Ο Βασίλης Φούσκας είναι Καθηγητής διεθνών σχέσεων στο Πανεπιστήμιο του Ανατολικού Λονδίνου και αρχισυντάκτης της Journal of Balkan and Near Eastern Studies. Στην ανοιχτή επιστολή που δημοσιεύει σήμερα το TPP εξηγεί ότι το διακύβευμα της επερχόμενης συνάντησης του Πρωθυπουργού με τον κ. Ερντογάν στη Κων/πολη, υπό Αμερικανική πίεση, είναι η εκχώρηση εθνικής κυριαρχίας με παράκαμψη του διεθνούς δικαίου με αντάλλαγμα τη πρόσδεση της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ. Η Ελλάδα, ισχυρίζεται, δουλεύει για τα συμφέροντα του ΝΑΤΟ, όχι για τα δικά της. Στην ανοιχτή αυτή επιστολή του προς τον Πρωθυπουργό, ο συγγραφέας του Τουρκικός Ιμπεριαλισμός και Αποτροπή, εξετάζει γιατί αυτή η προσέγγιση, η οποία έχει ιστορικό βάθος δύο αιώνων και αντλείται απ’ το ότι «είμαστε στη σωστή πλευρά της ιστορίας», υπονομεύει το εθνικό συμφέρον σε μια δραματική συγκυρία κρίσης για τη χώρα από κάθε άποψη – πολιτική, οικονομική, υγειονομική, πολιτισμική, κοινωνική. Ταυτόχρονα, εξηγεί γιατί και πώς Ρωσία και Κίνα θα πρέπει να ενσωματωθούν στην Ελληνική αποτρεπτική στρατηγική της χώρας ως αντίβαρο στον ενδοτισμό των ελίτ που συνεπάγεται η μονομερής προσήλωση στον Ευρω-Ατλαντισμό.
Λονδίνο, 9 Μαρτίου 2022
Αξιότιμε κ. Πρωθυπουργέ,
Οφείλω, ως ακαδημαϊκός και ως Έλληνας πολίτης, να σας επιστήσω την προσοχή σε καίρια ζητήματα που αφορούν την εθνική ανεξαρτησία της Ελλάδας, δηλ. την ικανότητα της πολιτικής ηγεσίας να λαμβάνει αποφάσεις με γνώμονα το συμφέρον όλων των κοινωνικών τάξεων και όλων των Ελλήνων και Ελληνίδων. Σας θυμίζω, ακόμα, την ηθική και πολιτική υποχρέωση του Ελληνικού κράτους να προστατεύει, να βοηθά και να υπηρετεί σε ανθρωπιστικό, οικονομικό και πολιτιστικό επίπεδο, τον ελληνισμό που βρίσκεται εκτός των συνόρων της χώρας. Η ευμάρεια και η πρόοδος των ελληνικών κοινοτήτων του εξωτερικού αποτελούν την κοινωνική, πολιτισμική και πολιτική διαφήμιση της Ελλάδας και της πρωθυπουργίας σας, καθώς και την όποια επιρροή μπορούν ν’ ασκήσουν πάνω στις κυβερνήσεις των κοινωνιών στις οποίες ζουν και εργάζονται.
Η συνάντησή σας με τον κ. Ερντογάν σ’ αυτή τη συγκυρία είναι λάθος, δεν υπηρετεί τις παραπάνω αρχές. Το ίδιο λάθος ήταν – και είναι – η παραχώρηση στρατιωτικής βοήθειας στην Ουκρανία και η συμμετοχή της χώρας στη προπαγανδιστική αντι-Ρωσική εκστρατεία. Δεν χρειαζόταν τίποτα περισσότερο και τίποτα λιγότερο από ανθρωπιστική βοήθεια προς το λαό της Ουκρανίας και ειδικά τους Έλληνες που ζουν εκεί.
Η παρακμή της Δύσης και οι ευκαιρίες της Ελλάδας
Θέλω ακόμα να σας πω ότι, πλέον, δεν είμαστε «με τη σωστή πλευρά της ιστορίας» – αν ποτέ ήμασταν – για τον απλούστατο και πραγματιστικό λόγο ότι οι ΗΠΑ δεν είναι αυτό που ήταν το 1945, δηλ. η μία και μοναδική πυρηνική δύναμη με τις τεράστιες δυνατότητες οικονομικών παροχών και παγκόσμιων επενδύσεων. Το χρέος των ΗΠΑ σήμερα έχει ξεπεράσει τα $30 τρις, ενώ η απο-βιομηχανοποίησή της έχει φτάσει σε ανησυχητικά επίπεδα. Το δολάριο άρχισε να παραπαίει ως παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα και οι στρατιωτικές ήττες των ΗΠΑ σε Ιράκ, Αφγανιστάν και Συρία έδειξαν τα όρια της πολιτικής τους επιρροής. Η δε παγκόσμια χρηματιστηριακή κρίση καθώς και η κρίση της Ευρωζώνης έδειξαν τα όρια της οικονομικής επέκτασης του Ευρω-Ατλαντισμού σε παγκόσμιο επίπεδο.
Σήμερα υπάρχουν κι άλλες δυνάμεις τις οποίες δεν λαμβάνετε υπόψη σας, ούτε οικονομικά ούτε πολιτισμικά ούτε και πολιτικά. Αυτό το θεωρώ μεγάλο λάθος. Η πολιτική σας έπρεπε να είναι περισσότερο ζυγισμένη και να προχωρεί σε υβριδικές κοινοπραξίες-συνεργασίες με χώρες όπως η Κίνα, η Ινδία και η Ρωσία. Δεν είναι μόνο οι ΗΠΑ και η ΕΕ που διαθέτουν τεχνολογίες και know–how. Υπάρχει η Κίνα, η Ρωσία, η Ινδία. Αυτό δεν σημαίνει «αποδέσμευση από το ΝΑΤΟ» ή «έξοδο από την ΕΕ και την Ευρωζώνη». Σημαίνει, όμως, μία πραγματικά ανεξάρτητη εθνική πολιτική με στόχο, για παράδειγμα, την αποδοχή επενδυτικών προτάσεων και εισαγωγής νέων τεχνολογικών καινοτομιών, με ενεργή Ελληνική-κρατική συμμετοχή, από Κίνα, Ινδία, Ρωσία, Ιαπωνία, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ και της ΕΕ/Γερμανίας. Έτσι, σταδιακά, τα συμφέροντα των ξένων επενδυτών θα υπαχθούν στα συμφέροντα της Ελλάδας και η προκύπτουσα οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη της χώρας θα αποβαίνει τόσο υπέρ του λαού όσο και υπέρ της Ελληνικής επιχειρηματικής δραστηριότητας. Αυτός είναι ο ορισμός της ακηδεμόνευτης εθνικής πολιτικής.
Γιατί δεν το κάνετε αυτό; Η εκτίμησή μου είναι ότι ενδίδετε σε πιέσεις, όπως και οι προκάτοχοί σας. Αυτό, βέβαια, μας έχετε πει, είναι απόρροια των «δεσμεύσεων της χώρας προς τους συμμάχους της». Επιτρέψτε μου να σας πω ότι αυτή η εξήγηση δεν με πείθει. Και η Τουρκία είναι μέλος του ΝΑΤΟ, αλλά η στάση της είναι πάρα πολύ αξιοπρεπής. Η Τουρκία, σ’ αντίθεση με την Ελλάδα, ακολουθεί εδώ και δεκαετίες μία πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική με άξονα το εθνικό της συμφέρον. Δεν θα συμφωνούσα με όσους και όσες βλέπουν τη Τουρκία ως μία χώρα που καταρρέει οικονομικά και κοινωνικά. Ή, ακόμα χειρότερο, ως μία χώρα την οποία οι ΗΠΑ δεν εμπιστεύονται πια ως σύμμαχο. Η εκτίμησή μου βρίσκεται στον αντίποδα αυτών των θέσεων.
Η αναπτυξιακή δυναμική της Τουρκίας
Αυτή τη στιγμή που σας γράφω, η Τουρκία έχει ΑΕΠ τεραπλάσιο της Ελλάδας και το ΑΕΠ μόνο της Κων/πολης είναι μεγαλύτερο απ’ αυτό της χώρας μας. Το ποσοστό επενδύσεων της Τουρκίας είναι πάνω από 30%, ενώ της Ελλάδας είναι μικρότερο και από αυτό της Αλβανίας, στο 11%. Κολοσσιαίες Τουρκικές επιχειρήσεις και τράπεζες έχουν κατακλύσει τα Βαλκάνια, την Κεντρική Ασία αλλά και τη ίδια την Ευρώπη και τη Ρωσία, ενώ η πολιτιστική της διείσδυση έχει εκλάβει πελώριες διαστάσεις. Γύρω στις 1.500 μεγάλες τουρκικές επιχειρήσεις δρουν στη Ρωσία, ενώ το συγκρότημα του Koc έχει αγοράσει τη Grundig της Γερμανίας, με αποτέλεσμα το 19% της αγοράς ηλεκτρονικών της Γερμανίας να βρίσκεται σε χέρια Τουρκικού επιχειρηματικού ομίλου. Το 40% των αμυντικών αναγκών της Τουρκίας καλύπτεται από την τουρκική αμυντική βιομηχανία. Η Ελλάδα εισάγει τα πάντα. Λοιπόν, δεν υπάρχει, σε μακρο-οικονομικό και αναπτυξιακό επίπεδο, κρίση και κατάρρευση της Τουρκίας. Τουναντίον, λόγω αυτών των μεγάλων αλμάτων προς τα εμπρός, η Τουρκία έχει κατορθώσει να προβάλλει μία, σε μεγάλο βαθμό, ανεξάρτητη εξωτερική και αμυντική πολιτική κερδίζοντας τον θαυμασμό και την εκτίμηση των ΝΑΤΟϊκών της συμμάχων. Ακόμα, ως συνέπεια της ουκρανικής κρίσης, μεγάλο μέρος του ευρασιατικού εμπορίου της Τουρκίας θα γίνεται με τη χρησιμοποίηση του ρωσικού νομίσματος ως μέσου ανταλλαγής, όχι με το δολάριο. Οι δεσμοί Ρωσίας και Τουρκίας γίνονται στενότεροι. Απ’ αυτήν την άποψη, ουδέν έχω να προσάψω στη Τουρκία, εκτός απ’ το γεγονός ότι είναι ένα βαθύτατα αυταρχικό κράτος – πάντα ήταν – καταπιέζοντας το λαό της και τις μειονότητές της, καθώς επίσης και το ότι η τεράστια ανάπτυξη που γνώρισε τα τελευταία είκοσι χρόνια την καθιστούν, κατά το μάλλον, μία περιφερειακή ιμπεριαλιστική χώρα, κάτι το οποίο της επιτρέπει να εξάγει ισχύ χωρίς να δίνει αναφορά στο ΝΑΤΟ.
Τι δεν θα δεχτεί ο ελληνικός λαός
Πειθαρχώντας στα κελεύσματα των ΗΠΑ, εσείς στείλατε πολεμική βοήθεια στην Ουκρανία, αλλά ο κ. Ζελένσκυ ευχαρίστησε τον κ. Ερντογάν για το μήνυμα ειρήνης που έφερε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων ως διαμεσολαβητής και την ουδέτερη θέση που κράτησε σε πολλά σημεία της διένεξης ΗΠΑ-Ρωσίας για το Ουκρανικό. Σήμερα, ο κ. Ερντογάν είναι ο πιο δημοφιλής ηγέτης του ΝΑΤΟ κι εσείς πηγαίνετε να τον συναντήσετε. Γιατί τέτοια βιασύνη; Σας ώθησε κάποιος να το κάνετε; Θα πάτε να συζητήσετε μ’ έναν παντοδύναμο παίκτη με ιμπεριαλιστικές τάσεις για να διεκδικήσετε και να αξιώσετε τι; Για να του πείτε ότι δεν μπορείτε να αποστρατιωτικοποιήσετε τα νησιά του Αιγαίου; Έχετε αυτοτελή και αξιόπιστη αποτρεπτική στρατηγική έναντι της Τουρκίας και δεν το γνωρίζω; Έχετε το στήριγμα μιας δυναμικής οικονομικής ανάπτυξης της χώρας; Θα διεκδικήσετε την απόσυρση του τουρκικού κατοχικού στρατού απ’ την Κυπριακή Δημοκρατία και την επιστροφή όλων των προσφύγων στις εστίες τους; Έχετε τέτοια ατζέντα και δεν τη γνωρίζει ο ελληνικός λαός; Είμαστε η Μήλος και η Τουρκία είναι η Αθήνα.
Συνεχίζω. Δεν είστε ούτε νομικά κατοχυρωμένος. Η τουρκική εθνοσυνέλευση δεν έχει επικυρώσει την UNCLOS, ούτε και έχει αποδεχτεί τη δικαιοδοσία της Χάγης. Άρα, οι διαπραγματευτές σας ετοιμάζουν «συνυποσχετικό» με σειρά εκχωρήσεων εθνικής κυριαρχίας στην Τουρκία το οποίο θα δεχτεί το Διεθνές Δικαστήριο με συναινετική ιδιωτική πράξη χωρίς καμμία δέσμευση της Τουρκίας απ’ την UNCLOS. Δεν έχετε ούτε καν ανακηρύξει σαφείς γραμμές βάσεις για τον καθορισμό της ΑΟΖ, κάτι που κάνει την Τουρκία να «τρίβει τα χέρια της» γιατί γραμμές βάσεις σημαίνει, πάνω απ’ όλα, προστασία των ελληνικών νησιών, αποφυγή ενθυλάκωσής τους απ’ την Τουρκία και αύξηση της ελληνικής κυριαρχίας στο Αιγαίο με βάση το διεθνές δίκαιο. Συζητάτε, τέλος, με μία χώρα η οποία, κατά παράβαση του Διεθνούς Χάρτη, έχει απόφαση της Βουλής της ότι θα σας κηρύξει πόλεμο αν η Ελλάδα ασκήσει το νόμιμο δικαίωμά της για επέκταση της αιγιαλίτιδας ζώνης στα 12 νμ. Αλλά, υποψιάζομαι, θα τα συζητήσετε όλα αυτά διότι οι ΗΠΑ σας έχουν διαμηνύσει ότι ο ρόλος της Ελλάδας είναι να τραβήξει την Τουρκία όσο πιο κοντά στο ΝΑΤΟ μπορεί. Και για να επιτευχθεί αυτό ο στόχος είστε έτοιμος να εκχωρήσετε ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα. Οι ΗΠΑ δεν έχουν καταλάβει τίποτα απ’ όσα διαδραματίζονται στην Τουρκία τα τελευταία 20 χρόνια, ειδικά από άποψη οικονομικής ανάπτυξης της χώρας. Αλλά εσείς και το επιτελείο σας δεν δικαιούται να μην γνωρίζει.
Για να σας προλάβω, θα ήθελα να σας διαμηνύσω ότι ο ελληνικός λαός δεν θα δεχτεί συμφωνία με την Τουρκία στην οποία η Ελλάδα θα παραχωρεί τα κυριαρχικά της δικαιώματα στο Αιγαίο κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου. Επίσης, ο ελληνικός και κυπριακός λαός δεν θα δεχτούν συμφωνία επί του Κυπριακού ζητήματος η οποία νομιμοποιεί τα τετελεσμένα της τουρκικής εισβολής και κατοχής στη Κυπριακή Δημοκρατία. Αυτό θα είναι αυτοκτονία, ειδικά σήμερα που το χρέος της χώρας έχει εκτοξευτεί στο 230% του ΑΕΠ και από τη στιγμή που το φυσικό αέριο στην ΑΟΖ της Ελλάδας και της Κυπριακής Δημοκρατίας μας βοηθά τόσο στην αποπλήρωση του χρέους όσο και στη συνολική επανεκκίνηση της κοινωνικής οικονομίας της χώρας, φρενάροντας τα μεταναστευτικά κύματα των νέων προς το εξωτερικό. Ταυτόχρονα, με κατάλληλες κοινωνικές πολιτικές αναδιανομής, θα μπορέσετε να λύσετε και το δημογραφικό πρόβλημα της χώρας (σε παρένθεση, μόνο, σας λέω ότι αν τα πράγματα εξακολουθήσουν ως έχουν, το 2050 η Τουρκία θα έχει πληθυσμό 100 εκ. και η Ελλάδα 8 εκ).
Η σημασία του ρωσικού παράγοντα για Ελλάδα και Κύπρο – η ετυμηγορία της ιστορίας
Θάχετε πάρει και άλλα μηνύματα, ειδικά από την τοποθέτηση της κας Ζαχάροβα. Καταλαβαίνετε ότι οι ρωσικές και τουρκικές ελίτ συζητάνε αυτή τη στιγμή την αναγνώριση εκ μέρους της Ρωσίας της «Τουρκικής Δημοκρατίας Βόρειας Κύπρου»; Μετά θ’ ακολουθήσει το Πακιστάν, το Αζερμπαϊτζάν και ούτω καθεξής. Στο τέλος, θα την αναγνωρίσουν και η Γερμανία με τις ΗΠΑ, για τους δικούς τους λόγους. Σας επαναλαμβάνω, η μονομέρεια του «ανήκομεν εις την Δύσιν» δεν ωφελεί πια τη χώρα – αν ποτέ την ωφελούσε. Το τι ωφελεί τη χώρα, επιτρέψτε μου, να σας το πω μέσω παραδειγμάτων απ’ την ιστορία μας – δεν θα μακρυγορήσω.
Θα ξεκινήσω λέγοντάς σας ότι ένας σημαντικός λόγος για τον οποίο η Ελλάδα έγινε σύγχρονο κράτος το 1830, δεκαετίες πριν την Ιταλία και την Γερμανία, οφείλεται στη Ρωσία. Χωρίς τον Ιωάννη Καποδίστρια και τον ρωσο-τουρκικό πόλεμο του 1828, στον οποίον νίκησε η Ρωσία, δεν θα υπήρχε ελληνικό κράτος το 1830. Η Αγγλία είχε παραχωρήσει στην Ελλάδα ένα καθεστώς ημι-αυτόνομης Βασιλείας με φόρο υποτέλειας στην Υψηλή Πύλη και με περιορισμένη γεωγραφική έκταση στη Στερεά Ελλάδα. Ήταν ο Καποδίστριας που διαπραγματεύτηκε επιτυχώς βορειότερη επέκταση των συνόρων και άλλες ευνοϊκές διευθετήσεις, καθώς και εκκένωση των Οθωμανικών στρατευμάτων. Η ήττα της Τουρκίας απ’ τη Ρωσία ανάγκασε την Τουρκία ν’ αποδεχτεί την αυτονομία της Ελλάδας του Καποδίστρια, κάτι που επικυρώθηκε με τη Συνθήκη της Ανδριανούπολης το 1829. Η απάντηση της αγγλικής διπλωματίας, που έβλεπε την επιρροή της Ρωσίας στην ανατολική Μεσόγειο να αυξάνει μέσω της Ελλάδας, ήταν να προτείνει ένα «ανεξάρτητο ελληνικό κράτος». Τι προκύπτει απ’ αυτό; Με βάση και πλείστα μεταγενέστερα ιστορικά περιστατικά τα οποία εν συντομία σας αναφέρω παρακάτω, συνάγεται ότι αν η σχέση μεταξύ Τουρκίας και Ρωσίας είναι προβληματική, τότε αυτό ευνοεί τα ελληνικά συμφέροντα, στο βαθμό που στο τιμόνι της χώρας υπάρχει μία ικανή διπλωματία που ασκεί πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική. Αντιλαμβάνεστε, ταυτόχρονα, ότι η μοίρα της χώρας μας είναι γενεσιουργά δεμένη τόσο με τον ρωσικό παράγοντα, όσο και μ’ αυτόν της Δύσης. Εσείς, όμως, έχετε εξοβελίσει τη Ρωσία απ’ τους υπολογισμούς σας στο βωμό του «ανήκομεν εις την Δύσιν» και από τη στιγμή που γνωρίζετε ότι η ηγετική δύναμη μέσα στο Δυτικό συνασπισμό, οι ΗΠΑ, πνέουν τα λοίσθια από κάθε άποψη – οικονομική, πολιτική, πολιτισμική. Μερικά ακόμα παραδείγματα στην υπηρεσία της λογικής και της ορθής ανάγνωσης της ιστορίας μας.
Το 1919, ένας απ’ τους μεγαλύτερους πολιτικούς της νεώτερης Ελλάδος, ο Ελευθέριος Βενιζέλος, στέλνει εκστρατευτικό σώμα στην Ουκρανία, υπό γαλλική εντολή, να πολεμήσει ενάντια στην κυβέρνηση των μπολσεβίκων. Αυτό ήταν λάθος στρατηγική εκτίμηση, διότι καλλιέργησε τη συμμαχία των μπολσεβίκων με το εθνικιστικό κίνημα του Κεμάλ και από τη στιγμή που οι μπολσεβίκοι είχαν κάνει απόσβεση των χρεών της Ελλάδας προς την τσαρική Ρωσία – «η Δύση», παρεμπιπτόντως, ουδέποτε υπήρξε τόσο γενναιόδωρη. Βέβαια, ο στόχος του Βενιζέλου ήταν η στήριξη των Γάλλων στην αξίωσή του για τη Σμύρνη και την Ιωνία. Σήμερα, σας ερωτώ, τι αξίωση προβάλατε προς στους «Δυτικούς συμμάχους» ως όρο για τη στρατιωτική βοήθεια που καταβάλαμε προς την Ουκρανία; Τι αξίωση προβάλατε όταν μετατρέψατε – σε συνεργασία με τον ΣΥΡΙΖΑ – μεταξύ άλλων, Σούδα, Στεφανοβίκειο και Αλεξανδρούπολη σε αμερικανικές βάσεις διευκόλυνσης πολέμου ενάντια στη Ρωσία; Έχω βάσιμες υποψίες ότι οι αξιώσεις που έχετε προβάλει είναι κατώτερες των περιστάσεων που απαιτούν τα συμφέροντα της χώρας και του λαού της, ακριβώς επειδή η Ρωσία με την Τουρκία συνεργάζονται σε όλα τα επίπεδα – οικονομικό, στρατιωτικό, πολιτικό – ενώ εσείς της έχετε κλείσει την πόρτα ζητώντας την επιείκεια των ΗΠΑ και της Γερμανίας, δηλ. των δανειστών σας. Με τη στάση σας κάνετε τη χώρα μας περισσότερη αδύναμη, νωχελική και εξαρτημένη απ’ ό,τι ήδη είναι. Ακόμα, η εκτίμησή μου είναι ότι διχάζετε τον ελληνικό λαό τη στιγμή που απαιτείται μέγιστη εθνική ομοψυχία – όπως διχασμένος ήταν και το Μάιο του 1919 όταν ο ελληνικός στρατός αποβιβάστηκε στη Σμύρνη. Θα γνωρίζετε, πιστεύω, την περίφημη ρήση του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου της Κύπρου: «ο μεγαλύτερος σύμμαχος των Τούρκων είναι η διχόνοια των Ελλήνων». Θα τη προσυπέγραφα στο ακέραιο με την εξής προσθήκη: και η υπέρ-εξάρτηση των ελληνικών πολιτικών και οικονομικών ελίτ από αλλότρια συμφέροντα. Πρόκειται για ελίτ χωρίς πατρίδα.
Θα σας αναφέρω, εν συντομία, δύο ακόμα ιστορικά παραδείγματα, στην προσπάθειά μου να σας πείσω, ακόμα κι αυτή την ύστατη στιγμή, ν’ αλλάξετε ρότα στις σχέσεις της χώρας μας με τη Ρωσία και, κατ’ επέκταση, με την Τουρκία.
Με ποιο τρόπο και γιατί τα Δωδεκάνησα δόθηκαν στην Ελλάδα; Μεγάλη μερίδα των Ελλήνων πιστεύει ότι δόθηκαν λόγω της συμμετοχής της Ελλάδας στη «σωστή πλευρά της ιστορίας» και των θυσιών του ελληνικού λαού στο αλβανικό μέτωπο και την περίοδο της Γερμανικής κατοχής. Η ίδια άποψη είναι διάχυτη ακόμα και σε πανεπιστημιακούς κύκλους. Αυτό είναι λάθος, «ο διάολος βρίσκεται στη λεπτομέρεια». Αν πάρετε γνωμάτευση από ιστορικούς του ΥΠΕΞ, θα σας πουν ότι η Τουρκία, ήδη απ’ το 1940, πίεζε τη Σοβιετική Ένωση και την Αγγλία να της δοθούν τα Δωδεκάνησα στο ακέραιο και η Αγγλία είχε μάλιστα προτείνει σε μυστικές συνδιασκέψεις το μοίρασμα των νησιών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Το ότι μας δόθηκαν τα Δωδεκάνησα και το σύμπλεγμα της Μεγίστης οφείλεται σε μία μετα-πολεμική συγκυρία δυσμενή για τη Τουρκία λόγω, κυρίως, των Σοβιετικών αξιώσεων στα Στενά και στις Τουρκικές επαρχίες του Καρς και Αρνταχάν. Αυτή η οξεία αντιπαλότητα ΕΣΣΔ και Τουρκίας, σε συνδυασμό με τη στήριξη του Αυστραλού Υπουργού Εξωτερικών Έββατ λόγω των πολλών Ελλήνων εκλογέων στη περιφέρειά του από το Καστελλόριζο, προέτρεψαν τις ΗΠΑ να πάρουν ανοιχτά το μέρος της Ελλάδας και να παραγκωνίσουν την αγγλική πρόταση. Βλέπετε, λοιπόν, κ. Πρωθυπουργέ, ότι η αντιπαλότητα Τουρκίας και Ρωσίας ωφελεί την Ελλάδα, το γενεσιουργό γονίδιο ίδρυσης του ελληνικού κράτους ίσχυσε στο ακέραιο και τη δεκαετία του 1940. Αν συμβαίνει το αντίθετο, όπως είναι δηλ. τα πράγματα σήμερα, η Ελλάδα χάνει. Και χάνει περισσότερο αν η οικονομία της είναι αδύνατη και αν διπλωματία της και η εφευρετικότητά της αποδειχτούν κατώτερες των περιστάσεων. Οφείλετε να το γνωρίζετε αυτό και έχω χρέος μου να σας το υπενθυμίσω ακόμα και αν το γνωρίζετε.
Ένα τελευταίο ιστορικό παράδειγμα, χαρακτηριστικό του τρόπου με τον οποίο ο Ευρω-Ατλαντισμός κινείται σε σχέση με τη δυναμική Τουρκίας-Ρωσίας.
Θα έχετε ακούσει για την περίφημη επιστολή του 1964 του Αμερικανού Προέδρου, Λύντον Τζόνσον, προς τον Τούρκο Πρωθυπουργό, Ισμέτ Ινονού. Στη επιστολή αυτή, ο Αμερικανός Πρόεδρος συνιστούσε στον Τούρκο πρωθυπουργό να μην κινηθεί στρατιωτικά εναντίον της Κυπριακής Δημοκρατίας, διότι αν το έκανε, τότε οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ δεν θα μπορούσαν να εγγυηθούν την εδαφική ακεραιότητα της Τουρκίας. Έτσι, αποσοβήθηκε η Τουρκική απόβαση στη Κύπρο το 1964. Αυτό, ωστόσο, εξόργισε τη Τουρκία, η οποία άρχισε ν’ αναπτύσσει ταχύτατα τις σχέσεις της με τη Σοβιετική Ένωση σ’ όλους τους τομείς. Μάλιστα, οι σχέσεις Τουρκίας-ΕΣΣΔ έφτασαν σε τέτοιο σημείο που συμπεριλάμβαναν συνεργασίες και στον τομέα της αμυντικής βιομηχανίας. Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος, ο πιο διορατικός ίσως Έλληνας πολιτικός του μεταπολέμου, είχε δει ότι η ανεξαρτησία της Κύπρου εξαρτάται από τις λεπτές ισορροπίες του Ψυχρού Πολέμου και ότι η προτροπή των ελληνικών κυβερνήσεων για ΝΑΤΟποίηση του νησιού οδηγούσαν με μαθηματική ακρίβεια στη διχοτόμηση/τριχοτόμηση της Κύπρου μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας – η Μεγάλη Βρετανία θα διατηρούσε τις κυρίαρχες βάσεις της.
Γνωρίζεται ότι ο ιδρυτής του κόμματός σας, ο Κων/νος Καραμανλής, είχε υποστηρίξει ότι οι σχέσεις μεταξύ (ΝΑΤΟϊκής) Ελλάδας και (ΝΑΤΟϊκής) Τουρκίας είναι πιο σημαντικές απ’ τις σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και Κυπριακής Δημοκρατίας; Τι σημαίνει αυτό, μεταξύ άλλων; Σημαίνει ότι ο κ. Καραμανλής έβαζε τα συμφέροντα των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ πάνω απ’ τα συμφέροντα της Ελλάδας και του Κυπριακού ελληνισμού. Αυτός ήταν ο ορισμός του εθνικού συμφέροντος σύμφωνα με τον κ. Καραμανλή και αυτός, ισχυρίζομαι εγώ σήμερα, είναι και ο δικός σας. Αλλά δεν ήταν μόνο ο κ. Καραμανλής. Όλο σχεδόν το φάσμα των ελληνικών πολιτικών ελίτ όριζε – και εξακολουθεί να ορίζει – μ’ αυτόν το τρόπο το εθνικό συμφέρον. Φωτεινές εξαιρέσεις αποτέλεσαν οι Ηλίας Ηλιού, Ανδρέας Γ. Παπανδρέου και, βέβαια, ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος – αναφέρομαι στη συγκυρία 1954-1974. Ωστόσο, είναι αυτός ο απαράδεκτος ορισμός του εθνικού συμφέροντος που οδήγησε τη χώρα στην αποστασία, την εφτάχρονη δικτατορία και την καρατόμηση της Κύπρου το καλοκαίρι του 1974 από την Τουρκία με τη συναίνεση όλων των ΝΑΤΟϊκών δυνάμεων – ή μήπως διαφωνείτε; Σήμερα, έχω την βάσιμη υπόνοια ότι προετοιμάζετε, στο βωμό της «καλής γειτονίας» με τη Τουρκία, παραχώρηση κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας και «κλείσιμο» του Κυπριακού. Κι αυτό επειδή έτσι θέλουν ΗΠΑ, Αγγλία και Γερμανία στην προσπάθειά τους να τιθασεύσουν τη Ρωσία και την Κίνα. Έτσι, δηλαδή, το θέλουν οι δανειστές της χώρας. Θα έχετε μεγάλο επικοινωνιακό πρόβλημα μ’ αυτή την πολιτική. Δεν πρόκειται να τη δεχτεί ο ελληνικός λαός διότι αντιβαίνει τα συμφέροντά του και τις θυσίες που έκανε και κάνει αυτήν την εποχή της ακραιφνούς λιτότητας και της πανδημίας. Σας θυμίζω και τα λόγια του βρετανού πρωθυπουργού, Χάρολντ Γουίλσον: «η εμπειρία μου από τις διαπραγματεύσεις με την Τουρκία», θα πει ο βρετανός πολιτικός, «είναι ότι τσεπώνει ό,τι της δίνεις και μετά ζητάει και άλλα». Προσέξτε, λοιπόν, τις παγίδες που καραδοκούν απ’ τη στιγμή που έχετε αποφασίσει να συναντηθείτε με τον Τούρκο ηγέτη. Αν η υποψία μου είναι ορθή – ότι δηλ. συναντάτε τον κ. Ερντογάν προκειμένου να τον δελεάσετε με ελληνικό «γη και ύδωρ» ώστε να προσεταιριστεί τη «σωστή πλευρά της ιστορίας» – τότε η κρίση της ιστορίας θα είναι αμείλικτη, το ίδιο και ο ελληνικός λαός, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, τον οποίο δεν μου δίνετε την εντύπωση ότι τον αφουγκράζεστε καλά.
Αυτά είχα να σας πω με την αίσθηση ευθύνης που χαρακτηρίζει το ακαδημαϊκό μου επάγγελμα αλλά και την ιδιότητά μου ως Έλληνα πολίτη. Θα είναι αφέλεια να πιστεύετε ότι αγνοώ τις δυσκολίες που πηγάζουν απ’ το επάγγελμά σας. Γνωρίζω ότι το έργο σας είναι πολύ δύσκολο και ότι σας γράφω εκ του ασφαλούς, εφόσον, και δικαίως, θα θεωρήσετε ότι ουδεμία πολιτική ευθύνη φέρω απ’ τα γραφόμενά μου. Ενώ σ’ αυτό το σημείο θα σας έδινα το απόλυτο δίκιο, δεν μπορώ παρά, συνοφρυωμένος, να θυμηθώ τη φράση του μεγάλου Σταγειρίτη: ήρηκα, έχετε, κρίνατε – μίλησα, εξουσία έχετε, κρίνετε.
*Καθηγητής διεθνών σχέσεων στο Πανεπιστήμιο του Ανατολικού Λονδίνου και αρχισυντάκτης της Journal of Balkan and Near Eastern Studies. Το Τουρκικός Ιμπεριαλισμός και Αποτροπή κυκλοφορεί απ’ τις εκδόσεις Επίκεντρο.
Ανάρτηση από: https://thepressproject.gr/
