες προσπάθειες ανοίγματος έγιναν τα τελευταία χρόνια, μέσα από μια σειρά προβολών, γνωστών ή και λιγότερο γνωστών ταινιών σχετικά με την αναπηρία, και στην πόλη μας. Αυτές μπορούν να συμπληρωθούν επικουρικά και με την βοήθεια της λογοτεχνίας.

Μια περιήγηση στο διαδίκτυο, σε σχετικά seit ή βιβλιοπωλεία, μπορεί να προσφέρει μια ευχάριστη έκπληξη. Είναι αλήθεια, πως υπάρχουν πλέον κάμποσα βιβλία που πραγματεύονται αναπηρίες ή περιπτώσεις διαφορετικότητας. Ακόμα περισσότερα όσα έχουν νύξεις και δίνουν αφορμές για προβληματισμό γύρω από υποπεριπτώσεις που εντάσσονται στην ειδική αγωγή.

Σταχυολογώντας ορισμένα από αυτά, δημιουργήσαμε μια ενδεικτική, βιβλιογραφία, ανοιχτή σε συμπληρώσεις, για να αποτελέσει έτσι μια πρόταση «φιλαναγνωσίας» για μικρούς και μεγάλους. Στόχος μας δεν είναι η ζύμωση μεταξύ ειδικών, αλλά η διάχυση της ευαισθησίας, η αφορμή και η νύξη για προβληματισμό σε σχέση με τον Άλλο, τον συνΆνθρωπο. 

Ενδεικτική βιβλιογραφία

Σατραπί Μαριάν. Τα τέρατα δεν αγαπούν το φεγγάρι. εκδ. Επόμενος Σταθμός.
Θέμα: ΠΑΙΔ.  η εικόνα της αναπηρίας

Ανδρικόπουλος, Ν. (2007). Δύο παπούτσια με καρότσι. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. Θέμα: κοινωνικοί φραγμοί για τα άτομα με αναπηρίες

Φτιάκα, Ε. (2005). Το μικρό χωριό στο βουνό όπου τα παιδιά δε χαμογελούσαν ποτέ. Αθήνα: Ταξιδευτής.  Θέμα: ενιαία εκπαίδευση

Νοητική υστέρηση

Παπαδιαμάντης Αλέξανδρος. Γούτου Γουπατού. εκδ. Παπαδόπουλος.
Θέμα: ΠΑΙΔ.  νοητική υστέρηση

Ψαραύτη, Λ. (2003). Ο Θωμάς. Αθήνα: Άγκυρα. Θέμα:  νοητική  υστέρηση

Δικαίου Ελένη, Σίφωνας Χαράλαμπος. Θα σε ξαναδώ φιλαράκι μου.  εκδ. Πατάκη.  Θέμα: ΕΦΗΒ., νοητική υστέρηση

Αυτισμός

Πλήση Παναγιώτα. Δεν είμαι τέρας σου λέω!. εκδ. Κέδρος. Θέμα: αυτισμός/ asperger

Αρτζανίδου Έλενα (2012). Δεν ντρέπομαι πια.  εκδ. Ψυχογιός.  Θέμα: αυτισμός

Πουλάκης, Π. (2006). Ο Αυτός. Αθήνα: Κάστωρ. Θέμα:  αυτισμός

Κολλάτος Δημήτρης. Αυτό το παιδί είναι μόνο του. εκδ. Αλέξανδρος.             Θέμα: ΕΦΗΒ.  αυτισμός

Σύνδρομο Down

Αυτζής, Μ. (2004). Θέλω μόνο να παίξω μαζί σου. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. Θέμα: σύνδρομο Down

Σταματοπούλου, Ι. (2005). Μόζα η γάτα. Το βουνό των νάνων. Αθήνα: Κέδρος. Θέμα:  σύνδρομο Down και Εγκεφαλική παράλυση

Μαντά – Λαζάρου, Ε. (2006). Φίλε μου εγώ δεν είμαι σαν και σένα. Το γράμμα της μοναχικού παιδιού. Λευκωσία: Χρ. Νικολάου & Υιοί.. Θέμα:  σύνδρομο Down

Διαφορετική εμφάνιση

Parr, Τ. (2010). Εγώ είμαι εγώ και μου αρέσει! (Α. Μοσχονά, Μτφ.). Αθήνα: Μεταίχμιο.  Θέμα: Διαφορετική εμφάνιση

Δημουλίδου, Χ. (2005). Ο Πρασινοπασχαλιάς. Αθήνα: Α.Α. Λιβάνη.             Θέμα: διαφορετική εμφάνιση – διαφορετικό χρώμα

Σωματική αναπηρία

Weninger Brigitte. Της για όλους και όλοι για έναν. Εκδ. Πατάκης.
Θέμα: ΠΑΙΔ.  Σωματική αναπηρία

Χελφτ Κλοντ: Μια αδελφούλα με ειδικές ανάγκες, εκδ. Άγκυρα. Θέμα: Παιδ. σωματική αναπηρία

Κώφωση

Green, J. (2004). Είμαι ξεχωριστή... . (Ε. Κολύδα, Μτφ.). Αθήνα: Μοντέρνοι Καιροί.  Θέμα: Αναπηρία (κινητική, οπτική και ακουστική)

Σταματοπούλου, Ι. (2005). Μόζα η γάτα.  Η λευκή Μόλι.  εκδ. Κέδρος.                Θέμα: κώφωση

Αλεξοπούλου – Πετράκη, Φ. (2005). Φίλοι; … φως φανάρι (2η εκδ.). εκδ. Παπαδόπουλος. Θέμα:  κώφωση

Ρουσάκη Μαρία. Μια φλόγα στο σκοτάδι. Η συγκλονιστική ιστορία της Έλεν Κέλερ. εκδ. Κέδρος. Θέμα: τυφλότητα – κώφωση

Κινητική αναπηρία

Σταματοπούλου, Ι. (2005). Μόζα η γάτα. Η μάγισσα Αμπουλίνα. Αθήνα: Κέδρος. Θέμα: κινητική αναπηρία

Γκρέκου, Γ. (2004). Ο Φοίβος … και ο άλλος Φοίβος. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.  Θέμα: κινητική αναπηρία.

Βαρελλά, Α. (1998). Τα παπουτσάκια που λένε παραμύθια. Αθήνα: Άγκυρα.   Θέμα: κινητική αναπηρία

Seuling, B. (1991). Δεν είμαι τόσο αλλιώτικος από τους άλλους. (Μ. Κλάδου, Μτφ.). Αθήνα: Δωρίκος. (Πρωτότυπη έκδοση 1986). Θέμα: κινητική αναπηρία

Προβλήματα όρασης

Σταματοπούλου, Ι. (2005). Μόζα η γάτα. Μια μαγική νύχτα. Αθήνα: Κέδρος. Θέμα: προβλήματα όρασης

Τεσόν Ζανίν, Όταν σβήνουν τα φώτα. εκδ. Κάστωρ. Θέμα: προβλήματα όρασης

Λενέν Τιερί, Με τα μάτια της καρδιάς. εκδ. Σύγχρονοι Ορίζοντες.                  Θέμα: ΠΑΙΔ. προβλήματα όρασης

Κέλλερ-Άνταμς Έλεν. Η ιστορία της ζωής μου. εκδ. Μίνωας.                          Θέμα: ΕΦΗΒ.  προβλήματα όρασης

Διάφορα

Φραγκιά, Μ. (2007). Ο Δαχτυλοκούτσικος. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.        Θέμα:  άτομο με μειωμένη ανάπτυξη

Καραγιάννη, Θ. (2007). Ο Τρυφερούλης Μικροφτερούλης. Αθήνα: Φαντασία. Θέμα:  άτομο με μειωμένη ανάπτυξη.

Καμαράτου – Γιαλλούση, Ε. (2009). Ο πιο έξυπνος κουτός, εκδ.  Μικρή Μίλητος. Θέμα: παιδί με εξαιρετική ευφυΐα.

Νέζη, Ν. (2007). Τρίχες. Αθήνα: Καλειδοσκόπιο. Θέμα: αλωπεκίαση

Σκορδαλά-Κακατσάκη Ευδοκία, Ο Ευτύχης και το ουράνιο τόξο, εκδ. Καλειδοσκόπιο. Θέμα: ΠΑΙΔ. με καρκίνο

Μάστορη Βούλα.  Δωριλένια.  εκδ. Πατάκη.  Θέμα: ΠΑΙΔ.  προβλήματα ομιλίας 

Γιαννίκου Κατερίνα.  Δε φοβάμαι το νοσοκομείο.  εκδ. Μοντέρνοι Καιροί

Λυμπεροπούλου Όλγα. Γιατί η γιαγιά μου δε θυμάται το όνομά μου; εκδ. Παπαδόπουλος.  Θέμα: τα παιδιά και η νόσος Αλτσχάιμερ

Πυλιώτου Μαρία. Λεώνη.  εκδ. Πατάκη.  Θέμα: ΕΦΗΒ. σκλήρυνση κατά πλάκας

Γκότση Ανδριανή. Το λαίμαργο μυρμήγκι.  εκδ. Γράμμα.                                 Θέμα: ΠΑΙΔ. Παχυσαρκία

Θεοδωράκη Μάρω.  Σαν ζάχαρη άχνη.  εκδ. Διάπλαση.  Θέμα: παιδικός διαβήτης

Ρουσάκη Μαρία.  Τα γράμματα χορεύουν.  εκδ. Παπαδόπουλος.  Θέμα: δυσλεξία

Βιβλιογραφικές αναφορές

http://www.ucy.ac.cy/psifides-gnosis/documents/psifides-   gnosis/NeaEkdilwseisAnakoinwseis/ListaParamithiwnGiaDiaforetikotita.pdf

http://o-m-a-d-a.blogspot.gr/2009/12/blog-post.html

http://www.lovebaby.gr/component/catalog/node/518.html

http://users.sch.gr/moutavelis/autosch/joomla15/

Ο Γιώργος Ηλ. Τσιτσιμπής είναι δάσκαλος ειδικής αγωγής