Η ανθρωπότητα αντιμετωπίζει την πανδημία με ό,τι έχει στα χέρια της. Υπάρχει, στο έναν ή τον άλλο βαθμό, η αίσθηση πως ζούμε μια ιδιαίτερη ιστορική στιγμή που θα σημαδέψει έντονα όσα μέλλονται να γίνουν. Η ζωή θα αλλάξει σε όλους τους τομείς και σε σημαντικό βαθμό, αυτό πλέον το ομολογούν όλοι.
Είναι αναγκαίο να εστιάσουμε την προσοχή σε τρία, κρίσιμα για τις εξελίξεις, πεδία: την πανδημία, τη δομική κρίση του καπιταλισμού, τις γεωπολιτικές αναδιατάξεις. Αυτά τα τρία αλληλοσυνδέονται, αλληλοεπηρεάζονται και σε μεγάλο βαθμό αντανακλούν το πλαίσιο της ταξικής πάλης που διεξάγεται σε πλανητικό επίπεδο, καθορίζοντας τη συγκυρία. Όσο κι αν είναι αδύνατο σε ένα άρθρο να καλυφθούν έστω στοιχειωδώς αυτά τα ζητήματα, ορισμένες σκέψεις μπορούν να διατυπωθούν προς προβληματισμό και συζήτηση.
***
Η πανδημία επέφερε ένα μεγάλο πλήγμα κυρίως στην Δύση και τον δυτικό κόσμο, ιδιαίτερα δε στην αγγλοσαξονική και ευρωατλαντική περιοχή. Το πλήγμα δεν είναι μικρό και δείχνει πως η δυτική υπεροψία και η περίφημη ΤΙΝΑ αλλοίωναν τις προσλαμβάνουσες των ελίτ, και έτσι δεν ακούγονταν οι προειδοποιήσεις. Ούτε οι δυνάμεις της συστημικής ενδόρρηξης (Τραμπ, Τζόνσον) ξέφυγαν από την τύφλωση. Θεώρησαν είτε ότι πρόκειται για «κινέζικο» φαινόμενο, είτε ότι η «ανοσία της αγέλης» θα μπορούσε να αποτελέσει την πρόταση αντιμετώπισής της πανδημίας.
Τώρα, ο Τραμπ βλέπει τις ΗΠΑ να βρίσκονται στην πρωτοπορία της λίστας κρουσμάτων και θανάτων. Ο κόσμος βλέπει την πραγματικότητα των αζήτητων φέρετρων και των ομαδικών τάφων στην καρδιά του καπιταλιστικού κέντρου. Ο δε Τζόνσον είδε τον «βρετανικό τρόπο» να καταρρέει, ενώ βίωσε κι ο ίδιος τον άμεσο κίνδυνο του κορωνοϊού…
Η Δύση, όχι μόνο έχει υποστεί μεγάλο πλήγμα, αλλά και είναι πολυδιασπασμένη, με κάθε δύναμη να αντιμετωπίζει μόνη της την κατάσταση. Η Ιταλία έχει μπει στον κατάλογο των κρατών υποψήφιων για προσάρτηση από τη Γερμανία. Η πανδημία χτύπησε διαδικασίες της παγκοσμιοποίησης, έδωσε ώθηση σε μια «επιστροφή του κράτους», έπληξε σε μεγάλο βαθμό το ιδεολογικό οπλοστάσιο του νεοφιλελευθερισμού.
***
Όταν κάνουμε λόγο για δομική κρίση του καπιταλισμού, αναφερόμαστε στις διαδικασίες στις οποίες έχει εμπλακεί το παγκόσμιο σύστημα (αν μπορούμε να κάνουμε λόγο για τέτοιο) από τη δεκαετία του 1970 μέχρι σήμερα. Στην ουσία, πρόκειται για την κατάσταση στασιμότητας και την αποτυχία στην καρδιά του συστήματος να επιτευχθεί ανάπτυξη που να ξεπερνά ή να πλησιάζει έστω το 3% ετησίως, η οποία προκαλεί τη φυγή προς την άυλη οικονομία, τη χρηματιστικοποίηση και το γενικευμένο «τζογάρισμα».
Το παγκόσμιο ΑΕΠ εμφάνιζε μια αύξηση, αλλά αυτή οφειλόταν κυρίως στις «επιδόσεις» της Κίνας και άλλων αναδυόμενων χωρών, και όχι του σκληρού καπιταλιστικού κέντρου. Αυτό δεν εμπόδισε αλλεπάλληλες οικονομικές, νομισματικές και χρηματιστηριακές εκρήξεις (1987, 1999, 2008) αλλά και άλλες μικρότερες, οι οποίες υπενθύμιζαν ότι το πρόβλημα και υπάρχει και είναι άλυτο.
Στο διάστημα αυτό, από τη δεκαετία του 1970 μέχρι σήμερα, έγιναν τεράστιες ενέσεις και μεταγγίσεις στο παγκόσμιο κεφάλαιο από τρεις σειρές μεγάλων διαδικασιών:
– Την καπιταλιστική αναδιάρθρωση που είχε οικονομικά και πολιτικά αίτια. Αύξηση της παραγωγικότητας, αλλά και άδειασμα του μεγάλου εργοστάσιου από συγκεντρωμένη εργατική δύναμη, νομαδισμός του παραγωγικού κεφαλαίου προς Ανατολάς.
– Την «πτώση του τείχους» το 1989-91 που σήμανε τεράστια απαξίωση κεφαλαίου, ενσωμάτωση και προσάρτηση μεγάλου τμήματος του παραγωγικού μηχανισμού, αλλά και χωρών, στο δυτικό κεφάλαιο.
– Τους συνεχείς πολέμους για την «εξαγωγή της δημοκρατίας» και της ΤΙΝΑ σε όλο τον κόσμο. Γιουγκοσλαβία, Ιράκ, Αφγανιστάν, ξανά Ιράκ, Συρία, Λιβύη κ.λπ.
Τα βασικά κέντρα, ΗΠΑ, Κίνα, Ρωσία, Ευρώπη (γερμανική), θα επιδιώξουν να περιχαρακώσουν ή και να μεγαλώσουν τους «ζωτικούς» τους χώρους. Ο ανταγωνισμός θα προσλάβει μεγαλύτερη ένταση, η οποία θα εκφραστεί και σε όλα τα διεθνή επίκεντρα
Τόσο η ενδόρρηξη σε ΗΠΑ και Αγγλία, ως το πιο ορατό σημείο αναπροσανατολισμού τμημάτων του κεφαλαίου, όσο κι η ανάπτυξη μιας λαϊκής αμφισβήτησης που ονομάστηκε «εθνολαϊκισμός», έδειχναν πως τα θεμέλια της παγκόσμιας οικονομίας και της παγκοσμιοποίησης έμπαιναν σε βαθιά κρίση. Από τα τέλη του προηγούμενου χρόνου, είχαν πληθύνει άρθρα και μελέτες που έκαναν λόγω για την έλευση ενός νέου μεγάλου επεισοδίου κρίσης που θα ξεπερνούσε αυτό του 2008. Και τότε δεν υπήρχε ακόμα ο Covid-19…
Τώρα, οι πάντες συνδέουν την πανδημία με μια παγκόσμια ύφεση που θα πλήξει όλο τον κόσμο, και ιδιαίτερα τη Δύση. Απεργάζονται σενάρια και μεθόδους διαχείρισής της με τον γνωστό τρόπο: Απαξίωση και καταστροφή κεφαλαίου. Διώξιμο από την παραγωγική εργασία μεγάλου μέρους του εργατικού δυναμικού. Χρήση όλων των μέτρων που έφερε η πανδημία (τηλεργασία, μερική ανεργία, βιοπολιτικός έλεγχος κ.λπ.). Αντιμετώπιση εξεγέρσεων και λαϊκών αντιδράσεων. Πολιτική και κράτος επιστρέφουν, κυρίως για να ανταποκριθούν σε αυτά, αφού ο αυτόματος πιλότος της ΤΙΝΑ δεν πείθει πλέον.
Αυτή τη στιγμή εξελίσσεται μια αντιπαράθεση σε παγκόσμιο επίπεδο. Η παγκόσμια «απεργία» που εξήγγειλε το ίδιο το κεφάλαιο κάτω από την πίεση της πραγματικότητας και των κοινωνιών, πρέπει, σύμφωνα με τις ελίτ, να λήξει σύντομα. Δεν έχει υπάρξει ξανά στη ιστορία τέτοιο παγκόσμιας κλίμακας φρενάρισμα οικονομικών και παραγωγικών δραστηριοτήτων και κάλεσμα του κόσμου να παραμείνει στα σπίτια του. Αυτή η διακοπή της ροής του κεφαλαίου δεν μπορεί να συνεχιστεί. Ο θάνατος και οι απώλειες δεν πολυμετράνε μπροστά στην αναζήτηση της κερδοφορίας. Κι αφού είναι πόλεμος, θα υπάρξουν απώλειες άμεσες και παράπλευρες. Ο κύκλος πρέπει να ξαναρχίσει. Μοιάζει λογικό αλλά ο Τραμπ, για παράδειγμα, ήθελε αυτό να έχει ήδη γίνει. Ο ιταλικός ΣΕΒ απαίτησε να μην κλείσουν εργοστάσια, με τα γνωστά αποτελέσματα σε ανθρώπινες ζωές. Οι εργαζόμενοι μόνο στο μετρό της Νέας Υόρκης, μετράνε 22 νεκρούς και 1.000 κρούσματα…
Γύρω από το πώς, πότε και με ποιους όρους θα «επιστρέψουμε» διεξάγεται σήμερα μια έντονη πάλη (ταξική, πολιτική πάλη) σε παγκόσμιο επίπεδο. Όπως διεξάγεται και στον τομέα των εργαζόμενων στη δημόσια υγεία, και από όσους υποστηρίζουν τον δημόσιο τομέα απέναντι στις ιδιωτικοποιήσεις.
***
Όσο αφορά στις γεωπολιτικές αναδιατάξεις, θα είναι κι αυτές εντυπωσιακές το επόμενο διάστημα. Το πλήγμα της Δύσης από την πανδημία, σε περίοδο μάλιστα διαρκούς αποδρομής της, η ισχυροποίηση της Κίνας σε παγκόσμιο επίπεδο, και οι ανακατατάξεις που αυτά θα επιφέρουν, προμηνύουν μεγάλες αλλαγές σε συμμαχίες και συμπεριφορές το επόμενο διάστημα. Τα βασικά κέντρα, ΗΠΑ, Κίνα, Ρωσία, Ευρώπη (γερμανική), θα επιδιώξουν να περιχαρακώσουν ή και να μεγαλώσουν τους «ζωτικούς» τους χώρους. Ο ανταγωνισμός θα προσλάβει μεγαλύτερη ένταση, η οποία θα εκφραστεί και σε όλα τα διεθνή επίκεντρα.
Αυτά μας αφορούν άμεσα, γιατί Ν.Α. Μεσόγειος και Βαλκάνια είναι «περάσματα» και θα νοιώσουν ακόμα περισσότερο τις συνέπειες από πιέσεις και αναδιατάξεις. Η Τουρκία μπορεί να αντιμετωπίζει προβλήματα με την πανδημία, αλλά δεν ξεχνά να στέλνει προς Ελλάδα πρόσφυγες ασθενείς από κορωνοϊό… «Σύνορα η αγάπη δεν γνωρίζει», όπως και ο κυνισμός κι ο αγριανθρωπισμός. Είναι περίπου πόλεμος, ας το κατανοήσουμε…
Ανάρτηση από: https://edromos.gr/
