ΜΟΤΙΟΝΤΕΑΜ/ΦΑΝΗ ΤΡΥΨΑΝΗ
Πρέπει να διαβάζουμε την Ιστορία προς τα πίσω; Μετά το Αουσβιτς δεν μπορεί πλέον να γράψει κανείς ποιήματα, είχε πει ο Αντόρνο∙ μετά τα κρεματόρια, μόνο η Ιστορία βοηθάει. Η Ευρώπη, το μεγαλύτερο επίτευγμα, είχε υποθηκευτεί: την ένωσαν τα σύμβολα του τρομερού παρελθόντος της.
«Αν οι Ευρωπαίοι διατηρήσουν ζωντανό αυτόν τον δεσμό, αν το παρελθόν της Ευρώπης θέλει να παρέχει ηθικό σκοπό στο παρόν, τότε αυτό το παρελθόν θα πρέπει να διδάσκεται από την αρχή… Η “Ευρωπαϊκή Ενωση” μπορεί να είναι μια απάντηση στην Ιστορία, αλλά δεν θα γίνει ποτέ υποκατάστατό της». Ετσι έκλεινε το μνημειώδες έργο του «Η Ευρώπη μετά τον Πόλεμο» (εκδ. Αλεξάνδρεια) ο ιστορικός Τόνι Τζαντ.
Τα εργοστάσια θανάτου, όπου σε λίγες ώρες εξολοθρεύονταν χιλιάδες άνδρες, γυναίκες, παιδιά, είναι κάτι που κανείς δεν πρέπει να ξεχάσει. Η 27η Ιανουαρίου επιλέχθηκε ως Διεθνής Ημέρα Μνήμης των Θυμάτων του Ολοκαυτώματος: την ημέρα εκείνη του 1945, τα σοβιετικά στρατεύματα απελευθέρωσαν το μεγαλύτερο στρατόπεδο συγκέντρωσης στην Πολωνία, το Αουσβιτς-Μπίρκεναου.
Ο όλεθρος των «πρόθυμων δημίων» ήταν απότοκος της διδασκαλίας του μίσους∙ της κατασκευής του «εχθρού» που, μαζί με τα τρένα και τα τάγματα θανάτου, πήρε τη μορφή χιονοστιβάδας γεγονότων που φαίνονταν αδιανόητα. Αλλά έγιναν. Η καταστροφικότητα των μέσων συνέπεσε απολύτως με την καταστροφικότητα του σκοπού.
Ολα ήταν γραμμένα πολύ πριν από το 1939, όταν άρχισε επίσημα ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος. Απλά ο κόσμος δεν είχε διαβάσει εγκαίρως το μήνυμα. Οι διωγμοί είχαν αρχίσει πριν από την άνοδο του Χίτλερ στην Καγκελαρία το 1933. Απλώς, τον Αύγουστο του 1939 ο Χίτλερ έριξε το «ready made» του κράτους που θα αποκόμιζε οφέλη από τον πόλεμο. «Ο άνθρωπος οφείλει να αγωνίζεται ώστε να κλείσει την πόρτα της καρδιάς του στο έλεος – πρέπει να γίνει ανελέητος».
Ποια ήταν τα στάδια; Ο αντισημιτισμός, που υπεράσπιζε μια μυθική εθνική κοινότητα ομοιογενών και «ανώτερων» από τους «κατώτερους», τους χειρότερους εχθρούς της, αλλά και οι πολιτικές του χιτλερικού καθεστώτος μετά το 1933. Οι περίπου 500.000 Γερμανοεβραίοι μετατράπηκαν σε αποδιοπομπαίους για όλα τα δεινά που αντιμετώπιζε η Γερμανία: κατηγορήθηκαν ως υπαίτιοι για την ήττα στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, για τον υπερπληθωρισμό (1921-1923) και για τη Μεγάλη Υφεση του 1930. Οι Εβραίοι ήταν οι πρώτοι που βίωσαν πογκρόμ εξόντωσης.
Ακολούθησαν οι Νόμοι της Νυρεμβέργης του 1935∙ και η Νύχτα των Κρυστάλλων το 1938, η οποία έσπασε το τελευταίο χαλινάρι. «Ουαί και αλίμονο αν έστω κι ένας από αυτούς ή τους πληρωμένους από αυτούς συνεργούς τους τολμήσει να σηκώσει το φονικό του χέρι ενάντια σε έναν Γερμανό! Οχι ένας, αλλά όλοι οι Εβραίοι θα κριθούν ένοχοι έστω και για έναν νεκρό ή τραυματισμένο Γερμανό… Υπάρχει ένα μόνο δίκαιο, το δικό μας δίκαιο… και εμείς θα αποφασίσουμε πότε και πώς θα γίνει πράξη…
Καμία επίγεια δύναμη δεν μπορεί να μας σταματήσει. Θα επιλύσουμε διά παντός το εβραϊκό ζήτημα…» («Das Schwarze Korps», επίσημη εφημερίδα των SS, Νοέμβριος 1938). Η απόφαση να εξολοθρευτούν όλοι οι Εβραίοι και οι κομμουνιστές έγινε ολοφάνερη κατά την εξέλιξη της Επιχείρησης Μπαρμπαρόσα στη Ρωσία. Είχε μεσολαβήσει το «Σχέδιο Μαδαγασκάρη», σύμφωνα με το οποίο, μετά την πτώση της Γαλλίας, η νήσος Μαδαγασκάρη θα ετίθετο στη δικαιοδοσία του Γ' Ράιχ και θα μετατρεπόταν σε απέραντο στρατόπεδο που θα εποικιζόταν από τα εκατομμύρια των Εβραίων της Ευρώπης.
Το σχέδιο εγκαταλείφθηκε στη Διάσκεψη του Βάνζεε το 1942 όπου ετέθη το θέμα της Τελικής Λύσης του Εβραϊκού Ζητήματος: της επιτομής της γενοκτονίας. «Τι θα κάνουμε με τις γυναίκες και τα παιδιά; Αποφάσισα να βρω μια εντελώς ξεκάθαρη λύση και για αυτό το θέμα.
Θεωρώ ότι δεν έχω κανένα δικαίωμα να ξεριζώσω (ausrotten) τους άντρες -με άλλα λόγια, να τους σκοτώσω ή να βάλω να τους σκοτώσουν- και να αφήσω πίσω τους εκδικητές με τη μορφή παιδιών να μεγαλώσουν και να αναμετρηθούν με τους γιους και τα εγγόνια μας. Επρεπε να παρθεί η δύσκολη απόφαση να εξαφανιστούν οι άνθρωποι αυτοί από το πρόσωπο της γης» (Χάινριχ Χίμλερ, αρχηγός των SS, Οκτώβριος 1943).
Η Χάνα Αρεντ δίνοντας διαχρονικό περιεχόμενο στη σύλληψη της «περιττής ανθρωπότητας» έγραφε: «Το στρατόπεδο συγκέντρωσης στη ναζιστική Ευρώπη υπήρξε το εργαστήρι στο οποίο αναπροσδιορίστηκε το ποιος λογίζεται ανθρώπινο ον και ποιος όχι. Η ουσία του έγκειται στην προσπάθεια να αφαιρεθεί η ανθρώπινη ιδιότητα και να καταστήσει ομάδες ανθρώπων περιττές».
Ο δε επιζών Πρίμο Λέβι άφησε ένα επιμύθιο: «… ένας πολιτισμένος λαός, που μόλις είχε αφήσει πίσω του την πολιτισμική άνθηση της Βαϊμάρης, έτρεξε πίσω από έναν τσαρλατάνο… Κι όμως, ο Χίτλερ κέρδισε την απόλυτη υπακοή και εγκωμιάστηκε μέχρι την καταστροφή. Συνέβη, μπορεί να συμβεί ξανά. Αυτή είναι η ουσία των όσων μπορούμε να πούμε».
Ανάρτηση από: https://www.efsyn.gr
Ευχαριστώ την φίλη Αθηνά Λ.
Ευχαριστώ την φίλη Αθηνά Λ.
