…Μα, το είπε ο Μπερνάρ Ανρί Λεβί
Του Γιάννη Τριάντη
Σπουδαιοφανείς κοινοτοπίες και ελαφρότητες
Κυκλοφόρησε και στα καθ΄ημάς ένα κείμενο του Γάλλου στοχαστή Μπερνάρ
Ανρί Λεβί για την πανδημία. Συγγνώμη, αλλά κατά το μέγα
μέρος του το κείμενο είναι αβαθές, κοινότοπο και κινδυνολογικό. Όχι επειδή
είναι γραμμένο από τον συγκεκριμένο φιλόσοφο, που έχει δώσει απτά δείγματα
ασυναρτησίας και ελαφρότητος, αλλά γιατί πάσχει απελπιστικά. Συνοπτικά λέει ο
Λεβί:
. Το παρατραβάμε λίγο με την καραντίνα και τα μέτρα- Δεν πρόκειται για
την χειρότερη υγειονομική καταστροφή, καθώς έχουν προϋπάρξει οι πανδημίες του
1957 και του 1968- Από το AIDS έχουν πεθάνει 25 εκατομμύρια.
. Οι παλιές πανδημίες απασχολούσαν τα ΜΜΕ, αλλά δεν επισκίαζαν
τα μεγάλα γεγονότα της εποχής (πόλεμος της Αλγερίας, υπογραφή της Συνθήκης της
Ρώμης, επιστροφή του Ντε Γκώλ στην εξουσία).
. «Ένα γεγονός δεν είναι «ιστορικό», δεν αλλάζει τον κόσμο και δεν
διαχωρίζει το πριν και το μετά παρά μόνον στο βαθμό που θα το αποφασίσουν τα
ΜΜΕ μέσα στην αυτοεκπληρούμενη μέθη τους».
. Λέει κι άλλα ο Λεβί: Να σκεφτούμε ποιά προνόμια, ποια δικαιώματα και
ποιες εξουσίες είμαστε να θυσιάσουμε στον βωμό του ονείρου για ένα υγιεινομικό
κράτος- Και να μας πούν οι ιθύνοντες ποιο θα είναι το κόστος από την διακοπή
της παραγωγής.Τι να πρωτοθαυμάσεις αλήθεια; Το ότι τα καταραμένα ΜΜΕ προέβαλαν κι άλλα
θέματα την εποχή των παλιών πανδημιών, ενώ σήμερα ασχολούνται μονάχα με τον
κορωνοϊό «μέσα στην αυτοεκπληρούμενη μέθη τους»;
Γιατί συνέβη αυτό; Τι έπαθαν; Τι τα τσίμπησε; Υπάρχει κάποιο κέντρο που τα
συντονίζει, ενώ παλιά δεν υπήρχε; Ποιός συνέλαβε την ιδέα να τρομοκρατήσει την
οικουμένη, ποιός κατευθύνει τα ΜΜΕ- όλου του κόσμου, ε!- και ποιος συντονίζει
την επιχείρηση; Κάποιος που έχει συμφέρον, οικονομικό ή άλλο, και ποιος είναι
αυτός;
Οι Αμερικάνοι που βρίσκονται σε δυσχερή θέση, οι Κινέζοι που
έχουν υποστεί οικονομικό στραπάτσο; Οι Ευρωπαίοι που προσπαθούν
απελπισμένα να διαχειριστούν την αμηχανία και τις αντιθέσεις τους; Μήπως
οι Ρώσοι που πλήττονται εξίσου με τις άλλες χώρες από την
πανδημία;
Ποιός επιτέλους; Κι αυτοί οι εξέχοντες επιστήμονες της υφηλίου που
μάχονται εναντίον του ιού, προειδοποιούν και ανησυχούν, τί είναι; Τσιράκια
κάποιου παγκόσμιου κέντρου; Άσχετοι που τρομοκρατούν τον κόσμο; Αγύρτες;
Άσε, δε, εκείνη την αναφορά στα 25 εκατομμύρια θανάτων από το AIDS. Λες και
ήταν πανδημία το AIDS και κινδύνευαν οι άνθρωποι από τον συνωστισμό κι όχι απο
την παράκαμψη των αναγκαίων προφυλάξεων στις σεξουαλικές επαφές.
Όσο για το «αίτημα» να πουν οι ιθύνοντες πόσο θα κοστίσει η διακοπή της
παραγωγής, τι να πεις; Μονάχα κάποιος...πολύ έξυπνος και ειδήμων στα οικονομικά
θα μπορούσε να θέσει το κεφαλαιώδες αυτό ερώτημα, που-κοίτα να δεις- ουδείς το
έχει σκεφτεί μέχρι τώρα…
Τέλος, δεν περνά απαρατήρητη η έγνοια του Λεβί για τα δικαιώματα και τα
προνόμια που ενδέχεται να θιγούν-προσέξτε- «στον βωμό του ονείρου μας για ένα
υγειονομικό κράτος».
Υπαρκτό θέμα, το οποίο ωστόσο δεν αντιμετωπίζεται κινδυνολογικά ούτε,
βέβαια, με αναφορές στο…υγειονομικό κράτος, λες και το στοιχειώδες καθήκον κάθε
κράτους( περίθαλψη, εμβόλια κλπ) αντιστρατεύεται την δημοκρατική τάξη και τα
συνταγματικά δικαιώματα.
Κι εκεί, στο κρίσιμο αυτό θέμα, δηλαδή πώς χειρίζονται τα κράτη το ζήτημα
αυτό, ποια πολιτική επιλέγουν (κράτος πρόνοιας, αποθέωση του ιδιωτικού τομέα
κλπ), ο Λεβί καταφεύγει στις γενικότητες. Τίποτε σοβαρό και τεκμηριωμένο.
Αν το κείμενο αυτό είχε γραφτεί από π.χ. Έλληνα δημοσιολόγο ή
δημοσιογράφο, θα είχε θεωρηθεί αστεία- άντε: σοβαροφανής- συνωμοσιολογική
προσέγγιση. Προσοχή: συνωμοσία κατά της σοβαρότητος που απαιτούν οι
περιστάσεις.
Ποιος είναι
Όμως ποιος είναι ο Λεβί; Μήπως ο εκλεκτός «προοδευτικός» των γαλλικών
σαλονιών, των μήντια και των Αμερικανών, ο διανοούμενος που υμνεί τις ελίτ;
Μήπως ο άνθρωπος που υποστήριξε όλες τις γκανγκστερικές επεμβάσεις της Δύσης
(Ιράκ, Γιουγκοσλαβία κ.α.); Μήπως είναι εκείνος που έχει γράψει ότι υπεύθυνη
για τους Κόκκινους Χμέρ είναι…η αριστερή γαλλική διανόηση;
Μήπως, τέλος, είναι ο στοχαστής που εγκαλείται συχνά για ασυναρτησίες και
ελαφρότητα από σοβαρούς ομοτέχνους του; Ας δούμε τι έχουν πει για τον Λεβί δύο
σημαντικοί διανοητές:
. Κορνήλος Καστοριάδης, το 1979, μιλώντας για ο φαινόμενο Λεβί:«Υπό
ποιες κοινωνιολογικές και ανθρωπολογικές συνθήκες, σε μια χώρα παλαιάς και
σημαντικής πολιτιστικής παράδοσης, είναι δυνατόν ένας συγγραφέας να γράφει
ασυναρτησίες, οι “κριτικοί” να τον κανακεύουν, το κοινό να τον ακολουθεί
πειθήνια, ενώ εκείνοι που αποκαλύπτουν την απάτη, παρ’ όλο που δεν
περιορίζονται στη σιωπή ούτε βρίσκονται σε καθεστώς απομόνωσης, να μην έχουν
αποτελεσματική απήχηση;».
. Ο ιστορικός Πιέρ Βιντάλ-Νακέ: «Ανεξαρτήτως αν πρόκειται για
την Ιστορία της Βίβλου, της αρχαίας Ελλάδας ή για τη σύγχρονη Ιστορία, ο
Μπερνάρ-Ανρί Λεβί επιδεικνύει σε όλους τους τομείς την ίδια ανεκδιήγητη άγνοια,
την ίδια εκπληκτική θρασύτητα».
Αυτά, λοιπόν. Κι αν υπάρχει αντίλογος, ευχαρίστως να παρατεθεί…
