Η πολιτική σημασία μιας υγειονομικής κρίσης

«Οι καινούργιοι ειδικοί, που συνήθως καλύπτουν τις ανθρώπινες ανάγκες τις οποίες όρισε η ειδικότητά τους, εμφανίζουν την τάση να φορέσουν καινούργιο προσωπείο και ν΄αναλάβουν μια μορφή περίθαλψης».

ΙΒΑΝ ΙΛΛΙΤΣ

Του Σωτήρη Αμάραντου

Τις τελευταίες εβδομάδες, η ανθρωπότητα εισήλθε σε μια πρωτόγνωρη για την πρόσφατη ιστορία της κρίση. Το κείμενο που ακολουθεί επιχειρεί να φωτίσει ορισμένες διαστάσεις του ζητήματος, από τη σκοπιά της φιλοσοφίας και του πολιτικού στοχασμού, που είτε έχουν παντελώς αγνοηθεί είτε έχουν πλημμελώς συζητηθεί και οι οποίες αναδεικνύουν την πολιτισμική και πολιτική διάσταση του ζητήματος με επίκεντρο την ελευθερία.

Ο Καρλ Σμιτ αρχίζει το πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου του «Πολιτική Θεολογία» με τη φράση: «Κυρίαρχος είναι όποιος αποφασίζει για την κατάσταση έκτακτης ανάγκης». Το τι ακριβώς σημαίνει η κατάσταση έκτακτης ανάγκης, το έχει αναλύσει διεξοδικά ένας σύγχρονός μας φιλόσοφος, ο  Τζόρτζιο Αγκάμπεν στη μελέτη του «Κατάσταση εξαίρεσης».  Πρόκειται, θα μπορούσαμε σχηματικά να πούμε, για την κατάσταση εκείνη, όπου η εκτελεστική εξουσία κάνοντας, σε πολλές περιπτώσεις χρήση, άρθρων του ισχύοντος συντάγματος, αναστέλλει μέρος ή το σύνολο των συνταγματικών επιταγών, με αποτέλεσμα η κυβέρνηση να βρίσκεται στην πλεονεκτική θέση να πράξει σε νομικό κενό, δηλαδή υπεράνω της οποιασδήποτε προηγούμενης νομικής ρύθμισης. Αυτό με απλά λόγια σημαίνει πως, έχουμε την κατάλυση του κράτους δικαίου και την ανάδυση του αυταρχικού φαινομένου.

Ο δεκάλογος του καλού ολιγάρχη

Του Σωτήρη Αμάραντου

Σε κάθε εγκατεστημένη μορφή εξουσίας, πέραν των νομικών και κατασταλτικών προϋποθέσεων συντήρησης και ενίσχυσης της οικείας τάξης πραγμάτων, αναπτύσσονται και μορφές ιδεολογικής εκλογίκευσης και δικαίωσης της ανισότητας που το σύστημα παράγει. Εάν παρατηρούσαμε με προσοχή τις αντιδράσεις των εκπροσώπων της κομματικής ελίτ, (η οποία συνιστά μια παρασιτική κοινωνική ομάδα που λυμαίνεται τα δημόσια αγαθά, στηριζόμενη στις δυνατότητες που της παρέχει ο αποκλειστικός έλεγχος του κράτους), ενώπιον της επιχειρηματολογίας αποδόμησης των θεμελίων νομιμοποίησης της κυρίαρχης τάξης πραγμάτων και κυρίως της κριτικής που την ταξινομεί στην ολιγαρχική οργάνωση του πολιτεύματος, θα διαπιστώναμε πρώτον, ότι ανεξάρτητα απ΄ το ιδεολογικό σημείο εκκίνησης, οι εκπρόσωποι των πολιτικών κομμάτων, υπερβαίνουν τις επιμέρους ιδεολογικές τους διαφορές, όπου στο εσωτερικό της κομματοκρατίας φαντάζουν αγεφύρωτες, όπως λόγου χάρη, η ένταση μεταξύ δεξιάς-αριστεράς και συσπειρώνονται γύρω από μια ενιαία εννοιολογική πλατφόρμα, με στόχο τη μη διασάλευση της νομοκατεστημένης πραγματικότητας, απ΄ την οποία αντλούν την αυτοτέλεια και τη δύναμή τους, δηλαδή την ολιγαρχική συνθήκη του πολιτεύματος.

Η εκλογική άνοδος ως μέσο συστημικής ενσωμάτωσης - Η Αριστερά ως θεραπαινίδα του καπιταλισμού

Του Σωτήρη Αμάραντου

«Ελευθερία ανάπηρη πάλι σου τάζουν»

Μιχάλης Κατσαρός

Ορισμένοι από τους οξυδερκέστερους στοχαστές του παρελθόντος είχαν την άποψη ότι η αποδοχή από την πλευρά της Αριστεράς αστικών τρόπων κομματικής οργάνωσης, με στόχο την κατάληψη της εξουσίας, θα σήμαινε διαδοχικά την αλλοτρίωση της ηγετικής ομάδας, τη δεξιόστροφη μεθερμηνεία της ιδεολογίας της και την τελική αφομοίωση του συνόλου της κομματικής οργάνωσης στο καπιταλιστικό σύστημα.

Πρόκειται για ζητήματα, τα οποία υπερβαίνουν τα συμπτώματα των προσωπικών κινήτρων και επιθυμιών, βάσει των οποίων επιχειρείται, σε πλείστες περιπτώσεις, η ανάλυση της πολιτικής πραγματικότητας. Άλλωστε, η ένταξη και η λειτουργία των προσώπων σε καθεστώς κομματικής υποτέλειας προϋποθέτει έναν αρχικό βαθμό αλλοτρίωσης έναντι της ελευθερίας της ατομικής συνείδησης. Εάν έχουν έτσι τα πράγματα, τότε μια από τις σημαντικότερες αρχές συμμόρφωσης προς την αστική αρχή του πολιτεύματος και την αντίστοιχη προς αυτήν κοσμοαντίληψη είναι το γεγονός της κομματικής συγκρότησης και βέβαια η κατάληψη της εξουσίας. Θα μπορούσαμε απευθυνόμενοι σε κάθε πολίτη που αγωνιά, κάπως κυνικά και με ύφος ειρωνικής προτροπής να διατυπώσουμε πως: εάν φοβάστε τη Χρυσή Αυγή, να της δώσετε την εξουσία. Να είστε σίγουροι ότι με αυτό τον τρόπο θα έχετε συμβάλλει στη μετατροπή της σε ένα κόμμα αστικής ευπρέπειας! Αυτό ακριβώς δε συνέβη με τον σχεδόν αναρχίζοντα ΣΥΡΙΖΑ του 3%; Δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι την ίδια περίοδο στελέχη του μιλούσαν για αφοπλισμό των ΜΑΤ, ενώ με άλλες δηλώσεις τους παρείχαν λόγους συμπαράστασης σε πράξεις εξτρεμισμού.                                                                                  

Η επαναστατική κατάφαση της κοινωνικότητας

 Του Σωτήρη Αμάραντου

Εάν κάτι δίνει τη δυνατότητα στους λίγους να κυβερνούν επί των πολλών είναι ότι οι πρώτοι δρουν οργανωμένα, ενώ οι δεύτεροι ατομικά, παρορμητικά και μαζικοποιημένα. 

Για το αποτέλεσμα αυτό δεν φταίει μόνο η άγνοια της τρομερής δυναμικής που μπορεί να εκπορευτεί από τη συλλογική δράση αλλά και το έθος της καθημερινής αδράνειας και της παθητικής αποδοχής, δηλαδή οι πρακτικές και ιδεολογικές προϋποθέσεις της εξουσιαστικής νομιμοποίησης ορισμένων, ανεξαρτήτου ποιότητας, στη θέση του εξουσιαστή και των υπολοίπων στη θέση του εξουσιαζόμενου. 

Στις σύγχρονες κοινοβουλευτικές ολιγαρχίες οι πολίτες έμαθαν ότι ο ρόλος τους είναι να επιλέγουν, ανά περιοδικά διαστήματα, μέσα από ένα σύνολο ανταγωνιστικών κομματικών συσπειρώσεων, εκείνη που θα τους εξασφαλίσει τη καλύτερη δυνατή καταναλωτική ευχέρεια. Αποσύρθηκαν οι πολίτες στη σφαίρα της ιδιωτικής κατανάλωσης και τα δημόσια πράγματα έγιναν βορά των οργανωμένων συμφερόντων. 

Η ατομική ευθύνη των πολιτών μπορεί να εντοπιστεί στον ιστορικό αυτό συμβιβασμό, που όμως δεν θα πρέπει να λησμονούμε πως μεθοδεύτηκε μέσα από ένα σύνολο μηχανισμών που δύσκολα κανείς θα αρνηθεί την αποτελεσματικότητά τους. Σήμερα όπως δείχνουν τα πράγματα ο συμβιβασμός αυτός καταρρέει ακόμη και για τον Δυτικό κόσμο μπροστά στις αχόρταγες τάσεις των κυρίαρχων, ίσως διότι θεώρησαν πως η παραισθησιογόνος λειτουργία της κατανάλωσης και του lifestyle έχουν επιτύχει την επιθυμητή αφαίμαξη και της τελευταίας ικμάδας διάθεσης για πολιτική συνειδητοποίηση και δράση των μαζών.

Χρυσή Αυγή: το άνθος του ολοκληρωτισμού

Του Σωτήρη Αμάραντου

Το φαινόμενο «Χρυσή Αυγή» έχει απασχολήσει  κάθε υγιή νου και κάθε δημοκρατική συνείδηση. Δεν είναι απαραίτητο να προβεί κάνεις σε μια σχολαστική επιχειρηματολογία για να αποδείξει τα ολοκληρωτικά χαρακτηριστικά της συγκεκριμένης κομματικής οργάνωσης. Αυτό που θα πρέπει να μας απασχολήσει είναι το πώς μια γραφική οργάνωση που ενσωμάτωνε μερικές δεκάδες μόνο ανθρώπων, απέκτησε ισχυρή, σε εθνικό επίπεδο, εκλογική δύναμη, αρκετή να εισηγείται νομοθετήματα μίσους και να χρησιμοποιεί το όνειδος της βουλευτικής ασυλίας, προκειμένου να κατοχυρώνει νομικά την εγκληματική της συμπεριφορά. 

Οι γνώσεις που κομίζουμε από τον χώρο της ψυχολογίας και της ψυχανάλυσης ειδικά σε ότι αφορά την κοινωνιο-γένεση της ψυχής μας παρέχουν βάσιμα δεδομένα για το ψυχολογικό υπόστρωμα της ολοκληρωτικής προσωπικότητας και άρα για το ψυχολογικό προαπαιτούμενο κάθε ολοκληρωτικού συλλογικού φαινομένου. Στην αρχική της κατάσταση η ψυχή αγνοεί την διάκριση του εαυτού της από τον κόσμο, αγνοεί την ύπαρξη υποκειμένου και αντικειμένου, ενσωματώνει δηλαδή τα πάντα και το τίποτα. Στην φάση αυτή το ψυχικό «είναι» διέπεται από την αρχή της ενότητας, της απόλυτης κάλυψης των επιθυμιών και άρα την αρχή της ηδονής. Η ρήξη αυτού του αυτιστικού πυρήνα της ψυχή συμβαίνει όταν τίθεται για τη ψυχή η πρώτη στέρηση από την πλευρά του κοινωνικού περιβάλλοντος κάποιας επιθυμίας (συνήθως πρόκειται για την επιθυμία της τροφής. Η αίσθηση της πείνας στο νεογέννητο παιδί, έστω και για κάποιες στιγμές αρκεί). Το αίσθημα της απαρέσκειας που παρουσιάζεται στην ψυχή θα συγκρουστεί με την αρχή της ηδονής και έτσι θα μετατοπιστεί προς τα έξω. Ο αντικειμενικός κόσμος με άλλα λόγια δεν αναγνωρίζεται από την ψυχή, παρά για να εξορίσει από τον πυρήνα της τα δυσάρεστα αισθήματα. Ο έξω-ψυχικός κόσμος από αυτή τη στιγμή και ύστερα ταυτοποιήται ως φορέας του αρνητικού. Ο κόσμος ως φορέας του αρνητικού θα διαστέλλεται και θα συστέλλεται ανάλογα με τις ανάγκες της ψυχής στο διηνεκές, ανάλογα δηλαδή με το τι ανά περίπτωση θα θεωρηθεί από το υποκείμενο ως οικείο, πάντοτε σε αντιπαράθεση με το άγνωστο. Αρκεί να σκεφτεί κάποιος από εμάς μια άγνωστη κατάσταση συνδεδεμένη με την ύπαρξή του για να νιώσει άγχος! Από όλες αυτές τις παρατηρήσεις κρατάμε το γεγονός πως ο ξένος ανεξάρτητα από την ηθική του συγκρότηση και την καθημερινή του δράση αποτελεί φορέα αρνητικών προβολών, συνιστά εχθρό.