Του Κώστα Θεριανού
Οι επιχειρούμενες αναδιαρθρώσεις στην Ελλάδα που
συνθλίβουν τον κόσμο της εργασίας είναι μια πολιτική επιλογή του
νεοφιλελευθερισμού ή αποτελούν οργανική έκφραση του ιμπεριαλισμού; Εντός της
Ε.Ε. υπάρχουν αλληλοεξαρτώμενοι καπιταλιστικοί σχηματισμοί που οι καταπιεσμένες
τάξεις κάθε χώρας προσπαθούν να τους ανατρέψουν ή υπάρχει ιεραρχική διασύνδεση
αυτών των καπιταλιστικών σχηματισμών (ιμπεριαλισμός) όπου λίγες ισχυρές χώρες
εκμεταλλεύονται τις υπόλοιπες;
Θεωρούμε η απάντηση στα ερωτήματα αυτά αποτελεί τον
στροφέα στον οποίο ανοίγονται οι διαφορετικές γραμμές στην αριστερά και όχι
μόνο. Χαρακτηριστικό μιας απάντησης σε αυτά τα ερωτήματα είναι το κείμενο
των Βαμβουρέλη, Καλαμαρά, Μηλιού, Μπασκόζου, Μπουρνούς, Τζανακόπουλου
στην εφημερίδα Αυγή 21/9/2012 με τίτλο «Για το μαζικό
ριζοσπαστικό κόμμα της Αριστεράς»! Οι υπογράφοντες το κείμενο – και ελπίζοντας
ότι δεν διαστρεβλώνω την θέση τους – θεωρούν υπεύθυνο για τα δεινά της
ελληνικής κοινωνίας τον νεοφιλε- λευθερισμό, ο οποίος συνιστά μια επιθετική
πολιτική της καπιταλιστικής αναδιάρ- θρωσης στις δυνάμεις της εργασίας. Όμως,
μια εξίσου επιθετική πολιτική προς τις δυνάμεις της εργασίας θα μπορούσε να
είναι και ο κρατικός παρεμβατισμός προς όφελος των δυνάμεων του κεφαλαίου, ο
οποίος στο όνομα της καταδίκης των αγορών και του
νεοφιλελευθερισμού που απορύθμισαν το σύστημα θα μπορούσε να δημιουργήσει
συνθήκες κρατικού οικονομικού και κοινωνικού στρατοπέδου προκειμένου
να περισώσει συνολικά το σύστημα. Αυτή είναι στην ουσία της η
λύση του φασισμού. Τέτοιες εναλλακτικές λύσεις, που διασφαλίζουν και ταυτόχρονα
εκφράζουν με διαφορετικούς τρόπους το συνολικό προτσές της κεφαλαιοκρατικής
παραγωγής, αναλύει για την εποχή του και πριν από αυτή ο Μαρξ στον 3ο τόμο
του Κεφαλαίου.
Στην ανάλυση τους, οι συναγωνιστές και συναγωνίστριες
που υπογράφουν το κείμενο δεν κάνουν καμία αναφορά στον
ιμπεριαλισμό, καθώς θεωρούν ότι η γραμμή τους είναι: «η γραμμή που
αντιμετωπίζει την αναδιάρθρωση των Μνημονίων ως επίθεση του κεφαλαίου
στην εργασία και όχι σαν «πόλεμο μεταξύ κρατών», «γερμανοποίηση» της Ευρώπης
κ.ο.κ., ο οποίος θα ήταν αναγκαστικά και πόλεμος μεταξύ των εργαζόμενων των
κρατών». Η ανάδειξη του ιμπεριαλισμού εντός της Ε.Ε. και το πώς τμήματα
της γερμανικής – και όχι μόνο – άρχουσας τάξης διεισδύουν στις οικονομίες άλλων
κρατών αποτελεί ανάδειξη της επίθεσης του κεφαλαίου στην εργασία. Αποτελεί λογικό άλμα ή με όρους τυπικής λογικής
περίτεχνο σόφισμα το να ταυτίσει κάποιος/ -α την θέση για τον ιμπεριαλισμό με
«πόλεμο μεταξύ κρατών» και «πόλεμο μεταξύ εργαζομένων». Αν και δυστυχώς για τους εργαζόμενους, οι ένοπλοι πόλεμοι (υπάρχουν
και οικονομικοί πόλεμοι) μεταξύ κρατών γίνονται ανάμεσα σε στρατευ- μένους εργαζόμενους.
Οι πλούσιοι και τα παιδιά τους δεν συμμετέχουν στα πεδία των
μαχών. Οι Ιταλοί και Γερμανοί στρατιώτες που εισέβαλλαν στην Ελλάδα το 1940-41
ήταν τμήμα κυρίως της εργατικής τάξης αυτών των χωρών. Και το
γνωστό τραγούδι «Τώρα έχουμε Εγγλεζάκια με κοντά
παντελονάκια κι από πίσω ένα σύνταγμα Ινδούς» εκφράζει το
αντιιμπεριαλιστικό πνεύμα της ελληνικής αντίστασης ενάντια στους κατακτητές,
δεν στρέφεται κατά των λαών. Φυσικά,
αν οι Άγγλοι και Ινδοί στρατιώτες, στην Αθήνα του 1944, ήταν «διεθνιστές»
μπορούσαν αντί να πολεμήσουν τον ΕΛΑΣ να αυτομολήσουν στις γραμμές του! Αλλά
κάτι τέτοιο δεν έγινε…
Η λύση του προβλήματος, κατά τους υπογράφοντες το
κείμενο, βρίσκεται στην γραμμή «που λέει ότι εμείς ως κομμάτι του
κόμματος της Ευρωπαϊκής Αριστεράς μιλάμε στο όνομα όλων των Ευρωπαίων εργαζόμενων,
όχι μόνο των Ελλήνων αλλά και των Γερμανών, και των μεταναστών που ζουν σε
κάθε χώρα της Ευρώπης».
Είναι δυνατόν κάποιος/ -α να μιλήσει στο όνομα όλων των
Ευρωπαίων εργαζομένων και των μεταναστών; Μήπως είναι καλύτερα να
αφήσουμε αυτούς να μιλάνε για τον εαυτό τους; Μήπως δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι οι Ευρωπαίοι
εργαζόμενοι στην συντριπτική τους πλειονότητα ψηφίζουν Κάμερον, Μέρκελ και
άλλες δεξιές κυβερνήσεις; Μήπως πρέπει να αναλογιζόμαστε καμιά φορά
ότι μέσα σε ένα ιμπεριαλιστικά διαρθρωμένο κόσμο το well being – που λένε και
οι Άγγλοι – ενός λαού της ιμπεριαλιστικής μητρόπολης εξαρτάται, σε μεγάλο
βαθμό, από την διανομή μέρους των πλεονασμάτων που έχουν
αποσπαστεί από τους λαούς των πιο αδύναμων ιμπεριαλιστικών χωρών; Και αυτό εξηγεί,
σε μεγάλο βαθμό, γιατί οι Ευρωπαίοι εργαζόμενοι του Βορρά ουσιαστικά δεν έχουν
διαδηλώσει ή τουλάχιστον διαμαρτυρηθεί ουσιαστικά για το δράμα του ελληνικού
λαού.
Μήπως, επίσης, πρέπει να αναλογιστούμε ότι η
επιθετικότητα του κεφαλαίου και η καπιταλιστική αναδιάρθρωση στις
καπιταλιστικές μητροπόλεις με την ταυτόχρονη αναδιάρθρωση και αφαίμαξη των πιο
αδύναμων καπιταλιστικών χωρών δεν είναι άσχετη με τις αλλαγές στον πλανήτη που περιορίζουν
τις πηγές κερδοφορίας του κεφαλαίου (ανάπτυξη Κίνας, Ινδίας, αριστερές
κυβερνήσεις στην Λατινική Αμερική);
Για τους μετανάστες δεν
χρειάζεται να καταναλώσουμε πολλές γραμμές αφού η συμμετοχή τους στα κινήματα
είναι από ελάχιστη έως ανύπαρκτη. Άλλωστε, η συντριπτική πλειονότητα των μεταναστών που ζει στην Ελλάδα της
κρίσης καταστρώνει νέα σχέδια μετανάστευσης προς εύρεση
εργασίας σε χώρες που έχουν μικρότερη κρίση και όχι σχέδια … ανατροπής του
καπιταλισμού.
Η πραγματικότητα είναι ότι η
Ε.Ε. είναι ένας υπερεθνικός ιμπεριαλιστικός οργανισμός εθνικών κρατών. Ζούμε σε έθνη κράτη
και όχι σε
μια ευρωπαϊκή Εσπλανάδα όπου πηγαινοέρχονται οι εργαζόμενοι και
μπορούν, ανά πάσα στιγμή, να συνενωθούν και να παλέψουν κατά του κεφαλαίου
γενικώς. Δεν μπορούν να συνενωθούν, διότι όπως έλεγε ο Μπάουμαν «ο πλούτος κινείται παγκόσμια, η φτώχεια όμως είναι τοπική
και διαφορετική». Δεν είναι ίδια ούτε η κατάσταση των εργαζομένων
του Βορρά και του Νότου, ούτε τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν. Σε ένα πρώτο και πολύ γενικό επίπεδο αφαίρεσης
και τους δύο τους εκμεταλλεύεται ο καπιταλισμός. Σε ένα δεύτερο, όμως, επίπεδο η ποιότητα ζωής ανάμεσα στις χώρες είναι εντελώς διαφορετική.
Σε ένα
τρίτο, πολύ συγκεκριμένο επίπεδο, η μείωση της εκμετάλλευσης του Νότου θα
σήμαινε σημαντικές απώλειες στο επίπεδο και την ποιότητα ζωής των
εργαζομένων του Βορρά. Και εδώ χρειάζεται περισσότερος χριστιανισμός και
λιγότερη αριστερή ιδεολογία για να δώσει κάποιος/ -α το χιτώνιο του στους
άλλους.
Τα έθνη είναι φαντασιακές κοινότητες έγραφε ο Π.
Άντερσον. Φαντασιακό, όμως, δεν σημαίνει «φανταστικό», κάτι δηλαδή που δεν
υπάρχει. Φαντασιακή κοινότητα είναι, επίσης, και οι «Ευρωπαίοι εργαζόμενοι, το
«παγκόσμιο προλεταριάτο» κ.λπ. Το
κατά πόσο λοιπόν η αριστερά, σε μια χώρα που συνθλίβεται από τον ιμπεριαλισμό, θα κατορθώσει να συνενώσει
το εθνικό με το ταξικό είναι το σημείο που θα κρίνει αν θα μπορέσει να
κατακτήσει την ιδεολογική ηγεμονία και να κατακτήσει όχι απλώς την
κυβέρνηση αλλά την εξουσία, αφού θα μπει στο μυαλό και την καρδιά του λαού.
Αυτή είναι η άλλη γραμμή μέσα στην αριστερά απέναντι στην γραμμή των συναγωνιστών
που υπέγραψαν το κείμενο στην Αυγή. Όμως, οι συναγωνιστές έχουν μια
γραμμή, την εκφράζουν και την παλεύουν. Και πολύ καλά κάνουν. Το ζήτημα είναι τι
θα κάνουν οι συναγωνιστές της «άλλης γραμμής» που δεν την αποκρυσταλλώνουν,
δεν την εκφράζουν, δεν την παλεύουν και απλώς την σιγομουρμουρίζουν
προσπαθώντας εναγωνίως να έχουν «καλές δημόσιες σχέσεις» και «σχέσεις
ισορροπίας» με το πλειοψηφικό ρεύμα του ΣΥΝ, διότι περί αυτού πρόκειται. Πάλη
γραμμών δεν σημαίνει ούτε αγένεια, ούτε έλλειψη εκτίμησης, σεβασμού
κ.λπ. προς τους συναγωνιστές της άλλης γραμμής. Αυτή είναι η ουσία της ζωντανής
πολιτικής. Οι καλές σχέσεις είναι για τις γιορτές, τις συνεστιάσεις, τις
εκδρομές αν και εκεί υπάρχουν «γραμμές»: διαφωνούμε στο τι θα παραγγείλουμε, τι
μουσική θα ακούσουμε κ.λπ. Ομοιομορφία και συμφωνία υπάρχει μόνο στα
νεκροταφεία, όχι στην πραγματική ζωή.
Ποια γραμμή θα επικρατήσει; Κανείς δεν μπορεί να το
προβλέψει. Άλλωστε και οι δύο έχουν κενά. Η πρώτη πρέπει να εξηγήσει πως μπορεί
η Ελλάδα να παραμείνει στην Ελλάδα και την Ε.Ε. χωρίς να εφαρμόσει το
μνημόνιο. Η δεύτερη πρέπει να ξεφύγει από μια μονεταριστική προσέγγιση
του θέματος, διότι μπορεί η χώρα να φύγει από το ευρώ αλλά δεν μπορεί να φύγει
από τον διεθνή καταμερισμό εργασίας. Στην ουσία, τα προβαλλόμενα plans για
έξοδο από το ευρώ δεν είναι στην πραγματικότητα plans. Είναι διατυπωμένοι
στόχοι, χωρίς ενδιάμεσα να γίνεται σαφές πως μπορεί μια πολλαπλά εξαρτημένη
οικονομία, όπως η Ελλάδα, να επιβιώσει επιστρέφοντας στην δραχμή.
Αυτό που διαφαίνεται στον ορίζοντα είναι ότι η κίνηση
των κοινωνικών δυνάμεων θα ρευστοποιήσει πλήρως τους υπαρκτούς πολιτικούς
σχηματισμούς. Οι εξελίξεις είναι γρήγορες και κυρίως απελπισμένες. Πολύ σύντομα
θα δούμε διασπάσεις και ανακατατάξεις των υπαρκτών πολιτικών σχημάτων. Ή οι δύο
γραμμές στην αριστερά θα γίνουν μια εντός ενός κόμματος, με την επικράτηση της
μιας πάνω στην άλλη, ή σύντομα θα σπάσουν σε δύο κόμματα. Δεν είναι, επίσης,
απίθανο να δούμε λαϊκά στρώματα να αποδεσμεύονται από την δεξιά και να
εντάσσονται σε πατριωτικά αριστερά αντιιμπεριαλιστικά σχήματα ή να γίνονται
βορά από μια φαινομενικά «αντισυστημική» και στα λόγια «αντιιμπεριαλιστική»
άκρα δεξιά. Και από την άλλη, μεσαία στρώματα να παραμένουν στο πλαίσιο μιας
φιλοΕ.Ε. αριστεράς, η οποία προκειμένου να παραμείνει η χώρα στο ευρώ και
αναμένοντας την διεθνιστική αλληλεγγύη των Ευρωπαίων εργαζομένων να φαντάζει
όλο και πιο «συστημική», όλο και πιο «μνημονιακή» έστω και με νέα
«διαπραγμάτευση» των όρων του μνημονίου.
Ο καιρός θα
δείξει και μάλιστα σχετικά άμεσα…
Ανάρτηση από: http://seisaxthia.wordpress.com
