Το νέο τεύχος του περιοδικού "Σύναξη" (Μάρτιος 2021)
ΑΓΩΝΙΕΣ ΚΑΙ ΑΓΩΝΕΣ: ΕΝΑ ΖΕΥΓΑΡΩΜΑ
(Προλογικό)
Πολύ συχνά στο διάβα της ιστορίας οι αγωνίες και οι αγώνες ζευγαρώνουν. Και είναι καλό να ζευγαρώνουν. Αν δεν ζευγαρώσουν, ή αν πάρουν διαζύγιο, τότε η αγωνία μπορεί να ξεψυχήσει στα βάθη της απόγνωσης, ο δε αγώνας μπορεί να καταντήσει εγωπαθές πείσμα.
Την αγωνία την γεννά η εγκατάλειψη, ο φόβος, ο κατατρεγμός, το άδικο. Και τότε το παράπονο υψώνεται ως Ψαλμός γοερός: «Η ψυχή μου είναι γεμάτη πόνους, και η ζωή μου ζύγωσε στο θάνατο. […] Γιατί αποδιώχνεις την ψυχή μου, Κύριε; Γιατί κρυμμένο μού κρατάς το πρόσωπό σου;». «Σήκω επάνω εσύ, Θεέ, κρίνε τον κόσμο».
Μα όταν κρίνει ο Θεός, καλεί τον άνθρωπο σε αγώνες. Τον καλεί δηλαδή να γίνει συνεργός του Κυρίου Του μέσα στην ιστορία: «Ως πότε άδικα θα κρίνετε και θα χαρίζεστε στους ασεβείς; Δικαιοσύνη αποδώστε στον άμοιρο, στον ορφανό˙ δώστε το δίκιο του φτωχού και του απόρου. Ελευθερώστε τον αδύνατο και τον φτωχό, λυτρώστε τους από την εξουσία των ανόμων» [1]. Εδώ η ασέβεια, η περιφρόνηση προς τον Θεό και η ακύρωση της πίστης, είναι η ασπλαχνία προς την ανθρώπινη αγωνία.
Κάποιες πλευρές του ζευγαρώματος αγωνιών και αγώνων, στην απλωσιά της οικουμένης και στην τρεχάλα των εποχών, επιχειρούμε να προσεγγίσουμε σε τούτο το τεύχος. Κάποιες πλευρές, οι οποίες καταδεικνύουν τις ομορφιές, αλλά και τα διλήμματα, τις δυσκολίες, ακόμα και τις ματαιώσεις του ποθούμενου ζευγαρώματος. Το διάβα γαρ δεν είναι τέρμα!Το πρώτο κείμενο μάς φέρνει μπροστά στην παράδοξη αγάπη την οποία αξιώνει ο Χριστός, σύμφωνα με τον ευαγγελιστή Λουκά. Η Φανή Κουτσοβίτη εξετάζει την κοινωνική συνάφεια μέσα στην οποία διατυπώθηκε η εντολή, και καταδεικνύει ότι πρόκειται για μια αγάπη αβάσταχτη για τη νοοτροπία του κόσμου, καθ’ όσον είναι μια στάση που απορρίπτει την αδικία, αλλά δεν απολήγει σε αντεκδίκηση, ούτε απευθύνεται μόνο στους «δικούς μας» ανθρώπους.
Τα τρία επόμενα κείμενα πραγματεύονται τρεις περιπτώσεις αγωνιών και αγώνων, σε τρεις διαφορετικούς τόπους της υφηλίου. Περιπτώσεις μάλλον λιγοστά γνωστές, έως και ολότελα άγνωστες (αφορούν μάλιστα τόπους στους οποίους πλέον υπάρχει Ορθόδοξη παρουσία):
Την Ιαπωνία κατοπτεύει το μελέτημα του Στέλιου Παπαλεξανδρόπουλου, το οποίο αφ’ ενός σκιαγραφεί την ιστορία της Καθολικής ιεραποστολής στη χώρα τον 16ον αι. (μέσα σε ένα σύνθετο πολιτικό, κοινωνικό και θρησκευτικό σκηνικό), και αφ’ ετέρου αφηγείται τους συγκλονιστικά άγριους διωγμούς που υπέστησαν οι Χριστιανοί τον 17ον αι. Ταυτόχρονα ανιχνεύει τους λόγους αυτής της σύγκρουσης, αλλά και της διαχρονικής δυσκολίας του Χριστιανισμού στη χώρα.
Ο Θανάσης Παπαθανασίου παρουσιάζει ένα ιδιόμορφο θεολογικό κίνημα, το οποίο γέννησαν στην μεταπολεμική Κορέα οι μακραίωνες οδύνες του λαού της. Είναι η «θεολογία Μιντζούνγκ», η οποία επιχειρεί να αφουγκράζεται και να συνδράμει την απελευθερωτική δράση του Θεού στη ζωή των τσακισμένων. Προσεγγίζει τη δυναμική του κινήματος, αλλά και τις δογματικές αποκλίσεις στις οποίες έφτασαν ορισμένες εκδοχές της, και επιχειρείται ένας διάλογός του με την Ορθόδοξη θεολογία.
Στη Λατινική Αμερική περνά ο Άγγελος Γουνόπουλος και μελετά την «θεολογία της επανάστασης» στο πρόσωπο του Κολομβιανού Καμίλο Τόρρες. Καθολικός ιερέας ο Τόρρες στα μέσα του 20ού αι. και σε περίοδο ακραίας τυραννίας, αποδέχτηκε την ένοπλη δράση υπέρ των εξαθλιωμένων. Εξετάζονται τα διαχρονικά διλήμματα για τις μορφές που μπορεί να πάρει η αλληλεγγύη προς τα θύματα, και ειδικότερα το βαρύ για τη χριστιανική συνείδηση πρόβλημα της άσκησης βίας.
Στη συνέχεια ο Βασίλης Αντωνόπουλος συζητά την ευθύνη των Χριστιανών απέναντι στους ανθρώπους, πράγμα που σημαίνει ευθύνη των Χριστιανών απέναντι στην ίδια τους την πίστη. Η έμπρακτη βίωση της θυσιαστικής αγάπης και της αυταπάρνησης καταδεικνύονται ως το μεγάλο στοίχημα αλήθευσης ή διάψευσης του εκκλησιαστικού ανθρώπου.
Τρεις εκπαιδευτικοί, ο Απόστολος Μπάρλος, η Βάσω Γώγου και η Σταυρούλα Ραχούτη, ξετυλίγουν μια πρακτική και μεθοδική πρόταση διδασκαλίας του προσφυγικού ζητήματος και της αγωνίας για τον χειρισμό του. Η πρόταση αρθρώνεται βήμα προς βήμα, με την αξιοποίηση εικαστικών έργων και με τεχνικές οι οποίες κινητοποιούν την κοινότητα της σχολικής αίθουσας.
Τέλος, η Θεοδότα Νάντσου διαβάζει και σχολιάζει μια πρόσφατη διακήρυξη η οποία εκδόθηκε με πρωτοβουλία του Οικουμενικού Πατριαρχείου υπό τον τίτλο «Υπέρ της του κόσμου ζωής. Το κοινωνικό ήθος της Ορθόδοξης Εκκλησίας». Το κείμενο αντλεί από την εκκλησιαστική παράδοση και προσεγγίζει ζητήματα καίρια για τις σημερινές κοινωνίες, όπως η οργανική σχέση μεταξύ οικολογικού ολέθρου και κοινωνικής αδικίας.
Εν τέλει, ένα γιώτα κάνει τη διαφορά, μα αυτό κάνει και το ζευγάρωμα! Ένα γιώτα, το οποίο οὐ μὴ παρέλθῃ ἓως ἂν πάντα γένηται…: Αγων[ι]ες!
ΘΑΝΑΣΗΣ Ν. ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ, αρχισυντάκτης
[1] Ψαλμοί 88:4,15˙ 82:8 και 2-4, αντίστοιχα (μετάφραση: Η Παλαιά Διαθήκη. Μετάφραση από τα πρωτότυπα κείμενα, εκδ. Βιβλικής Εταιρίας, Αθήνα 1997). Το εξώφυλλο του τεύχους είναι έργο της Rada Vasiljevic.
[Για να προμηθευτεί κανείς το τεύχος μπορεί να επικοινωνήσει με τη γραμματεία της "Σύναξης" στο 210.8049396 ή –με το άνοιγμα των βιβλιοπωλείων, να απευθυνθεί στα βιβλιοπωλεία που διαθέτουν τη "Σύναξη". Οι συνδρομητές το λαμβάνουν κανονικά, μέσω των ΕΛΤΑ].
