Η επίθεση στο περιβάλλον από την κυβέρνηση φαίνεται να είναι συνολική και αυτή συνδυάζεται με την υπονόμευση των δυνατοτήτων παραγωγής και αυτονομίας της χώρας. Υπάρχει άραγε δυνατότητα να αλλάξουμε γραμμή;
Τα αιολικά
Η κίνηση του Πρωθυπουργού να ανακοινώσει την παύση παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας μέχρι το 2028 ήταν μία θεαματική κίνηση, σε σημείο που να επιχειρείται να προβληθεί ως ο πράσινος πρωθυπουργός. Ήταν όμως μία κίνηση που μόνο ως θέαμα μπορεί να εκληφθεί γιατί όλες οι άλλες χώρες της Ε.Ε., οι οποίες κινούνται με πολύ βραδύτερους ρυθμούς προς μία τέτοια κατεύθυνση, έχουν εξασφαλισμένες άλλες πηγές ενέργειας. Εδώ αυτό που γίνεται στην πραγματικότητα είναι ότι ο λιγνίτης υποκαθίσταται από το εισαγόμενο φυσικό αέριο.
Αλλά το φυσικό αέριο είναι και αυτό υδρογονάνθρακας και συμβάλλει περισσότερο από τον λιγνίτη στο φαινόμενο του θερμοκηπίου. Διεθνώς, θεωρείται ως ένας τρόπος μετάβασης στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας . Αν και ακόμα οι χώρες δεν έχουν καθορίσει, με σαφήνεια, τα ποσοστά των πηγών ενέργειας για την παραγωγή ηλεκτρισμού τις επόμενες δεκαετίες, εδώ οδηγούμαστε στην αποκλειστική χρήση από φυσικό αέριο. Το ελληνικό δηλαδή καύσιμο εγκαταλείπεται για τις εισαγωγές. Αυτό προβάλλεται σαν μία θετική κίνηση. Στην πραγματικότητα όμως είναι ένα ακόμα βήμα προς την εξάρτηση.
Με τον νόμο «για τον εκσυγχρονισμό της περιβαλλοντικής νομοθεσίας» που ψηφίστηκε στην Βουλή, την 5/5/2020, δίνονται πολύ περισσότερες δυνατότητες για την εγκατάσταση σταθμών παραγωγής ενέργειας σε οποιοδήποτε μέρος της χώρας, ακόμα και στις περιοχές Natura. Με μία απλή ματιά στους χάρτες της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας[1] θα διαπιστώσουμε ότι η επέλαση είναι καθολική. Με διάφορες σοφιστικές προσεγγίσεις, γίνεται προσπάθεια να συγκαλυφθούν οι τεράστιες επιπτώσεις στην βιολογική ποικιλότητα και στο τοπίο. Ενώ οι άλλες χώρες προχωρούν σε απαγορεύσεις τοποθέτησης μεγάλων Συστημάτων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στις περιοχές Natura, στην Ελλάδα κάνουμε το αντίθετο. Αν όλες οι προτάσεις υλοποιηθούν θα έχουμε εξαφανίσεις ειδών και υποβάθμιση του τοπίου στις περιοχές τις οποίες θέλουμε να προβάλουμε ως χώρους τουριστικού προορισμού.
Ειπώθηκε, κατά την διάρκεια ψήφισης του νέου νόμου για το περιβάλλον, ότι διατηρούνται ενεργές όλες αυτές οι προτάσεις γιατί οι διαδικασίες αδειοδότησης καθυστερούν, πολλές φορές οι επενδυτές δεν προχωρούν μέχρι τέλους ακόμα και αν εξασφαλίσουν την αδειοδότηση και η χώρα πρέπει να επιτύχει τους στόχους παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ. Οι στόχοι όμως επιτυγχάνονται ακόμα και αν αυτή τη στιγμή σταματήσουν όλες οι διαδικασίες αδειοδότησης και υλοποιηθούν οι υφιστάμενες άδειες παραγωγής.
Για ποιο λόγο λοιπόν εξακολουθεί η προσπάθεια αδειοδότησης; Όπως φαίνεται η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει πρόθεση να προχωρήσει σε μία νέα διαδικασία κατά την οποία οι χώρες οι οποίες χρηματοδοτούν σε μία τρίτη χώρα την εγκατάσταση ΑΠΕ θα πιστώνονται τα αντίστοιχα μεγαβάτ ως συνεισφορά στην ενεργειακή μετάβαση. Το μέτρο αυτό βρίσκεται ακόμα σε διαβούλευση στην Ε.Ε[2]. αλλά είναι φανερό ότι τα λόμπι επηρεάζουν προς αυτήν την κατεύθυνση και έχουν το μακρύ τους χέρι μέσα στην κυβέρνηση, όπως και στην προηγούμενη αλλά και στην Ε.Ε. Η Ελλάδα με το μέτρο αυτό θα εξελιχθεί στην μπαταρία της Βόρειας Ευρώπης. Το τοπίο και η φύση της θα καταστραφούν για να μπορούν να δηλώνουν οι Γερμανοί και οι Δανοί ότι κάνουν σοβαρές κινήσεις για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, πουλώντας ταυτόχρονα στις χώρες του νότου τις μεγάλες ανεμογεννήτριες που παράγουν στα εργοστάσια τους. Αλλά και στην οικονομία θα είναι μία μεγάλη καταστροφή καθώς ένα υποβαθμισμένο τοπίο δεν θα είναι το ίδιο ελκυστικό για έναν ποιοτικό και οικονομικά αποδοτικό τουρισμό.
Το ζήτημα σε σχέση με τα αιολικά έχει τύχει ευρείας δημοσιότητας. Οι τοπικές κοινωνίες έχουν αντιδράσει αλλά φαίνεται ότι η απόφαση είναι ειλημμένη, ήδη από την προηγούμενη κυβέρνηση με τον Υπουργό ενέργειας και Περιβάλλοντος Γιώργο Σταθάκη. Τώρα όμως τα πράγματα επιταχύνονται και, ακόμα και μέσα στις συνθήκες αποκλεισμού λόγω του κορωνοϊού, εγκαταστάθηκαν εργοτάξια σε βουνά και νησιά. Δυστυχώς οι αντιδράσεις από τους πολίτες ήταν πολύ λιγότερες από αυτές που θα έπρεπε να είναι, παρά την διάχυση της δυσαρέσκειας, και οι τοπικές κοινωνίες αισθάνονται ότι είμαι μόνες τους. Τα κόμματα της αντιπολίτευσης χρησιμοποιούν το ζήτημα μόνο για μικροπολιτικούς λόγους.
Αν κάτι πρέπει να γίνει από τους πολίτες είναι να ενταθεί και να ριζοσπαστικοποιηθεί η αντίθεση στα μεγάλα αιολικά στις Natura και ένα Ευρωπαϊκό περιβαλλοντικό κίνημα να αντισταθεί στο νέο σχέδιο. Η μεταφορά συντελεστών για την επίτευξη παραγωγής μέσω ΑΠΕ σε μία άλλη χώρα είναι σαν την διάθεση των αποβλήτων από τις πλούσιες χώρες του βορρά στις φτωχές χώρες του νότου. Η επιβάρυνση όμως θα έπρεπε να βαρύνει κάθε κοινωνία και κάθε χώρα. Όλα τα άλλα είναι υποκρισία. Θα πρέπει ο περιβαλλοντικός χώρος και το σύνολο της κοινωνίας να αντιδράσει γιατί είναι πιθανόν να καταλήξουμε σε μια κατάσταση όπου ένα ποσοστό 2% της έκτασης της χώρας να αφιερωθεί στην παραγωγή ενέργειας προς εξαγωγή.
Τα φωτοβολταϊκά
Η επέλαση αυτή έχει ξεκινήσει, εκτός από τα αιολικά και με τα φωτοβολταϊκά, τα οποία επίσης απειλούν τις προστατευόμενες περιοχές και την γεωργική παραγωγή. Μετά από αντιδράσεις γεωπόνων και αγροτικών ενώσεων, είχε απαγορευτεί η τοποθέτηση φωτοβολταϊκών στην γη υψηλής παραγωγικότητας. Ο αγροτικός κόσμος και οι κτηνοτρόφοι είχαν αντιδράσει επίσης στο σχέδιο «Ήλιος», το οποίο είχε διαμορφωθεί στις αρχές της οικονομικής κρίσης, και προέβλεπε τεράστιες εγκαταστάσεις φωτοβολταϊκών, που μερικές φορές ξεπερνούσαν σε έκταση το ένα τετραγωνικό χιλιόμετρο ανά εγκατάσταση. Τα σχέδια αυτά είχαν προχωρήσει, είχε δημιουργηθεί και ένας οργανισμός με πλειοψηφία των Γερμανών στο Διοικητικό Συμβούλιο. Η ενέργεια που θα παράγονταν θα μεταφέρονταν στον Βορρά. Ήταν μία κίνηση των Γερμανών όταν συνειδητοποίησαν ότι δεν μπορούσα να μεταφέρουν ηλιακή ενέργεια από την έρημο της Σαχάρας, κάτι το οποίο είχαν εξετάσει επίσης. Τα σχέδια τελικά δεν προχώρησαν για τεχνικούς και οικονομικούς λόγους, αλλά φαίνεται ότι επιχειρείται να προχωρήσουν με τους καινούργιους σχεδιασμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Τον Δεκέμβριο με μία νέα διάταξη ήρθη η απαγόρευση τοποθέτησης φωτοβολταϊκών στην γεωργική γη υψηλής παραγωγικότητας. Είναι δυνατόν να τοποθετηθούν φωτοβολταϊκά στο 1% των αγροτικών εκτάσεων της κάθε περιφέρειας ακόμα και σε γη υψηλής παραγωγικότητας. Με τον νέο νόμο «για τον εκσυγχρονισμό της περιβαλλοντικής νομοθεσίας» τα φωτοβολταϊκά μπορούν να μπαίνουν ευκολότερα σε περιοχές Natura. Ήδη πολλές εταιρείες έχουν αποδοθεί, από την αρχή του χρόνου, στην σύναψη συμβολαίων και στην, περίπτωση τοποθέτησης σε περιοχές Natura, στην εκπόνηση μελετών Ειδικών Οικολογικών Αξιολογήσεων που είναι απαραίτητες για την περιβαλλοντική αδειοδότηση. Οι εκτάσεις συνολικά αριθμούν χιλιάδες στρέμματα ή για να γίνει πιο κατανοητό τετραγωνικά χιλιόμετρα ανά νομό, κυρίως στην Μακεδονία και την Θεσσαλία. Είναι βέβαιο ότι, αν το πρόγραμμα επιτύχει, θα πιέσουν για αύξηση του ποσοστού στην αγροτική ζώνη ή και σε βοσκοτόπους. Γενικώς θεωρούμε ότι τα φωτοβολταϊκά είναι πιο φιλικά στο περιβάλλον και φαίνονται απλές επεμβάσεις. Είναι όμως πάντα θέμα μεγέθους και πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι στις περιοχές που αυτά εγκαθίστανται εφαρμόζεται κούρεμα της βλάστησης και ραντίσματα με βαριά χημικά.
Σε όλες τις εκτάσεις που ήταν παλιά λιγνιτωρυχεία οι σχεδιασμοί έχουν ανατραπεί. Αντί για αποκατάσταση και απόδοση στην γεωργία , τεράστιες εκτάσεις τετραγωνικών χιλιομέτρων θα καλυφτούν με φωτοβολταϊκά. Αυτή θα είναι η περίφημη μεταλιγνιτική περίοδος. Καμμία εμπλοκή της τοπικής κοινωνίας και καμμία παραγωγή και απασχόληση. Το πολύ – πολύ να μετατραπούν οι καυστήρες των θερμοηλεκτρικών εργοστασίων για να λειτουργούν με εισαγόμενο φυσικό αέριο, όπως διαφαίνεται από το ενδιαφέρον εταιριών που μπήκαν στην αγορά της ηλεκτρικής ενέργειας με τα αιολικά.
Παρατηρούμε ότι, κατά την περιβαλλοντική αδειοδότηση, οι εταιρείες κατακερματίζουν τα έργα και τα παρουσιάζουν σαν αυτόνομα για να κρύψουν ότι το αποτέλεσμα θα είναι η κάλυψη μεγάλου ποσοστού της αγροτικής γης και των βοσκοτόπων. Η τελική εικόνα θα είναι σαν μεγάλα τμήματα του τοπίου να είναι καλυμμένα με αλουμινόχαρτο. Αντί της γεωργικής παραγωγής και αντί της παρουσίας ειδών όπως πέρδικες, κορυδαλλοί και κιρκινέζι, στον αγροτικό χώρο, θα έχουμε βιομηχανοποιημένες περιοχές με καλώδια και ηλιακούς συλλέκτες. Παρατηρώντας τα σχέδια μιας έκταση στην Κοζάνη, στον χάρτη της ΡΑΕ, θα δει κανείς σε κάποιες θέσεις στον Βούρινο, τα σχεδιαζόμενα φωτοβολταϊκά να περιβάλλουν τις κτηνοτροφικές εγκαταστάσεις, καθιστώντας αδύνατη την κίνηση των ζώων. Αν προχωρήσουν τα σχέδια τι θα κάνουν οι κτηνοτρόφοι; Η περιφρόνηση των κατοίκων των πόλεων προς τους κτηνοτρόφους ολοκληρώνεται με τον χειρότερο τρόπο, πνίγοντας τους.
Αυτές οι εξελίξεις είναι ένα χτύπημα στην εκτατική κτηνοτροφία που αποτελεί την βάση για την παραγωγή πολλών ποιοτικών προϊόντων. Είναι επίσης ένα χτύπημα για την γεωργική παραγωγή. Τα συμβόλαια τα οποία συνάπτονται είναι με σχετικά καλά ενοίκια καθώς οι εταιρίες διαγκωνίζονται αυτή την περίοδ, αλλά οι αγρότες δεν έχουν συνειδητοποιήσει ότι, μετά την λήξη του συμβολαίου, τα τσιμέντα θα παραμείνουν στο χωράφι. Οι τιμές αυτή τη στιγμή είναι 150 ευρώ ανά στρέμμα κατ’ έτος. Τ ο αποτέλεσμα θα είναι να αυξηθούν τα ενοίκια των χωραφιών, στο σύνολό τους. Αυτό θα οδηγήσει στην εγκατάλειψη της γεωργικής παραγωγής προς χάριν της ενοικίασης από τους μεγαλύτερους σε ηλικία αγρότες, αλλά και την αδυναμία των νέων αγροτών να μπουν ή να συνεχίσουν το επάγγελμα, καθώς τα ενοίκια θα είναι απαγορευτικά για αυτούς, με τις σημερινές τιμές των γεωργικών προϊόντων και τα κόστη παραγωγής. Η χώρα δηλαδή θα περιορίσει την γεωργική παραγωγή για την ενέργεια, μέρος της οποίας θα φτάσει να εξάγεται. Θα πρέπει λοιπόν να ξεχάσουμε την διατροφική αυτάρκεια. Αντί για τα σιτηρά που παράγονται στο Κιλκίς π. χ. θα εισάγουμε σιτηρά από την Ουκρανία ή βαλκανικές χώρες που είναι γεμάτα με χημικά. Σε περίπτωση δύσκολων καταστάσεων ο λιμός θα είναι αναπόφευκτος.
Για μια ενδογενή παραγωγική ανασυγκρότηση στην ενέργεια
Είναι να απορεί κανείς πόσο εξαρτημένη από πρόσκαιρες οικονομικές παραμέτρους είναι η σκέψη του υπουργού και των στελεχών του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Ή μήπως η εξάρτηση έχει άλλο όνομα; Η κατάσταση αυτή, εκτός από καταστροφική για το φυσικό περιβάλλον είναι και καταστροφική για την γεωργία και την παραγωγή. Τα αιολικά και τα φωτοβολταϊκά εισάγονται, οι θέσεις απασχόλησης είναι ελάχιστες και η παραγωγή, γεωργική και βιομηχανική, περιορίζεται.
Μία άλλη οπτική, που θα είχε ως πρόταγμα την ενδογενή παραγωγική ανασυγκρότηση, θα στρέφονταν προς μία άλλη κατεύθυνση στον τομέα της ενέργειας. Στην παραγωγή εδώ μικρών αιολικών κάθετου άξονα, σε μεγάλα μηχανουργεία ή στα παροπλισμένα ναυπηγεία, με ενισχύσεις και φοροαπαλλαγές, και την απαγόρευση τοποθέτησης μεγάλων αιολικών, σε όλες τις περιοχές Natura και σε αποστάσεις από αρχαιολογικούς χώρους. Αυτή η κίνηση θα έδινε την δυνατότητα της ανάπτυξης της παραγωγής στην Ελλάδα των συστημάτων αυτών και την γενίκευση της εφαρμογής τους. Είναι μία πρόταση όμως που σπάει την εξάρτηση από τις μεγάλες εταιρείες του βορρά της Ευρώπης ή την Κίνα, απ΄όπου εισάγονται. Ήδη στην Ελλάδα υπάρχει η δυνατότητα παραγωγής και μερικές ειδικές κατοχυρωμένες ευρεσιτεχνίες.
Παρόμοιες δυνατότητες υπάρχουν και με τα φωτοβολταϊκά. Η εγκατάσταση σε κτίρια θα πρέπει να προχωρήσει και η γη υψηλής παραγωγικότητας και οι περιοχές Natura να εξαιρεθούν. Είναι εντυπωσιακό ότι στην Ελλάδα παράγονται τζάμια διάφανη για την τοποθέτηση τους σε κτίρια, τα οποία λειτουργούν και ως ηλιακοί συλλέκτες. Μπορούν επίσης να παραχθούν μεμβράνες που μπορούν να τοποθετηθούν στην στέγη ή το εξωτερικό των κτηρίων, χωρίς να αλλοιώνουν την αρχιτεκτονική τους. Η χώρα διαθέτει το επιστημονικό και τεχνικό προσωπικό για να προχωρήσει γρήγορα προς τέτοιες λύσεις.
Η λύση για την ενέργεια δεν πρέπει να προκύπτει από μονοθεματικούς σχεδιασμούς. Είναι ζήτημα, φυσικού περιβάλλοντος, γεωργίας, βιομηχανίας και εθνικής οικονομίας συνολικά. Μήπως πρέπει να γίνει επιτέλους κάποιος σχεδιασμός με την σκέψη στην χώρα;
Φωτογραφία κορυφής: Η κορυφή των Ακαρνανικών. Τα αιολικά απειλούν με εξόντωση μια από τις τελευταίες αποικίες όρνιων στην ηπειρωτική Ελλάδα.
[2] Διαβούλευση ανοικτή έως 3/6/20220 https://ec.europa.eu/info/law/better-regulation/have-your-say/initiatives/12369-Union-renewable-Financing-mechanism?fbclid=IwAR1yNkP5SO7wD4Nhl6yWcQM8MrARiC3_I0-zbUFrogis8IbkUSVx0Fljw6E
Ο Δημήτρης Γ. Μπούσμπουρας Είναι Βιολόγος με ενασχόληση στην καταγραφή, μελέτη και διατήρηση της πανίδας και στην διαχείριση προστατευόμενων περιοχών. Έχει συντονίσει προγράμματα οριοθέτησης και διαχείρισης περιοχών NATURA. Έχει διατελέσει για πολλά χρόνια πρόεδρος της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας και επιστημονικός σύμβουλος του Αρκτούρου. Γεννήθηκε στο Λευκοχώρι Αρκαδίας και ζει στην Θεσσαλονίκη. Συμμετέχει σε δράσεις για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας και στην Δημοτική παράταξη Μένουμε Θεσσαλονίκη.
Ανάρτηση από: https://ardin-rixi.gr/
