Του Θανάση Ν. Παπαθανασίου
Δρ. Θεολογίας
Διδάσκοντα στην Ανώτερη Εκκλησιαστική Ακαδημία Αθήνας
25 Μαΐου, η
«Μέρα της Αφρικής».
Η ιδέα της καθιέρωσής της, ως Ημέρας της Αφρικανικής Ελευθερίας αρχικά,
έχει τις ρίζες της στην πρώτη διάσκεψη ανεξάρτητων αφρικανικών κρατών το 1958,
στην Γκάνα.
Αποτινάζοντας την αποικιοκρατία, οι λαοί της περιοχής είχαν συγκροτήσει το
κράτος της Γκάνα μόλις την προηγούμενη χρονιά (1957), υπό την ηγεσία του Κουάμε
Νκρούμαχ. Ενδεικτικά: Η Κένυα, το Κονγκό, η Νιγηρία, το Καμερούν ιδρύθηκαν ως
ελεύθερα κράτη έξι χρόνια αργότερα.
Οραματιστής και μεγάλος σε όλα του –και στις αντιφάσεις του– ο Νκρούμαχ (Kwame Nkrumah, 1909-1972)
αγωνίστηκε κατά της αποικιοκρατίας σε κάθε της μορφή. Αυτός καθιέρωσε τον
πολύτιμο όρο «νεο-αποικιοκρατία», για να επισημάνει ότι η κατάρρευση της
κλασσικής αποικιοκρατίας δεν σήμανε το τέλος της εκμετάλλευσης χωρών και λαών.
Η αποικιοκρατία συνεχίζεται σε νέες και «έξυπνες» μορφές, με την μεθόδευση
οικονομικής υποτέλειας υπό την επίφαση ελεύθερου πολιτικού βίου. Στο ιστορικό
πλέον βιβλίο του, «Νεο-αποικιοκρατία. Το τελευταίο στάδιο του ιμπεριαλισμού»
(1965), ο Νκρούμαχ είχε επιχειρηματολογήσει για την ιδιαίτερη επικινδυνότητα
της νέας επιβολής*. Τα πράγματα έκτοτε
αλλάζουν ραγδαία σε όλο τον κόσμο, μα οι επισημάνσεις του για τους νέους
τρόπους της απανθρωπιάς**, είναι εντελώς
επίκαιρες, επικαιρότατες.
[Για τη σχέση του Νκρούμαχ με τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, για την αρχική
σύγκλιση και την κατοπινή απομάκρυνσή τους, έχω γράψει στο βιβλίο μου Βασιλιάς και θερμοστάτης. Το οικουμενικό
όραμα του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, η πανουργία της δουλείας κι ένας θεολογικός
εμφύλιος, εκδ. Manifesto, Αθήνα 2019, σσ. 20-21].
* Kwame Nkrumah,
“Neo-Colonialism. The Last Stage of Imperialism”, International Publishers, New
York 1966 (2nd ed.). Προφανώς, «παίζοντας» με τον τίτλο του βιβλίου του Λένιν, “Ο ιμπεριαλισμός,
ανώτατο στάδιο του καπιταλισμού”.
** Για την κατάσταση στην Γκάνα στο έμπα του 21ου
αιώνα, βλ. http://archives.monde-diplomatique.gr/spip.php?article61
(2007).
