Του Βασίλη Ασημακόπουλου
1). Νικητές κατά σειρά είναι : Ν.Δ., ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής, ΚΚΕ, Ελληνική Λύση, Νίκη, Πλεύση Ελευθερίας. Στους ηττημένους είναι : ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, ΜΕΡΑ 25-Συμμαχία για την Ρήξη.
Συγχαρητήρια στους νικητές. Περίσκεψη και αναστοχασμός στους ηττημένους.
2). Ένα βασικό χαρακτηριστικό της χθεσινής εκλογικής αναμέτρησης ήταν το συγκριτικό πλαίσιο αναφοράς. Στα χρόνια της Γ΄ Ελληνικής Δημοκρατίας, ήταν μόλις η 2η φορά όπου συγκρούονταν οι κομματικοί σχηματισμοί των δύο πιο πρόσφατων κυβερνήσεων με επικεφαλής τους δύο πιο πρόσφατους ΠΘ. Η μόνη αντίστοιχη περίπτωση ήταν οι εκλογές της 10ης Οκτωβρίου 1993. Τότε η σύγκριση ήταν καταφανώς υπέρ του ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου απέναντι στη Ν.Δ. του Κων/νου Μητσοτάκη, που θεμελίωσε και την εκλογική κυριαρχία του ΠΑΣΟΚ για τα επόμενα 11 χρόνια. Τώρα ήταν καταφανώς υπέρ της Ν.Δ. του Κυριάκου Μητσοτάκη απέναντι στον ΣΥΡΙΖΑ του Αλέξη Τσίπρα.
3). Στα χρόνια της Γ΄ Ελληνικής Δημοκρατίας είναι η 2η φορά, που το απερχόμενο κυβερνών κόμμα σημειώνει άνοδο στις εκλογές. Η 1η φορά ήταν το ΠΑΣΟΚ του Κώστα Σημίτη στις εκλογές της 9ης Απριλίου 2000. Πρόκειται για τη 2η μεγαλύτερη διαφορά μεταξύ 1ου και 2ου κόμματος στα χρόνια της Γ΄ Ελληνικής Δημοκρατίας, Η μεγαλύτερη ήταν στις εκλογές της 17ης Νοεμβρίου 1974, μεταξύ ΝΔ και ΕΚ-ΝΔ, που όπως αποδείχθηκε είχαν έντονο μεταβατικό χαρακτήρα.
4) Στις εκλογές της 21η Μαϊου 2023, σημειώθηκε εκλογική κατάρρευση μη αναμενόμενων διαστάσεων. Αντίστοιχη εκλογική κατάρρευση κόμματος είχε σημειωθεί με το ΠΑΣΟΚ στις εκλογές της 6ης Μαϊου 2012. Μια κρίσιμη διαφορά είναι ότι το ΠΑΣΟΚ τότε ήταν κυβερνών (Γ. Παπανδρέου) ή συγκεβερνών κόμμα (Λ. Παπαδήμου), έχοντας κάνει την επιλογή των μνημονίων (είχε ήδη ψηφίσει 2 μνημόνια) και τη διαχείριση αυτών, ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ την περίοδο 2019-2023 βρισκόταν στην αντιπολίτευση.
5) Το αποτέλεσμα εκφράζει προφανώς την επιβεβαίωση της πλειοψηφίας στην κυβέρνηση Μητσοτάκη. Περισσότερο όμως εκφράζει τη μαζική απόρριψη του ΣΥΡΙΖΑ και γενικότερα της ΣΥΡΙΖΑϊκής αριστεράς. Η άνοδος της ΝΔ σημαντική αλλά οριακή (84.000 ψήφους), δεδομένης της σχετικά αυξημένης συμμετοχής σε σχέση με τις εκλογές της 7ης Ιουλίου 2019. Αντίθετα η πτώση του ΣΥΡΙΖΑ ήταν πολύ σημαντική, της τάξεως των 700.000 ψήφων, γι’ αυτό γίνεται λόγος για κατάρρευση.
6). Η απόρριψη της συριζαϊκής αριστεράς, καταγράφεται και στην σημαντική εκλογική αποτυχία του βασικού σχήματος που αντλούσε από τη συριζαϊκή αριστερά του «2015», επικαιροποιώντας στις εκλογές του 2023 εκείνη την εμπειρία με το λεγόμενο «πρόγραμμα Δήμητρα» (Μέρα 25-Συμμαχία για την Ρήξη), σε μια λογική καθήλωσης-παλινδρόμησης. Η συριζαϊκή αριστερά, αρνείται να μιλήσει για την χώρα, την ιστορία της και την προοπτική της. Βλέπει μόνον το επιμέρους και μόνο στη διάσταση της διανομής. Τα πράγματα είναι πολύ πιο σύνθετα, από έναν στενό οικονομισμό ή δικαιωματισμό.
7). Τα δύο βασικά στοιχεία της κυβερνητικής εμπειρίας ΣΥΡΙΖΑ, που προκάλεσαν τις μαζικότερες αντικυβερνητικές διαδηλώσεις, δηλαδή το ασφαλιστικό (2016) και το Μακεδονικό-Πρέσπες (2018-2019), οι οποίες είχαν συνοδευτεί με έντονα απαξιωτικούς χαρακτηρισμούς προς τους χιλιάδες πολίτες που διαδήλωναν (‘κίνημα της γραβάτας’, ‘μεσαιοταξίτες’ ‘κυρ Παντελήδες κλπ ή περιφερόμενος όχλος, εθνικιστές κλπ) και οι οποίες δεν αναθεωρήθηκαν την περίοδο της αντιπολίτευσης, αλλά επιβεβαιώθηκαν κομματικά, εμφανίστηκαν στην προεκλογική περίοδο, «εκδικούμενα» τους εκφραστές, είτε με τη μετωνυμία «Πρέσπες του Αιγαίου» ως επαπειλούμενη γραμμή, είτε με την επαναφορά του ασφαλιστικού στην αρχική του εκδοχή.
8). Τα ζητήματα αυτά, αποτελούν επιμέρους εκφράσεις- εφαρμοσμένες πολιτικές, κεντρικών θεωρήσεων της συριζαϊκής αριστεράς, σε όλες της τις εκδοχές, που απορρέουν από μια συγκεκριμένη θεώρηση του εθνικού φαινομένου, αλλά και του κοινωνικού ζητήματος στη χώρα. Μια θεώρηση, που αφορά συνολικά την κυρίαρχη εκδοχή της λεγόμενης ριζοσπαστικής αριστεράς σε διεθνές επίπεδο, αλλά στη χώρα μας, λόγω της ιδιομορφίας της (κυρίαρχη-κυριαρχούμενη, μικροϊδιοκτητική κοινωνική δομή, τουρκικός επεκτατισμός) λαμβάνει ειδικότερα χαρακτηριστικά και που κατά τη γνώμη μου και εσφαλμένη είναι θεωρητικά και ακατάλληλη για την ελληνική περίπτωση. Πλην όμως αποτελεί βασικό ιδεολογικό στερεότυπο του συγκεκριμένου χώρου, που όμως είναι μειοψηφικό (ακόμα τουλάχιστον) στην ελληνική κοινωνία, αλλά και βασικός όρος για την ιδεολογικο-πολιτική ηγεμονία της Δεξιάς. Και επειδή πολύς λόγος έγινε για τον Α.Π., στη συριζαϊκή αριστερά κάνουν επιγραμματικά το ακριβώς αντίθετο από την ανδρεϊκή γραμμή. Αντί για την ενότητα του εθνικού με το κοινωνικό, παραδίδουν το εθνικό στη Δεξιά, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Έχω ένα κείμενο στον τόμο του Μέρα 25-Κέντρο Μετακαπιταλιστικού Πολιτισμού (meta) για τις εκλογές του 1981 (εκδόσεις Τόπος, 2023), σε σχέση με το περιεχόμενο της Αλλαγής, την Εθνική Λαϊκή Ενότητα κλπ. Στη συριζαϊκή αριστερά διαβάζουν τελείως εσφαλμένα τον ΑΠ, ενώ προεκλογικά τον επικαλούνται.
9). Είναι χαρακτηριστικό ότι το σχήμα που προέρχεται από τη συριζαϊκή παράδοση, αλλά που έχει τη μικρότερη σχέση με τα credo της συριζαϊκής αριστεράς, πήγε καλύτερα στις εκλογές και κατατάσσεται στους κερδισμένους. Είναι το σχήμα Πλεύση Ελευθερίας της Ζωής Κωνσταντοπούλου, ο λόγος της οποίας επιχειρεί να υπερβεί το συριζικό αριστερά-δεξιά, επιχειρώντας παράλληλα να υπερβεί την καθήλωση στο τραύμα του 2015.
10). Ένα επίσης στοιχείο σε σχέση με το «εθνικό» είναι η περίπτωση της Ελληνικής Λύσης. Ένα σχήμα της συντηρητικής δεξιάς, που όμως «έπαιξε» κεντρικά το αντι-εξαρτησιακό με όρους χώρας και όχι με όρους ενός δυστυχώς ανεύρετου πανευρωπαϊκού διεθνισμού τύπου Μέρα-DIEM 25. Αυτό ήταν πολύ σαφές στο λόγο-γραμμή της Ελληνικής Λύσης από το ντιμπέιτ και μετά, στο λόγο των στελεχών στα τηλεοπτικά πάνελ, στις προεκλογικές αφίσες κλπ.
12) Το ζήτημα του στρατηγικού χαρακτήρα των εκλογών της 21η Μαϊου. Στα χρόνια της Γ΄ Ελληνικής Δημοκρατίας, δύο ήταν οι εκλογικές αναμετρήσεις που αποδείχθηκαν στρατηγικής σημασίας σε σχέση με τη διαμόρφωση του πολιτικού σκηνικού που επιβεβαιώθηκε στις επόμενες αναμετρήσεις. Της 20ης Νοεμβρίου 1977 και της 6ης Μαϊου 2012. Και στις δύο είχαμε αλλαγή του 2ου με το 3ο κόμμα, στη θέση του έτερου πυλώνα του δικομματισμού (από την ΕΚ-ΝΔ στο ΠΑΣΟΚ το 1977 και από το ΠΑΣΟΚ στον ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ το 2012).
Στις εκλογές της 21ης Μαϊου 2023, δεν υπήρξε τέτοια καταγραφή. Υπάρχει όμως ως ανοιχτό ενδεχόμενο. Εκείνο που καταγράφηκε ήταν μια σαφής πλειοψηφία της Δεξιάς/Κεντροδεξιάς σε σχέση με την Αριστερά/Κεντροαριστερά, μιλώντας με όρους παραδοσιακής διάκρισης Αριστεράς-Δεξιάς. Αν αυτό επιβεβαιωθεί και στη συνέχεια, θα πρόκειται όντως για στρατηγικής σημασίας πολιτική μετατόπιση της χώρας, από μια ιστορικά κεντρο-αριστερόστροφη πλειοψηφική κλίση, σε κεντρο-δεξιόστροφη. Η Δεξιά παράταξη, θα έχει πετύχει την ενσωμάτωση των δύο ψυχών της, τη (νεο)φιλελεύθερη και τη συντηρητική, με όρους ηγεμονίας. Ένας βασικός σύμμαχος στην κατεύθυνση αυτής της κυριαρχίας με όρους ηγεμονίας, πέραν της αδυναμίας των εγχώριων πολιτικών ανταγωνιστών, αφορά και την ευρύτερη αδυναμία της Αριστεράς σε διεθνές επίπεδο.
13) Για τη δυναμική σχέση ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ και ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ. Ο μπλε χάρτης (με την εξαίρεση του νομού Ροδόπης, λόγω της εκλογικής συμπεριφοράς της μουσουλμανικής μειονότητας), καταδεικνύει ακριβώς τη διαίρεση σε δύο μεγάλα τμήματα του κόσμου της λεγόμενης δημοκρατικής-προοδευτικής παράταξης, με αποτέλεσμα η ΝΔ να κυριαρχήσει και στα παραδοσιακά κάστρα της δημοκρατικής παράταξης (Κρήτη, Αχαϊα). Στοιχείο που είχε αποτυπωθεί ήδη ως προοικονομία στις εκλογές της 7ης Ιουλίου 2019 σ’ ένα άλλο παραδοσιακό κάστρο (Ηλεία) και επαναλήφθηκε σε διευρυμένη-καθολική κλίμακα στις χθεσινές εκλογές. Το θέμα αυτό θέτει το ζήτημα, που σχετίζεται με το ενδεχόμενο ή όχι της ανατροπής του πολιτικού συσχετισμού μεταξύ 2ου και 3ου κόμματος.
Αν στις προσεχείς εκλογές το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ σημειώσει σημαντική άνοδο και πλησιάσει ή ακόμα και ανατρέψει τη σειρά των κομμάτων σε σχέση με τον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, τότε θα έχουμε ανατροπή του αποτελέσματος των διπλών εκλογών του 2012. Αν όμως στις προσεχείς εκλογές η διαφορά μεταξύ των δύο κομμάτων παραμείνει σταθερή και με την ίδια σειρά, τότε τα κόμματα αυτά θα πρέπει να εξετάσουν διαφορετικά τη μεταξύ τους σχέση απέναντι στη ΝΔ που εμφανίζει ισχυρές τάσεις κυριαρχίας-ηγεμονίας. Θα πρέπει δηλαδή να δουν τη σχέση Κέντρου – Αριστεράς, της περιόδου 1953-1956, μιλώντας με όρους ελληνικής πολιτικής ιστορίας. Αναζητούνται στην περίπτωση αυτή σύγχρονες πολιτικές μορφές και γραμμές αντίστοιχες των Καρτάλη, Σβώλου, Πασαλίδη, Πορφυρογένη, να το πούμε έτσι.
14). Το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ, είχε ένα καλό εκλογικό αποτέλεσμα, εντός του πλαισίου των στόχων του. Κυρίως λόγω της κατάρρευσης του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ. Η εκτίμησή μου, χωρίς να έχω δει ακόμα συγκεκριμένα στοιχεία, είναι ότι μάλλον τροφοδότησε ελαφρώς τη ΝΔ και η άνοδος του τροφοδοτήθηκε από την εκλογική κατάρρευση του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ. Η αδυναμία του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ έγκειται στο ότι η γραμμή του πολιτικά εκπέμπει περισσότερο προς τα τμήματα του χώρου που έφυγαν την προηγούμενη περίοδο προς τη Ν.Δ. (εκσυγχρονιστικό ΠΑΣΟΚ, ακροκεντρώοι κλπ), παρά προς τον ΣΥΡΙΖΑ. Αυτό έχει να κάνει με το σημερινό στελεχικό δυναμικό του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ, την πορεία του, αλλά και με την κοινωνική του βάση. Η διάκριση των μερίδων του προ του 2012 ΠΑΣΟΚ δεν είναι μόνον πολιτική, αλλά και κοινωνικο/ταξική. Γι’ αυτό έχει και βάθος.
Επειδή όμως η κρίση αφορά το χώρο του ΣΥΡΙΖΑ και άρα το τμήμα του πάλαι-ποτέ ΠΑΣΟΚ που διέρρηξε τις σχέσεις εκπροσώπησης με τον κομματικό φορέα από το 2011-2012 και μετά, θα πρέπει ο λόγος του να αγγίξει αυτά τα τμήματα. Εκεί θα κριθεί το ζήτημα της κυριαρχίας στο χώρο της λεγόμενης δημοκρατικής-προοδευτικής παράταξης. Άρα πρέπει να φύγει από τη γραμμή αυτοδικαίωσης της επιλογής του «2010-2012» και να αναζητήσει μια άλλη προσέγγιση, στην κατεύθυνση της αντιμετώπισης εκείνης της διαφοράς/σύγκρουσης ως ιστορικού ζητήματος, με διαφορετικές γραμμές, χωρίς εμμονή στη δικαίωση και με έμφαση στο μέλλον (συνεπώς και άλλη θεώρηση λχ του φαινομένου των Πλατειών το 2011, δηλαδή της λαϊκής κινητοποίησης-παρουσίας στον πολιτικό ανταγωνισμό).
Η παρουσία του Νίκου Χριστοδουλάκη ως υπεύθυνου προγράμματος του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ δείχνει να παρέχει μια τέτοια δυνατότητα, καθώς ο Ν.Χ. είχε σαφώς διαφοροποιηθεί, με αρθρογραφία, συνεντεύξεις και συγγραφή βιβλίου, στην επιλογή του μνημονίου και της τρόικα το 2010-2012, με κριτική στις κυβερνήσεις Καραμανλή και Γ. Παπανδρέου, χωρίς κατά κανένα τρόπο να αμφισβητεί τον ευρωπαϊκό δρόμο της χώρας.
Το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ μέχρι σήμερα επιλέγει να μην κινείται σ’ αυτή τη γραμμή, αλλά σ’ εκείνη της αυτοδικαίωσης. Αυτό το αποξενώνει ή πάντως το δυσκολεύει να επικοινωνήσει με παραδοσιακά του ακροατήρια. Η γνώμη μου είναι ότι με μία άλλη γραμμή στο ζήτημα αυτό, δεδομένης της εκλογικής κατάρρευσης του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, σήμερα θα βρισκόταν στο 14-15% και ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ θα ήταν κάτω και από το 20%, γύρω στο 17%-18%.
15) Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, πέραν των ιδεολογικο-πολιτικών ζητημάτων, έχει και πολιτικο-οργανωτικές αδυναμίες. Στις εκλογές του 2012, ο ΣΥΡΙΖΑ αναδείχθηκε αξιωματική αντιπολίτευση, κόμμα κυβερνητικής κλίσης και προοπτικής, κυρίαρχο εκλογικά στον αντιδεξιό χώρο. Δεν κατόρθωσε μια δεκαετία να αναπτυχθεί πολιτικο-οργανωτικά στους μαζικούς χώρους, στα συνδικάτα, στην αυτοδιοίκηση. Ουσιαστικά ένα γραφειοκρατικό κομματικό σώμα με διαφορετική ιστορικά προέλευση και διαμόρφωση επικάθεται σε ένα κοινωνικο-εκλογικό μπλοκ διαφορετικής προέλευσης. Η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ, τόσο η εσωκομματικά συμπολιτευόμενη, όσο και η αντιπολιτευόμενη κινήθηκαν με αντιλήψεις και πρακτικές επιβολής και όχι συνδιαμόρφωσης με το κοινωνικό-εκλογικό μπλοκ.
Αυτό που αποτυπώθηκε επιγραμματικά σε μια φράση ιστορικού στελέχους του χώρου σε συνεδρίαση της ΚΕ του ΣΥΡΙΖΑ το α’ εξαμήνο του 2013 «Το 27 % ανήκει στο 4% και όχι το 4% στο 27%». Μια εσφαλμένη και αντιδημοκρατική αντίληψη «ελιτίστικης πρωτοπορίας». Η συνέπεια ήταν η διαπιστωμένη και επαναλαμβανόμενη δεκαετής και πλέον αδυναμία κοινωνικής και οργανωτικής γείωσης του ΣΥΡΙΖΑ ως κόμματος κυβερνητικής κλίσης και προοπτικής. Αυτό καταγράφεται στο εκλογικό αποτέλεσμα ιδίως στην περιφέρεια σε σχέση με το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ, το οποίο με τη σειρά του καταγράφει τον αντίστροφο δυισμό μεταξύ περιφέρειας και Αττικής.
Και όπως τραγούδαγε αρκετές δεκαετίες πριν, ένα πρόσωπο που «έπαιξε» σ’ αυτήν την προεκλογική περίοδο, ο Διονύσης Σαββόπουλος
«Η ζωή αλλάζει δίχως να κοιτάζει
Τη δική σου μελαγχολία
Κι έρχεται η στιγμή ν’ αποφασίσεις
Με ποιους θα πας και ποιους θ’ αφήσεις»
Αυτά και μερικά ακόμα θα συζητήσουμε, για όποιον/α ενδιαφέρεται, απόψε (22 Μαϊου) στις 20:00-21:00 με τον Επίκουρο Καθηγητή του Δ.Π.Θ. Κώστα Ελευθερίου στην εκπομπή του Καθηγητή του ΠΑΔΑ Χαράλαμπου Πουλόπουλου, Μαθήματα Αναπνοής. Θέμα της συζήτησης : «Εκλογές 2023 : η αυριανή μέρα». Στο Ράδιο Παρατηρητής 94 fm στην Θράκη και στο διαδίκτυο : http://www.beton7artradio.gr
Ανάρτησηhttps://www.facebook.com/719548951/posts/pfbid0fAGHB5XCotwGPb1VMeE5w9tyAQtmejQBL5gyJHkXc6iNvMvcYKEXwu2eopPNJXHl/
Ανάρτηση από: https://geromorias.blogspot.com/
