Μιλώντας στο ετήσιο συνέδριο του ECONOMIST ο πρωθυπουργός
κ. Αλ. Τσίπρας – φανερά κολακευμένος που τώρα πια μιλούσε σε αυτό για τέταρτη φορά,
αλλά για πρώτη ως πρωθυπουργός – και γι αυτό υπερβάλλοντας τη σημασία αυτού
του συνεδρίου, είπε: «Είναι χαρά μου να συμμετέχω σ’ αυτόν τον ετήσιο οικονομικό
θεσμό, σε αυτό το οικονομικό φόρουμ που κάθε χρόνο δίνει τη δυνατότητα να ακουστούν
και να συζητηθούν οι διαφορετικές πολιτικές και οικονομικές αντιλήψεις που ορίζουν
τις γραμμές του δημόσιου διαλόγου τόσο σε παγκόσμιο επίπεδο όσο και σε Ευρωπαϊκό
επίπεδο». Για να προσθέσει βιαστικά και με πρόθεση να δώσει μεγαλύτερο κύρος
σ’ αυτό το φόρουμ, πώς «Μιλάμε για πολιτικές και οικονομικές αντιλήψεις που δεν
προέρχονται από τις ασκήσεις σε συνθήκες εργαστηρίου των οικονομολόγων, αλλά ορίζονται
από τις καταστατικές κοινωνικές αντιθέσεις που είναι εγγενείς σε όλες τις σύγχρονες
δυτικές κοινωνίες. Στην πραγματικότητα οι πολιτικές και οικονομικές αυτές αντιλήψεις
συνέχονται από ιδεολογικές παραδοχές που είναι εξορισμού μη συμβιβάσιμες. Υποχρέωση,
λοιπόν, της πολιτικής ηγεσίας και της συντεταγμένης Πολιτείας είναι αυτό το παράδοξο
να το επιλύει με τον πιο αποτελεσματικό κάθε φορά τρόπο. Διότι είναι η πολιτική
σε τελευταία ανάλυση που θα ορίσει σε κάθε στιγμή τι είναι δίκαιο και τι είναι άδικο,
τι είναι θεμιτό και τι αθέμιτο, τι είναι εφικτό και τι ανέφικτο.»
Μια στάση εδώ για να καταλάβουμε τι μας είπε ο κ. Αλ. Τσίπρας. Είχα μείνει, με την
εσφαλμένη όπως αποδεικνύεται από τα λεγόμενα του κ. Τσίπρα, εντύπωση ότι εδώ και
πολλά χρόνια συγκρούονται στην Ευρώπη αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο, διαφορετικές
ιδέες, αντιλήψεις, προγράμματα σχετικά με όλα τα κοινωνικο-οικονομικά ζητήματα.
Και δεν συγκρούονται μόνο ιδέες και προγράμματα αλλά και τάξεις, λαοί, έθνη, αυτοκρατορίες
κλπ. Κι όλες αυτές οι συγκρούσεις δεν προήλθαν από ασκήσεις σε συνθήκες εργαστηρίου
οικονομολόγων και πολιτικών. Βέβαια πάντα υπήρχαν, υπάρχουν και για κάμποσα χρόνια
θα υπάρχουν, ομάδες οικονομολόγων και πολιτικών που «κατασκευάζουν» στο μυαλό
τους πραγματικότητες και σχέδια που δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Πλάθουν
δηλαδή «ιδεολογίες» - δηλαδή ψευδείς συνειδήσεις – για να θυμηθούμε και τον μακαρίτη
Μαρξ. Σε εποχές μάλιστα μεγάλων κρίσεων εμφανίζονται και πολλαπλασιάζονται οι διάφοροι
«προφήτες» και «σωτήρες» της ανθρωπότητας. Πληθαίνουν οι λογής-λογής «σαλοί» που
για ένα διάστημα αποκτάνε και σχετικό ακροατήριο και πιστούς οπαδούς.
Οι μεγάλες και αγεφύρωτες, ανταγωνιστικές, κοινωνικές αντιθέσεις πάντοτε εκφράστηκαν
με διαφορετικές, ασυμβίβαστες μεταξύ τους φιλοσοφικές, κοινωνικοπολιτικές, οικονομικές
θεωρίες και κοσμοθεωρίες. Η Πολιτεία που ποτέ δεν ήταν ουδέτερα, κοινωνικοοικονομικά,
ταξικά, συγκροτημένη, πάντοτε προσπάθησε να θέσει στο περιθώριο εκείνες τις ιδέες
που την αμφισβητούσαν. Που έδειχναν δηλαδή ότι ακριβώς δεν ήταν κοινωνικά -ταξικά
ουδέτερη. Πάντοτε Πολιτεία και πολιτική ηγεσία αισθάνθηκαν την ανάγκη, προκειμένου
να υπερασπίσουν συγκεκριμένα κάθε φορά κοινωνικά συμφέροντα, να επιλύσουν αυτό το
«παράδοξο» των κοινωνικών συγκρούσεων με «τον πιο αποτελεσματικό κάθε
φορά τρόπο».. Το ίδιο γίνεται και τώρα. Σε Ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο,
οι διάφορες Πολιτείες και πολιτικές ηγεσίες, χωριστά η κάθε μια ή και συνασπισμένες,
προσπαθούν κάθε φορά τον πιο αποτελεσματικό τρόπο για να λύσουν τις υπαρκτές κοινωνικές
συγκρούσεις: Με πολέμους, με δικτατορίες, με όποιο τέλος πάντων μέσο
και τρόπο καλύτερο διαθέτουν. Ακόμα και με Μνημόνια.
Αποτελεί, λοιπόν, μια απαράδεκτη παραχώρηση του κ. Τσίπρα, προς την αστική ιδεολογία,
μόνο και μόνο για να γίνει αρεστός ή να εισακουσθεί, σε αυτούς που πήραν μέρος σε
αυτό το Φόρουμ. Εκτός κι αν δεν πρόκειται για «παραχώρηση», για «τακτικό ελιγμό»,
αλλά απλά αυτά πιστεύει στην πραγματικότητα και αυτά «μολογάει».
Αν ξεκινάς αποδεχόμενος ότι η κοινωνία δεν συγκροτείται, διαπερνάται και σπαράσσεται
από διαφορετικά κοινωνικά / ταξικά συμφέροντα, τότε «μοιραία» λες και τα παρακάτω:
«Επί μία πενταετία στην Ελλάδα η πολιτική των παλιών κομμάτων εξουσίας απέτυχε
παταγωδώς να βγάλει τη χώρα από την κρίση. Δεν κατάφερε να συνδυάσει και να συνθέσει
τις διαφορετικές κοινωνικές προσδοκίες της ελληνικής κοινωνίας και των τμημάτων
της, να δημιουργήσει μια ανθεκτική ιδέα για την κοινωνική δικαιοσύνη και να ορίσει
βιώσιμες συντεταγμένες για την μελλοντική προοπτική της χώρας. Αντίθετα επέλεξε
να συνταχθεί με τις πιο ακραίες και μεροληπτικές ιδέες, με τις πιο ακραίες και μεροληπτικές
δυνάμεις σε παγκόσμιο και ευρωπαϊκό επίπεδο και να υλοποιήσει μια σκληρότατη πολιτική
λιτότητας ενάντια στην τεράστια πλειοψηφία της ελληνικής κοινωνίας.»
Ώστε τα παλιά κόμματα εξουσίας απέτυχαν γιατί δεν κατάφεραν να συνδυάσουν
και συνθέσουν «τις διαφορετικές κοινωνικές προσδοκίες της ελληνικής κοινωνίας
και των τμημάτων της», δηλαδή δεν κατάφεραν να διαμορφώσουν και ασκήσουν μια
πολιτική υπεράνω των τάξεων. Μια πολιτική που απλά θα υπηρετούσε την «ανθεκτική
ιδέα για την κοινωνική δικαιοσύνη και να ορίσει βιώσιμες συντεταγμένες για την μελλοντική
προοπτική της χώρας». Εδώ βρίσκουμε ολόκληρο, ατόφιο, το όνειρο των μικροαστών.
Είχε πει γι αυτό ο Μαρξ:
«Μα ο δημοκράτης,
επειδή αντιπροσωπεύει τη μικροαστική τάξη, δηλ. μια μεταβατική τάξη που μέσα σ’
αυτήν αμβλύνονται ταυτόχρονα τα συμφέροντα δύο τάξεων, φαντάζεται πως βρίσκεται
πάνω από την ταξική αντίθεση. Οι δημοκράτες αναγνωρίζουν ότι απέναντί τους στέκεται
μια προνομιούχα τάξη, αυτοί όμως μαζί με όλο το υπόλοιπο έθνος, αποτελούν το λαό.
Εκείνο που αντιπροσωπεύουν είναι το δίκιο του λαού, εκείνο που τους ενδιαφέρει είναι
το συμφέρον του λαού. Γι’ αυτό δεν έχουν σε έναν επικείμενο αγώνα να εξετάσουν τα
συμφέροντα και τις σχέσεις των διαφόρων τάξεων»[1]
Ώστε η κρίση που εξαπλώθηκε
και στην χώρα μας δεν είχε καμιά σχέση με την κρίση που αγκάλιασε τότε – το
2007 – τον καπιταλιστικό / ιμπεριαλιστικό κόσμο, που μάλιστα ξεκίνησε από την πιο
αναπτυγμένη χώρα του, τις ΗΠΑ, αλλά απλά ήταν αποτέλεσμα της ανικανότητας των παλιών
κομμάτων εξουσίας που μάλιστα βιάστηκαν να συνταχθούν με «με τις πιο ακραίες
και μεροληπτικές ιδέες, με τις πιο ακραίες και μεροληπτικές δυνάμεις σε παγκόσμιο
και ευρωπαϊκό επίπεδο» και να εφαρμόσουν έτσι τις σκληρότατες πολιτικές λιτότητας,
που βέβαια βιώνει εδώ και τουλάχιστον πέντε χρόνια ο ελληνικός λαός. Οι κρίσεις
λοιπόν που ταλανίζουν και χαρακτηρίζουν τον κεφαλαιοκρατικό τρόπο παραγωγής – από
τις αρχές της εμφάνισης του – δεν αποτελούν ενδημικό φαινόμενο του, αλλά είναι αποτέλεσμα
κάποιων κακών πολιτικών που εφαρμόζουν κάθε φορά κάποιες ακραίες και μεροληπτικές
δυνάμεις σε ευρωπαϊκό ή και παγκόσμιο επίπεδο!!! Πραγματικά ο κ. Τσίπρας άνοιξε
νέους ορίζοντες στην οικονομική σκέψη. Φώτισε τη λειτουργία του καπιταλισμού
/ ιμπεριαλισμού έτσι όπως δεν το είχαν κάνει οι προηγούμενοι. Ιδίως αυτοί οι επιπόλαιοι
Μαρξ, Ένγκελς κλπ.
Στην συνέχεια έγινε πιο διαφωτιστικός: «Κυριάρχησε στο εσωτερικό αυτής της πολιτικής
ελίτ, με την στήριξη φυσικά των οικονομικά ισχυρών, η ιδέα ότι την κρίση στην Ελλάδα
την προκάλεσαν τα κοινωνικά δικαιώματα των εργαζόμενων και των συνταξιούχων,
την κρίση στην Ελλάδα την προκάλεσε ο υπέρογκος δημόσιος τομέας, οι αγκυλώσεις
σε προστατευτικές πολιτικές». Αυτές λοιπόν οι πολιτικές ελιτ – που ως
φαίνεται ίπτανται στην Ελλάδα, ανεξάρτητες από κοινωνικά συμφέροντα κλπ κλπ – κυριαρχήθηκαν
από κάποιες κακές ιδέες για την κρίση, φυσικά με τη στήριξη των οικονομικά ισχυρών.
Οι οικονομικά ισχυροί στηρίξανε αυτές τις αθώες πολιτικές ελίτ. Οι ίδιες αρχικά
τουλάχιστον δεν είχανε καμιά σχέση με τα κυρίαρχα οικονομικά συμφέροντα. Χαριτωμένη
ομιλία.
Αλλά, για όποιον έχει μάθει να θυμάται, οι πολιτικές ελίτ, αυτά τα παλιά κόμματα,
από την αρχή της κρίσης ερίσανε για το ποιος και τι την προκάλεσε. Ο τότε πρωθυπουργός
κ. Κ. Καραμανλής υποστήριζε ότι η κρίση ήτανε εισαγόμενη, ενώ ο διεκδικητής
τότε της εξουσίας κ. Γ. Παπανδρέου, την απέδιδε στην αποτυχημένη πολιτική της Ν.Δ.
Και μάλιστα τότε θεώρησαν υποχρέωση τους όλοι – πολιτικοί. διανοούμενοι, επιχειρηματίες
και βιομήχανοι (ΣΕΒ) νέα αστέρια της πολιτικής – να παρουσιάσουν κι από μια πρόταση
/ πρόγραμμα για το πώς θα βγούμε από την κρίση και ποια Ελλάδα και πώς θα δημιουργήσουμε.[2]. Προφανώς αγνοεί
όλη εκείνη τη συζήτηση – διαμάχες – που έγινε μεταξύ των εκπροσώπων των παλιών κομμάτων
– όλου του παλιού πολιτικού και μη κόσμου της χώρας – και ακόμα περισσότερο τις
κριτικές παρεμβάσεις από αριστερά [όπως αυτές που αναφέρω στο Monthly
Review], ο κ. Τσίπρας. Γι αυτό η κριτική του δεν είναι σωστή ούτε έχει κάποιο βάθος.
Αν τουλάχιστον είχε συμβουλευτεί την σχετική αρθρογραφία στο περιοδικό του οποίου
ήταν και είναι διευθυντής ο Γιάννης Μηλιός, τις ΘΕΣΕΙΣ, ασφαλώς θα ήταν πιο προσεκτικός.
Λιγότερο, βέβαια, αρεστός στο κοινό του ECONOMIST.
Ό,τι ακολούθησε – δηλαδή τα Μνημόνια, η λιτότητα κλπ – δεν ήτανε αποτέλεσμα κάποιας
στρεβλής βάσης που «στήθηκε ολόκληρος ο μηχανισμός αναδιάρθρωσης της ελληνικής
οικονομίας και κοινωνίας που τα 4-5 προηγούμενα χρόνια, ονομάστηκε
Μνημόνιο». Η αναδιάρθρωση της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας μέσα
στα πλαίσια του δοσμένου άνισου διεθνούς καταμερισμού της εργασίας – δηλαδή του
καπιταλιστικού / ιμπεριαλιστικού, και προσανατολισμένη να υπηρετήσει αυτό τον καταμερισμό
εργασίας, αυτό το παγκόσμιο σύστημα, δεν μπορεί να ακολουθήσει άλλο δρόμο από αυτόν
που ακολουθεί τα τελευταία χρόνια.
Σε προηγούμενο άρθρο μου – «Ο ΣΥΡΙΖΑ στην κυβέρνηση: τρεις μήνες μετά», 7 Μαΐου,
στον ΟΙΣΤΡΟ – ανέφερα μάλιστα τι έλεγαν ο κ. Σημίτης και η κ, Άννα Διαμαντοπούλου
για το ποιος εκσυγχρονισμός ήτανε αναγκαίος για την Ελλάδα: αυτός που προσπαθούν
και οι μνημονιακές πολιτικές δυνάμεις να επιτύχουν. Ο πρόεδρος του ΣΕΒ κ. Δ. Δασκαλόπουλος
στην απογευματινή συνεδρίαση της Ετήσιας Γενικής Συνέλευσης του Συνδέσμου – Τρίτη
16 Μαΐου 2006 στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών – είχε αναπτύξει το «Νέο πρότυπο για την
Επιχειρηματικότητα. Σύγχρονο Όραμα για την Ελλάδα». Αυτά που ανέπτυξε στην ομιλία
του, το «Όραμα» του για την Ελλάδα, συνέπιπταν με το «όραμα» του Γ. Παπανδρέου και
του ΠΑΣΟΚ, της Ν.Δ.[3] και
φυσικά με αυτό των δανειστών μας. Αλλά και με το όραμα του ΣΕΒ σήμερα.
Όταν, λοιπόν, ο πρωθυπουργός λέει στο ακροατήριο του ECONOMIST πώς :
«Το Μνημόνιο
δεν ήταν απλώς ένα οικονομικό λάθος, ένα κακό πρόγραμμα, μια παραδρομή. Το Μνημόνιο
ήταν η συνειδητή επιλογή να φορτωθούν τα βάρη της οικονομικής κρίσης που προκλήθηκε
από τις ανισορροπίες του χρηματοπιστωτικού συστήματος και επιδεινώθηκε από τις εγγενείς
παθογένειες του ελληνικού κράτους και της ελληνικής οικονομίας, να φορτωθούν, λοιπόν,
αυτά τα βάρη, στις πλάτες της μισθωτής εργασίας, στις πλάτες των συνταξιούχων,
της αυτοαπασχολούμενης μεσαίας τάξης και των μικρών επιχειρηματιών. Στην πραγματικότητα
το Μνημόνιο δεν ήταν τίποτα άλλο παρά η προσπάθεια να υπερβεί η χώρα την κρίση και
το αδιέξοδό της μέσω μιας πρωτοφανούς εκκαθάρισης δικαιωμάτων, μέσω μιας πρωτοφανούς
εκκαθάρισης επιχειρήσεων που θα έθεταν την βάση για μια νέα κεφαλαιακή συσσώρευση
με πολύ χειρότερους όρους για την κοινωνική πλειοψηφία. Ήταν φυσικά δεδομένο και
αναμενόμενο ότι αυτή η πολιτική, αργά ή γρήγορα, θα οδηγούσε σε μια μακροχρόνια
ύφεση που ήταν, όμως, καταρχήν επιθυμητή από τους εμπνευστές του Μνημονίου», χάνει την ώρα του. Και προπαντός σκορπάει σύγχυση στα μυαλά των
ανθρώπων που υποφέρουν. Γιατί αποκρύπτει τις πραγματικές αιτίες, τις πραγματικές
προθέσεις , που βρίσκονται πίσω από αυτό το πρόγραμμα. Που δεν ήταν ούτε «λάθος»
τους ούτε «παραδρομή». Θυμίζει εκείνο το ανέκδοτο που ο/ η σύζυγος που τον πιάνει
γυμνό στο κρεβάτι το έτερον του ήμισυ, ψελλίζει «αγάπη μου δεν είναι αυτό
που νομίζεις».
Αν ο πρωθυπουργός ή ο υπουργός οικονομικών πιστεύουν πώς λέγοντας στους θεσμούς
και τα διάφορα συνέδρια τους, ότι «ξέρετε, αυτό που μας κάνατε ήταν απλά ένα λάθος
σας, ένα κακό πρόγραμμα, που σας ξέφυγε και είμαστε βέβαιοι πώς έχετε μετανιώσει
και δεν θα το ξανακάνετε», θα τους πείσουν, ότι θα τους «τουμπάρουν», ότι θα τους
μαλακώσουν κλπ κάνουν μεγάλο λάθος. Πρώτον κάνουν κακό στον ίδιο τον ελληνικό λαό.
Δεν τον προετοιμάζουν έτσι για αγώνα αλλά για συμπεριφορά ζητιάνου. Δεύτερον οι
άλλοι, οι «κακοί» δεν αλλάζουν λόγω επιχειρημάτων. Αλλά μόνο αν κάτι φοβηθούνε.
Αν φοβηθούνε πχ. ότι ο ελληνικός λαός, οι εργάτες, οι αγρότες, τα καταρρέοντα μικροαστικά
στρώματα, οι νέοι, οι επιστήμονες, οι γιατροί, οι συνταξιούχοι, οι άνεργοι , όλο
το κοινωνικό μέτωπο αγώνα για τη σωτηρία του λαού και της πατρίδας, είναι έτοιμο
και αποφασισμένο να υπερασπίσει την ζωή του, την ύπαρξη του.
Συνεχίζοντας ο κ. Τσίπρας είπε : «Στόχος μας είναι να ξαναδώσουμε στην πολιτική
το αρχικό της νόημα ώστε να είμαστε αποτελεσματικοί ως προς τον τελικό σκοπό που
όλοι μας συμμεριζόμαστε: Μιας βιώσιμης, δηλαδή, εκδοχής του κοινωνικού συμφέροντος
που δεν θα τροφοδοτεί εντάσεις και θα απελευθερώνει το δυναμικό των ανθρώπων με
προοπτική την ευημερία. Νομοθετούμε και διαπραγματευόμαστε, όμως, μέσα σε ένα περιβάλλον,
πρωτοφανώς δυσμενές, σε ένα πρωτοφανώς δυσμενές οικονομικό περιβάλλον.
Πορευόμαστε, θα έλεγα, στο ναρκοθετημένο έδαφος που με επιμέλεια προετοίμασε η απελθούσα
κυβέρνηση των υποστηρικτών του μνημονίου.»
Αυτά όλα είναι μια θλιβερή επανάληψη του ιδεαλιστικού τρόπου σκέψης – του μικροαστικού
ορίζοντα της. Που δεν έχει καμιά σχέση με μια αριστερή σκέψη, μαρξιστικής καταγωγής.
Ποιο είναι το αρχικό νόημα της πολιτικής; Και ποιος ο τελικός σκοπός που όλοι συμμεριζόμαστε;
Ονειροφαντασιώσεις για σκοπούς υπεράνω τάξεων, για πολιτικές που δεν καθορίζονται
ακριβώς από τη σύγκρουση των διαφορετικών κοινωνικών συμφερόντων, προοπτικών και
τελικών σκοπών. Με τέτοια μυαλά σίγουρα βαδίζουμε σε νέες ήττες.
[1] Καρλ Μαρξ «18η Μπρυμαίρ του Λουδοβίκου Βοναπάρτη», Διαλεχτά
Έργα Μαρξ–Ένγκελς, τόμ. 1, εκδοτικό της ΚΕ του ΚΚΕ, 1951, σ.320.
[2] Τότε τόσο στην έντυπη έκδοση του Monthly Review ¨όσο και στην ιστοσελίδα
του http://www.monthly-review.gr/, δημοσιεύτηκαν πολλά
άρθρα που άσκησαν κριτική σε όλα όσα έλεγαν τα «παλιά» κόμματα, αλλά και η αριστερά.
[3] Δημήτρης Χρυσικός «Ο ΣΕΒ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΟΡΑΜΑ ΤΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ
ΕΛΛΑΔΑ» http://www.monthly-review.gr/antilogos/greek/diktuo/arxeio_sxoliwn/fullstory_html?obj_path=docrep/docs/diktuo/SEB_orama_xrysikos2105/gr/html/index
, του Λευτέρη Ριζά «ΠΟΙΑ ΕΛΛΑΔΑ ΘΕΛΟΥΜΕ» http://www.monthly-review.gr/antilogos/greek/periodiko/arxeio/article_fullstory_html?obj_path=docrep/docs/arthra/
και την ομιλία του προέδρου του ΣΕΒ κ. Θ. Φέσσα στην Γ.Σ του ΣΕΒ προχτές
19-5-15. Με αυτήν θα ασχοληθούμε σε άλλο κείμενο μας.
Ανάρτηση από: http://istrilatis.blogspot.gr
