Του Catalina Oquendo
Στα παράθυρα σε πολλές πόλεις της Κολομβίας, οι πιο φτωχοί έχουν κρεμάσει κόκκινα πανιά, σημάδι πως καλούν για βοήθεια. Είναι το SOS της ανισότητας εν μέσω πανδημίας.
Αυτές τις μέρες σε νυσταγμένες και σιωπηλές πόλεις, τα παράθυρα στις συνοικίες των πιο φτωχών της Κολομβίας κραυγάζουν για βοήθεια. Κουρέλια, κομμάτια ύφασμα, παιδικά ρούχα ή μπλουζάκια, όλα σε κόκκινο χρώμα, αναρτημένα σε κοντάρια κρέμονται σαν σημαίες, το πονεμένο SOS της φτώχειας και της πείνας.
Ξεκίνησε στη Soacha, στα προάστια της Μπογκοτά, σε έναν τόπο που κατοικούν καμιά πενηνταριά χιλιάδες ξεριζωμένοι από την ένοπλη σύγκρουση, σε μια κοινότητα που πριν μερικά χρόνια ο στρατός βρήκε μια ομάδα από φτωχά αγόρια, τα έντυσε αντάρτες και τα δολοφόνησε.
Σε μια περιοχή που ζουν χιλιάδες μετανάστες από τη Βενεζουέλα και στην οποία το 36% του πληθυσμού ζει σε ακραία ένδεια. Η Soacha είναι σήμερα, μέσα στα απόνερα του κορωνοϊού, ένα τεράστιο σύννεφο από κόκκινα κουρέλια.
“Αν δεις ένα κόκκινο πανί στην πόρτα του γείτονα σημαίνει κάλεσμα για αλληλεγγύη”, διέδιδε ένα βίντεο της δημαρχίας της Soacha που άρχισε με αυτή την στρατηγική να κοινοποιεί την κατάσταση ανισότητας που συνοδεύει την καραντίνα.
“Καλησπέρα γειτόνισσα” συνεχίζει η ανακοίνωση της καμπάνιας. “Είδα το κόκκινο ρουχαλάκι και σας έφερα αυτή τη μικρή βοήθεια” λέει μια γυναίκα σε ένα ζευγάρι ηλικιωμένων. “Ευχαριστώ, ο Θεός να σε ευλογεί” απαντά η άλλη καθώς φιλά την σακούλα με το ρύζι.
“Καλησπέρα γειτόνισσα” συνεχίζει η ανακοίνωση της καμπάνιας. “Είδα το κόκκινο ρουχαλάκι και σας έφερα αυτή τη μικρή βοήθεια” λέει μια γυναίκα σε ένα ζευγάρι ηλικιωμένων. “Ευχαριστώ, ο Θεός να σε ευλογεί” απαντά η άλλη καθώς φιλά την σακούλα με το ρύζι.
Η Κολομβία είναι μια πατριωτική χώρα. Η σημαία εμφανίζεται σε κάθε περίσταση. Στις επετείους της ανεξαρτησίας, στις γιορτές και τις αργίες ή όποτε κερδίζει η εθνική ομάδα στο ποδόσφαιρο. Όταν ξεκίνησε η πανδημία η Maria Juliana Ruiz, σύζυγος του προέδρου Ivan Duque, ζήτησε να αναρτηθεί η “τρικολόρ” σαν μήνυμα τόνωσης του φρονήματος για την υπέρβαση της κατάστασης.
Κρεμασμένα κόκκινα πανιά στα μπαλκόνια σημαίνουν ότι οι κάτοικοι ζητούν βοήθεια
Αλλά η πραγματικότητα μετέτρεψε τα κόκκινα πανιά σε σημαίες που κυματίζουν αυτές τις μέρες. Φτάνει μόνο να κοιτάξει κάποιος το κτίριο στην πλατεία La Hoja στο κέντρο της Μπογκοτά. Ένας τσιμεντένιος όγκος 14 ορόφων όπου ζουν θύματα της ένοπλης σύρραξης. Τα παράθυρα είναι γεμάτα με κόκκινα πανιά, λες και έγιναν η δυνατή κραυγή της πείνας. Η εικόνα επαναλαμβάνεται στις πάνω γειτονιές της Medellin, όπου ηχούν οι κατσαρόλες και ο κόσμος βγαίνει στους δρόμους με λευκές σημαίες βαμμένες με κόκκινο χρώμα.
Στη ζεστή πόλη της Cienega στο βορά της χώρας, ή στις υπέροχες πλαγιές της Bolivar στην πρωτεύουσα, όπου σημειώθηκαν διαμαρτυρίες και καταστολή από τις ειδικές δυνάμεις της αστυνομίας. Ή στη συνοικία Bosa Porvenir όπου δεκάδες άνθρωποι παίρνοντας τα πανιά από τα παράθυρα βγήκαν στους δρόμους τραγουδώντας τον ύμνο της Κολομβίας. “Είμαστε μια οικογένεια εννιά ατόμων, δεν είμαστε σε καμμιά λίστα βοήθειας της κυβέρνησης, υπάρχει μια έγκυος και δύο ακόμα παιδιά στο σπίτι και δεν έχω τίποτα να τους δώσω να φάνε. Γι’ αυτό είμαι εδώ”, λέει μια γυναίκα ενώ ανεμίζει ένα κόκκινο πουκάμισο.
Το κοινό στοιχείο είναι πως σε αυτά τα σπίτια κατοικούν άνθρωποι που επιβιώνουν ψάχνοντας από εδώ κι από ‘κει ψευτοδουλειές στο περιθώριο της οικονομίας -όπως το 45% των Κολομβιανών- και που με την υποχρεωτική καραντίνα δεν μπορούν να βγουν απο το σπίτι τους για να βρουν τα προς το ζην. Όπως είπε ο δήμαρχος της Soacha, Juan Carlos Saldarriaga, “μπορεί να πεθάνει περισσότερος κόσμος από πείνα παρά από τον κορωνοϊό”. Αλλά δεν είναι οι μόνοι που χρησιμοποιούν το κόκκινο πανί. Ο δήμος του Envigado, ο πιο πλούσιος στην Κολομβία, κρέμασε το κόκκινο πανί στην είσοδο της διοικητικής του έδρας. “Συμμετέχουμε σε αυτή τη λαϊκή πρωτοβουλία για να ζητήσουμε μια πιο ευέλικτη βοήθεια από την εθνική κυβέρνηση και τους επιχειρηματίες” λέει ο δήμαρχος Braulio Espinosa. Η επονομαζόμενη “στρατηγική του κόκκινου πανιού” που στοχεύει στην ανάδειξη της αλληλεγγύης στη γειτονιά είναι από μόνη της μια διαμαρτυρία. Η κυβέρνηση του Ivan Duque ανακοίνωσε ένα βοήθημα των 160000 πέσος (36,7ευρώ) και η δημαρχία της Μπογκοτά ένα των 423000 πέσος (92 ευρώ) για 350000 οικογένειες. Δεν έχει δοθεί ακόμα και παίρνοντας υπόψιν ότι η καραντίνα παρατείνεται τα βοηθήματα δεν επαρκούν. “Μόλις φτάναμε ο κόσμος φώναζε: βάλτε το κόκκινο πανί, ήρθαν αυτοί από τις απογραφές, να δούμε μήπως μας δώσουν κάτι”, αφηγείται ένας νέος εργαζόμενος στο δήμο της Μπογκοτά που ήταν στους δρόμους της tierra de Cazuca. Εκεί όπως και σε πολλές άλλες γωνιές της Κολομβίας το πιο ευάλωτο τμήμα του πληθυσμού φαντάζει παγιδευμένο ανάμεσα σε δύο τσιμεντένιες πλάκες που του στερούν το οξυγόνο.
Όπως συμβαίνει με όλα τα σύμβολα που γεννιούνται από το λαό, οι ιστορικές διαδρομές του κόκκινου πανιού είναι αβέβαιες. Για κάποιους θυμίζει το παλιό κόκκινο πανί που ταυτοποιούσε τους φιλελεύθερους στην Κολομβία[i]. Για άλλους η ιδέα της ταύτισης με τις κατοικίες φέρνει μνήμες από την ημέρα της κατεδάφισης, όταν ο πρόεδρος Ούγκο Τσάβες κατάσχεσε τα οικήματα των Κολομβιάνων που εκτοπίστηκαν από την Βενεζουέλα. Όπως το λευκό μαντήλι των μητέρων της πλατείας του Μάη στην Αργεντινή ή το πράσινο για τα δικαιώματα των γυναικών, το κόκκινο κουρέλι μετατρέπεται σε σημαία μιας ανισότητητας που διευρύνεται με τον κορωνοϊό και ξεπερνά τα σύνορα της Κολομβίας.
[i] Η Κολομβία είχε μια σειρά εμφύλιων συρράξεων τα τελευταία 200 χρόνια. Εδώ η αρθρογράφος αναφέρεται στον εμφύλιο στις δεκαετίες του 1940/50 ανάμεσα στους φιλελεύθερους και τους συντηρητικούς. Το κόκκινο ήταν το χρώμα των φιλελεύθερων. σ.τ.μ.
Πηγή: El Pais
