Η αντίσταση της Μπουρκίνα Φάσο στον Ιμπεριαλισμό

Του Στέλιου Ιορδάνου

Σεπτέμβριος του 2022

Το 2022 αποδείχθηκε και για τη ζώνη του Σαχέλ μια χρονιά καμπής. Τον Σεπτέμβριο αυτού του έτους, ο λοχαγός Ιμπραχήμ Τραορέ κατάφερε να καταλάβει την εξουσία, ανατρέποντας τον προηγούμενο ηγέτη Πολ-Ανρί Σαντάογκο Νταμιμπά, ο οποίος ακολουθούσε μια πολιτική υποταγής στο γαλλικό ιμπεριαλισμό και τη Δύση. Αυτή η κίνηση αγκαλιάστηκε από την πλειοψηφία του λαού της Μπουρκίνα Φάσο, ο οποίος ζούσε σε ένα περιβάλλον φτώχειας και ένοπλων συγκρούσεων.

Είχε ήδη προηγηθεί το 2021 αντιϊμπεριαλιστικό πραξικόπημα στο γειτονικό Μάλι, όπου ο στρατός ανέλαβε την εξουσία, απομακρύνοντας τις γαλλικές δυνάμεις, ενώ το 2023, πραγματοποιήθηκε αντίστοιχο και στο Νίγηρα, με τη νέα ηγεσία να απομακρύνει την δυτικόφιλη κυβέρνηση, ιχνηλατώντας και αυτή με τη σειρά της καινούργια μονοπάτια κόντρα στις βουλές της Αυτοκρατορίας. 

Στα μάτια του μέσου πολίτη της Δύσης, του οποίου ο εγκέφαλος έχει πολτοποιηθεί από τη νατοϊκή προπαγάνδα και κάθε λογής ιδεολογική παραφυάδα του αστικού φιλελευθερισμού, τα παραπάνω φαίνονται «περίεργα», αν όχι αποκρουστικά.

Η δυτική προπαγάνδα έχει κάνει τα πάντα ούτως ώστε να συκοφαντήσει από την αρχή τον αγώνα της Μπουρκίνα Φάσο, παρουσιάζοντάς τον ως μια προέκταση της ρωσικής εξωτερικής πολιτικής στη ζώνη του Σαχέλ. Ταυτόχρονα παρουσιάζει την ηγεσία αυτού του αγώνα ως μία ακόμη αιμοσταγή χούντα, προσπαθώντας να διεγείρει τα παυλοφικά αντανακλαστικά των υπηκόων με συνειρμούς από τις δικές της χούντες, που ήταν και λειτούργησαν ως καθεστώτα της αντεπανάστασης.

Η Δυτική αριστερά 

Την στιγμή όμως που τα φιλοδυτικά οχυρά στην Αφρική αντιμετωπίζουν την χειρότερη ήττα των τελευταίων 30 χρόνων, η δυτική αριστερά είτε σνομπάρει είτε αγνοεί αυτά τα γεγονότα.  Έτσι κερδίζει επάξια τον τίτλο της Νατοϊκής Αριστεράς- τις περισσότερες φορές ατενίζοντας από τον καναπέ της με μπόλικο σκεπτικισμό και καχυποψία τις μορφές με τις οποίες εκτυλίσσεται η ταξική πάλη εκτός των τειχών της αυτοκρατορίας. Έτοιμη να κουνήσει το δάχτυλο σε όσους δεν ακολουθούν τα αρτηριοσκληρωτικά προκάτ σχήματά της και ένα-ένα τα βήματα από τα δήθεν επιτυχημένα δικά της επαναστατικά εγχειρίδια, είναι έτοιμη ξανά, με την πρώτη ευκαιρία,να «διαχωρίσει» τη θέση της, δηλώνοντας πως εκείνη υποστηρίζει «τον αγώνα των λαών» και όχι αυτά τα «περίεργα» στρατιωτικά πραξικοπήματα.

Τι κι αν η πραγματικότητα εδώ και δεκαετίες διαψεύδει συνεχώς τις ιδεοληψίες της περί «αδιαμεσολάβητης» ταξικής πάλης.  Καθόλου παράξενο- αντιθέτως πολύ συχνό- δεν είναι το φαινόμενο κατά το οποίο η ηγεσία τόσο αντιαποικιακών και εθνικοαπελευθερωτικών κινημάτων, όπως και γενικότερα παλαιότερων και σύγχρονων αντιϊμπεριαλιστικών, να αποτελείται από στρατιωτικούς. Οι στρατιωτικοί αυτοί, πολλές φορές χαμηλόβαθμοι και προερχόμενοι από φτωχές οικογένειες, αξιοποίησαν τη δυνατότητα που τους δόθηκε για μόρφωση και σπουδές σε κάποια στρατιωτική σχολή και σε συνδυασμό με την αντιϊμπεριαλιστική τους πολιτικοποίηση έδρασαν ως πολιτικά υποκείμενα αγώνα, εκφράζοντας φυσικά πραγματικές αντιθέσεις τόσο ταξικές στο εσωτερικό της χώρας τους όσο και κόντρα στον ιμπεριαλισμό. 

Ας πάρουμε για παράδειγμα τον λοχαγό Ιμπραχίμ Τραορέ, που ηγήθηκε του επιτυχημένου αντιϊμπεριαλιστικού πραξικοπήματος στην Μπουρκίνα Φάσο τον Σεπτέμβριο του 2022. Γόνος κι αυτός μιας φτωχής αγροτικής οικογένειας από  το χωριό Kera της χώρας, σπούδασε γεωλογία και εντάχθηκε στην Μαρξιστική Εθνική Ένωση Φοιτητών της Μπουρκίνα Φάσο (ANEB), ενώ ήταν και μέλος της Ένωσης Μουσουλμάνων Φοιτητών. Το 2009 κατατάχθηκε στο στρατό και διακρίθηκε σε πολεμικές αποστολές στο γειτονικό Μάλι, έχοντας ξεκάθαρη πολιτική κατεύθυνση και δηλώνοντας συνεχιστής του, «Αφρικανού Τσε Γκεβάρα», του Τομάς Σανκαρά. Έβαλε σαν στόχο της ζωής του να συγκρουστεί με τον γαλλικό ιμπεριαλισμό και τους ντόπιους συνεργάτες του. Ένας σύγχρονος παναφρικανισμός ενάντια στην καταλήστευση της μαύρης ηπείρου από την αυτοκρατορία βρήκε την έκφρασή του στην τόλμη αυτής της ηγεσίας.

Αν τώρα όλα αυτά δεν είναι αποδεκτά από τη δυτική αριστερά, ας γυρίσει αλλού το κεφάλι της ή, καλύτερα, ας κοιτάξει τον καθρέφτη μήπως και ανακαλύψει τίποτα σπουδαιότερο. Αν θέλει κάποιος με πραγματικούς όρους να αναγνωρίσει το υπαρκτό υποκείμενο στην Μπουρκίνα Φάσο, αντί να το ψάχνει γενικώς και αορίστως στο «λαό» της, καλά θα κάνει να δει αυτό που στοχοποιεί η ίδια η αυτοκρατορία και οι εκπρόσωποί της. Ο λοχαγός Τραορέ και οι σύντροφοί του, χωρίς να περιμένουν κάποια αόριστη «κλιμάκωση του αγώνα των από τα κάτω», ή «το λαό να πάρει την κατάσταση στα χέρια του», λειτούργησαν ως πολιτικό υποκείμενο, σταθμίζοντας την πολιτική κατάσταση στο εσωτερικό της χώρας και το διεθνές περιβάλλον, και έπραξαν. Αυτή τους η κίνηση στέφθηκε με επιτυχία και αγκαλιάστηκε από την πλειονότητα του λαού της Μπουρκίνα Φάσο, αναγνωρίζοντας σε αυτούς την πολιτική τους εκπροσώπηση. 

Από την Αντίσταση στο Πραξικόπημα

Σε όλες τις μορφές της ταξικής πάλης, από την πιο απλή στοιχειώδη μορφή της πάλης για το μεροκάματο έως έναν αντιϊμπεριαλιστικό αγώνα και ιδίως στην περίπτωση της κόκκινης επανάστασης και της εξέγερσης, υπάρχει η κατάλληλη στιγμή.

Κόντρα στα μυθεύματα της αριστεράς των αγώνων που συνεχίζονται «χωρίς τέλος» και της αέναης κλιμάκωσης, η πραγματική ταξική πάλη έχει καμπές και συγκεκριμένα μονοπάτια που ακολουθεί. Δεν ήταν, λοιπόν, κάπου μέσα στο χάος του χωροχρονικού συνεχούς που άναψε το αντιϊμπεριαλιστικό φυτίλι στη ζώνη του Σαχέλ, αλλά στο έτος 2022. Τότε δηλαδή που ο Ρωσικός στρατός αμφισβήτησε έμπρακτα την μπότα του ΝΑΤΟ και της Αυτοκρατορίας.

Ήταν τότε που άνοιξε ένα παράθυρο ευκαιριών για τους πληβείους του πλανήτη, για τα υποτελή έθνη για τους λαούς εκτός των συνόρων της αυτοκρατορίας. Την ίδια περίοδο επέλεξε και η Χαμάς να πλήξει το ΝΑΤΟικό απόστημα του Ισραήλ. Αυτό το διεθνές πλαίσιο ανέδειξε την κατάλληλη στιγμή, ούτως ώστε ο λοχαγός Τραορέ και οι σύντροφοί του να καταλάβουν την εξουσία. Πάντοτε στην ιστορία συνέβαιναν τα πράγματα με έναν παρόμοιο τρόπο. Οι πόλεμοι ανοίγουν ευκαιρίες για επαναστάσεις.

Αυτό φυσικά δεν σημαίνει πως τα πράγματα εξελίσσονται με έναν αυτοματισμό. Τίποτα δεν γίνεται μόνο του. Ούτε μία εξέγερση είναι απλώς το αποτέλεσμα των οικονομικών συνθηκών της ταξικής εκμετάλλευσης. Πάντοτε χρειάζονται οι πολιτικές προϋποθέσεις, δηλαδή ένα στοιχειωδώς οργανωμένο πολιτικό υποκείμενο ικανό να φέρει σε πέρας τη σύγκρουση με τις δυνάμεις της εσωτερικής και διεθνούς αντεπανάστασης.

Για τον ίδιο λόγο, η καθυστέρηση ή ακόμα και η ήττα της Αυτοκρατορίας σε κάποιο μέτωπο δεν μεταφράζεται αυτόματα σε νικηφόρα αντιϊμπεριαλιστικά κινήματα σε κάποια άλλη γωνιά του πλανήτη. Ο ίδιος κανόνας ισχύει και για το εσωτερικό της αυτοκρατορίας. Όποια εσωτερική κρίση κι αν εμφανιστεί, για οποιοδήποτε λόγο, μόνο αν υπάρχει ένα συγκροτημένο υποκείμενο, ανοίγει η βεντάλια των πραγματικών δυνατοτήτων για επαναστατικά γεγονότα.

Η νατοϊκή προπαγάνδα δαιμονοποίησης της Ρωσίας και της Κίνας βρίσκει το ανάλογό της στην αριστερά των «ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων». Και γι’ αυτό το λόγο, η τελευταία στριμώχνεται πολύ από τα γεγονότα, πέφτοντας συνεχώς σε αντιφάσεις, είτε στηρίζοντας αυτούς που στηρίζει ο πραγματικός ιμπεριαλισμός, είτε παριστάνοντας τον Πόντιο Πιλάτο, ρίχνοντας το μπαλάκι γενικώς και αορίστως στο «λαό». Το Σαχέλ είναι ένα ακόμη τρανταχτό παράδειγμα που αποδεικνύει γιατί δεν έχουμε να κάνουμε με μια ιστορία ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων, αλλά με μια πραγματική σύγκρουση των λαών του Σαχέλ και όσων τους στηρίζουν, από τη μία πλευρά, και την αυτοκρατορία από την άλλη. 

Η ρωσική στρατιωτική ενίσχυση (έστω και ανεπίσημη μέσω της Wagner), αλλά και η διπλωματική στήριξη της τελευταίας, σε συνδυασμό με τις οικονομικές επενδύσεις σε επίπεδο υποδομών από την Κίνα, είναι γεγονός το οποίο δεν κρύβουν οι ίδιοι οι πρωταγωνιστές του Σαχέλ. Όπως μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο η Σοβιετική Ένωση λειτούργησε ως φάρος όχι μόνο για την αποτίναξη της αποικιοκρατίας, αλλά και ως προπαγανδιστής του κομμουνισμού, έτσι και τώρα η στρατιωτική αντίσταση της Ρωσίας απέναντι στην εξάπλωση της αυτοκρατορίας στο πεδίο της Ουκρανίας εμπνέει και δίνει κουράγιο στους λαούς που επιδιώκουν την αντίσταση.

Τηρουμένων των αναλογιών, όπως παλαιότερα οι αντιαποικιακοί αγώνες με τη βοήθεια της ΕΣΣΔ ενσωμάτωναν ένα πρόγραμμα εκσυγχρονισμού των καθυστερημένων οικονομιών των πρώην αποικιών, έτσι και τώρα η οικονομική βοήθεια από τη Ρωσία και την Κίνα (αν και με άλλο τρόπο), δίνει ένα πάτημα στις χώρες του Σαχέλ να δοκιμάσουν οικονομικές πολιτικές προς όφελος της πλειοψηφίας του λαού τους. Το παραπάνω δεν έχει καμία σχέση με τους νεοαποικιακούς όρους δανειοδότησης του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, που επέβαλαν ιδιωτικοποιήσεις, (φυσικά προς όφελος δυτικών πολυεθνικών μονοπωλίων) και αποσάθρωση της παραγωγικής βάσης των χωρών της Αφρικής, τυλίγοντάς τους με τη θηλιά δανείων που δεν μπορούν να αποπληρωθούν, ανατροφοδοτώντας έναν αέναο κύκλο καταλήστευσής τους.

Κάτι που επίσης αξίζει προσοχή είναι ο τρόπος με τον οποίο κανείς διαβάζει την πραγματικότητα της οικονομικής εκμετάλλευσης της πλειονότητας των χωρών από τον υπαρκτό ιμπεριαλισμό της Pax Americana και της ευρύτερης νατοϊκής συμμαχίας. 

Όποιο βαθμό ανεξαρτησίας κι αν έχει κερδίσει μια τέτοια χώρα απέναντι στον ιμπεριαλισμό, δεν παύει να αποτελεί θύμα οικονομικής εκμετάλλευσης από τον τελευταίο. Η αντικειμενική αυτή όμως θέση της δεν ταυτίζεται με τον πολιτικό χαρακτήρα του κράτους της.

Με τον ίδιο τρόπο που η αντικειμενικότητα της ταξικής εκμετάλλευσης του εργάτη από το αφεντικό του δεν προεξοφλεί κάποια πολιτική «συνειδητότητα» του εργάτη, δηλαδή την εμφάνισή του στο προσκήνιο ως δρων πολιτικό υποκείμενο. Ίσα-ίσα κάποιες φορές μπορεί να προκύπτει και ακριβώς το αντίθετο αποτέλεσμα, δηλαδή η πολιτική του στράτευση του στην πλευρά του αφεντικού και της αντίδρασης.

Ας πάρουμε, για παράδειγμα, την ίδια την Μπουρκίνα Φάσο. Πριν το αντιϊμπεριαλιστικό πραξικόπημα του 2022 αποτελούσε μια κλασική χώρα της Αφρικής, την οποία λήστευαν οι γαλλικές και γενικότερα οι δυτικές πολυεθνικές , ενώ στο τιμόνι της εξουσίας βρισκόταν μια κυβέρνηση φιλική προς τον ίδιο τον ληστή. Μετά το 2022, αυτό άλλαξε. Χωρίς φυσικά να έχει εξαφανιστεί η υλική βάση της εκμετάλλευσης της Μπουρκίνα Φάσο από τον ιμπεριαλισμό, τώρα το κράτος είναι στα χέρια μιας κυβέρνησης που παλεύει κόντρα σε αυτόν. Με έναν αντίστοιχο τρόπο θα μπορούσαμε να αναφέρουμε και το παράδειγμα της Συρίας έως και πριν την επιτυχία της πορτοκαλί αντεπανάστασης υπό το δυτικό πιόνι Τζολάνι και της συμμορίας του, που αποτελούσε κομμάτι του «Άξονα της Αντίστασης». Τώρα πια το συριακό κράτος βρίσκεται στα χέρια μιας κυβέρνησης που συνεργάζεται με την αυτοκρατορία κάνοντας όλα τα χατίρια της , ακόμα και αν αυτό έχει ως αντίτιμο την απώλεια εδαφών από την επικράτειά της από το Ισραήλ.

Στο πλευρό όσων μάχονται τον Ιμπεριαλισμό

Πώς προκύπτουν τα πολιτικά καθήκοντα στις διάφορες «συγκρούσεις»; Για παράδειγμα, αν υποθέσουμε πως οι απειλές της Νιγηρίας απέναντι στη νέα κυβέρνηση του Νίγηρα (μετά το αντιϊμπεριαλιστικό πραξικόπημα του 2023) γίνονταν πράξη, τότε θα είχαμε έναν πόλεμο μεταξύ των εξής στρατοπέδων: από τη μια πλευρά οι χώρες της Αφρικής που είναι μεν θύματα εκμετάλλευσης από τον ιμπεριαλισμό, αλλά έχουν δυτικόφιλες κυβερνήσεις ( χώρες της ECOWAS), χρησιμοποιώντας τον κρατικό τους μηχανισμό ως πολεμικά εξαρτήματα της αυτοκρατορίας. Από την άλλη βρίσκεται μια συμμαχία κρατών που αποτελείται από την Μπουργκίνα Φάσο, το Μάλι και τον Νίγηρα. Σε αυτή τη σύγκρουση, το δίκαιο θα βρισκόταν, ανεξάρτητα από το ποια πλευρά θα έκανε πρώτη την επίθεση, ανεξάρτητα από τη μορφή του πολέμου και από όλους τους δευτερεύοντες παράγοντες, με την πλευρά των τελευταίων, καθώς έχουν θέσει τον κρατικό τους μηχανισμό στην υπηρεσία της αντίστασης απέναντι στα στρατιωτικά εξαρτήματα του ιμπεριαλισμού. Το ίδιο φυσικά ισχύει και για την περίπτωση της σύγκρουσης του Ιράν με το Ισραήλ, ή μιας πιθανής σύγκρουσης της Βενεζουέλας ή της Βολιβίας με την Αργεντινή του Μιλέι. Επομένως-μιλώντας πάντα για τα καθήκοντα των πολιτικών δυνάμεων εντός της Δύσης που έχουν κομμουνιστική αναφορά-, το θέμα είναι η υποστήριξη της σωστής πλευράς σε κάθε σύγκρουση, καθώς αυτό καθορίζει την πολιτική τους δράση «στην ίδια τους τη χώρα».

Ποια είναι τα κριτήρια υποστήριξης τέτοιων  αντιϊμπεριαλιστικών κινημάτων όπως αυτά της ζώνης του Σαχέλ ή και κρατών όπως το Ιράν, η Βενεζουέλα, η Κούβα, η Ρωσία, η Κίνα κ.λπ. κατά τη σύγκρουσή τους με τον ιμπεριαλισμό; 

Προφανώς, δεν είναι η πλήρης ταύτιση «σημείο προς σημείο» με την πολιτική τους (εσωτερική ή εξωτερική), πόσο μάλλον η ιδεολογική ταύτιση. Αντιθέτως, οι βασικοί παράγοντες είναι:

Καταρχάς ο αντίκτυπος της σύγκρουσης στον παγκόσμιο ταξικό συσχετισμό, όπως αυτός εμφανίζεται διαμεσολαβημένα από τον συσχετισμό μεταξύ της Pax Americana από τη μια πλευρά και των υπόλοιπων κρατών από την άλλη. Έπειτα, ο ρόλος που έχει κάθε κράτος (ή κίνημα) σε περιφερειακό επίπεδο όπως, για παράδειγμα, η ζώνη του Σαχέλ, η περιοχή της Μέσης Ανατολής ή η Λατινική Αμερική. Αν, λοιπόν, έχουμε να κάνουμε με μια πολιτική δύναμη που διαδραματίζει έναν ρόλο αλληλέγγυο και βοηθητικό σε οποιονδήποτε στην περιοχή παλεύει ενάντια της Pax Americana, τότε παίζει έναν ρόλο προοδευτικό, ανεξάρτητα από τον χαρακτήρα της κυβέρνησης του κράτους της ή του χαρακτήρα του τάδε ή δείνα κινήματος, αν δηλαδή έχει ή όχι θρησκευτικό (οποιουδήποτε είδους) χαρακτήρα.

Τέλος, ένα σημαντικό κριτήριο είναι ο ταξικός συσχετισμός στο εσωτερικό της κάθε χώρας. Φυσικά, σε αυτά προστίθεται και η θέση της «δικής μας αστικής τάξης»,

εννοώντας όχι μόνο την ελληνική αστική τάξη παρμένη ξεχωριστά αλλά και τον ευρύτερο δυτικό συνασπισμό της αυτοκρατορίας του οποίου αποτελεί μέλος. 

Επομένως, κανένα νόημα δεν υπάρχει από την πλευρά της δυτικής αριστεράς η σχολαστική απαρίθμηση διαφωνιών (που βρίσκει ή εφευρίσκει) σε όλα αυτά τα κινήματα, ή ακόμα και πραγματικών προβληματικών που ανακύπτουν σε αυτές τις χώρες, ούτως ώστε να δικαιολογήσει τη μη υποστήριξη της ήττας της δικής της αστικής τάξης στα μέτωπα της αυτοκρατορίας. Άλλωστε, όπως επιτάσσει η σκληρή πραγματικότητα, όποιο αντιϊμπεριαλιστικό κίνημα φτάσει στην κυβέρνηση, ακολουθεί μια «ρεαλιστική» πολιτική, με την έννοια της επίλυσης πραγματικών προβλημάτων του σήμερα και όχι της ενασχόλησης με ιδεολογικές εκκρεμότητες του παρελθόντος. Αυτό ακριβώς κάνει και η νέα ηγεσία της Μπουρκίνα Φάσο.

Ζήτω ο Αφρικανικός Άξονας της αντίστασης

Η Μπουρκίνα Φάσο είναι «το Ιράν» της ζώνης του Σαχέλ, η ηγεσία του αφρικανικού άξονα της αντίστασης. Ο τελευταίος έχει όνομα: Συμμαχία των Κρατών του Σαχέλ (AES).

Αυτός είναι και ο λόγος που ήρθε αντιμέτωπη με πολλαπλές αποτυχημένες απόπειρες δολοφονίας του Ιμπραήμ Τραορέ, θυμίζοντας τις δεκάδες αντίστοιχες προσπάθειες απέναντι στον Φιντέλ Κάστρο. Ένας από τους σημαντικότερους κανόνες της ταξικής πάλης επιβεβαιώνεται για μία ακόμη φορά. Η αντεπανάσταση, είτε αδιαμεσολάβητα με εξωτερική επέμβαση είτε μέσω του εσωτερικού της βραχίονα, καραδοκεί χωρίς να περιορίζεται από ηθικούς κώδικες. 

Κάθε επανάσταση, κάθε εξέγερση, κάθε προοδευτικό σκίρτημα έχει να αντιμετωπίσει τη δική του αντίδραση, τη δική του Βανδέα. Η ετοιμότητα, η αποφασιστικότητα και η προετοιμασία την κατάλληλη στιγμή είναι απαραίτητοι όροι για τη συντριβή της αντεπανάστασης και την επιβίωση του νέου εγχειρήματος. Μόνο ελπίδα μπορεί να γεννάει ο υπαρκτός αντιϊμπεριαλισμός του Σαχέλ, που εκτός από αμφισβήτηση του δόγματος ΤΙΝΑ (There is no alternative), είναι και μια πραγματική αντίσταση στον old school ρατσισμό της αυτοκρατορίας, ένα στραπατσάρισμα του παραμυθιού της πρωτοκοσμικής «συμπερίληψης του διαφορετικού». Οι σημαίες της Μπουργκίνας Φάσο, του Μάλι και του Νίγηρα είναι σημαίες αγώνα και ελπίδας, τις οποίες προσπαθούν πάση θυσία να καταστείλουν οι σημαίες που βρίσκονται εντός της νατοϊκής περίφραξης (της ελληνικής συμπεριλαμβανομένης). Το μαύρο θηρίο βρυχάται. Οι δυνάστες του έχουν κάθε λόγο να μην κοιμούνται ήσυχοι.

Ανάρτηση από: https://avantgarde2009.wordpress.com/