Με το τέλος του διπολικού συστήματος κατά τη δεκαετία του ’90, η μεταψυχροπολεμική εποχή έφερε στο προσκήνιο μία νέα τάξη πραγμάτων, ένα διευρυμένο διεθνές περιβάλλον, όπου συναντάται η έννοια της ασφάλειας και πάλι – αυτή τη φορά, όμως, με περισσότερες εκφάνσεις και με νέες ερμηνείες. Τα νέα δεδομένα στο διεθνές σύστημα έχουν προκαλέσει την ανάδυση μίας νέας εποχής, η οποία χαρακτηρίζεται από την εισαγωγή νέων εννοιών και τον εμπλουτισμό της ιδεολογίας, των αξιών και των κοινωνικο-πολιτικών δεδομένων που αφορούν την ίδια την ανθρωπότητα, τα ανθρώπινα δικαιώματα και την εξασφάλισή τους, καθώς επίσης τη διατήρηση, τη συντήρηση και τη συνέχειά τους στο χρόνο.
Η νέα αυτή τάξη πραγμάτων, πέραν από τα θετικά χαρακτηριστικά που έχει προσφέρει στον άνθρωπο με την ανάπτυξη-διεύρυνση των δυνατοτήτων και των δικαιωμάτων του, μπορεί κανείς να υποστηρίξει πως έχει δημιουργήσει κι ένα νέο περιβάλλον αβεβαιότητας και ανασφάλειας για τον ίδιο. Πιο αναλυτικά, ο κόσμος σήμερα έχει προσφέρει μία νέα δυναμική στον άνθρωπο και το ρόλο του στην κοινωνία, τη διακυβέρνηση και την οικονομία, μεταξύ άλλων, αναβαθμίζοντας τα δικαιώματα που αυτός απολαμβάνει, την ισότητα προς τους άλλους και την ασφάλειά του. Παρ’ όλα αυτά, όπως είναι φυσικό, παράλληλα δημιουργούνται και νέες απειλές για τον άνθρωπο, οι οποίες σχετίζονται τόσο με τη ζωή, όσο και με την επιβίωσή του.
Ο λόγος γίνεται για τον όρο «Ανθρώπινη Ασφάλεια» (Human Security) η οποία, με λίγα λόγια, ορίζει τις νέες παγκόσμιες απειλές, και προσπαθεί να επιτρέψει την ασφαλή διαβίωση του ανθρώπου και την εξασφάλιση των πηγαίων δικαιωμάτων του, όπως αναφέρεται εκτενώς στη συνέχεια.Οικοδόμηση Και Θεσμοθέτηση Της Ανθρώπινης Ασφάλειας
Η σταδιακή οικοδόμηση του τομέα της ανθρώπινης ασφάλειας διακρίνει δύο σταθμούς, οι οποίοι συνέβαλαν στην ανάπτυξη και τη διάδοση του όρου: το Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών για την Ανάπτυξη (United Nations Development Program – UNDP), το οποίο δημιούργησε τις βάσεις του όρου, και η Γενική Συνέλευση του Ο.Η.Ε., η οποία τελικά θεσμοθέτησε και επικύρωσε τον όρο ως σημαντικό τομέα ενδιαφέροντος για τα κράτη, με το ψήφισμα A/RES/66/290 (Gomez και Gasper, 2013).
Αρχικά, η προσέγγιση του όρου «ανθρώπινη ασφάλεια» εισήχθη για πρώτη φορά το 1994, στην Έκθεση του UNDP για την Ανθρώπινη Ανάπτυξη (Human Development Report – HDR). Η Έκθεση αυτή αποτέλεσε έναυσμα για τη συγγραφή βιβλιογραφίας και την εκτέλεση πρωτοβουλιών – στοιχεία τα οποία, με τη σειρά τους, διαμόρφωσαν την έννοια της ανθρώπινης ασφάλειας ακόμα περισσότερο.
Στη συνέχεια, μεγάλη σημασία δίνεται στην ίδρυση της Επιτροπής για την Ανθρώπινη Ασφάλεια (Commission on Human Security – CHS). Η Επιτροπή ιδρύθηκε τον Ιανουάριο του 2001, ως συνέπεια των δηλώσεων του τότε Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, Kofi A. Annan, στα πλαίσια του 2000 Millennium Summit για τη δημιουργία ενός κόσμου με «ελευθερία από τη στέρηση» (“freedom from want”) και «ελευθερία από τον φόβο» (“freedom from fear”).
Αποκορύφωμα της πορείας αυτής ήταν ο επίσημος ορισμός του όρου στα Ηνωμένα Έθνη, από την 66η Συνδιάσκεψη της Γενική Συνέλευση της 25ης Οκτωβρίου του 2012, με το ψήφισμα A/RES/66/290. Ο επίσημος αυτός ορισμός της ανθρώπινης ασφάλειας και, κατ’ επέκταση, η αναγνώρισή της από τα Ηνωμένα Έθνη σηματοδότησε την περαιτέρω διάδοση και εγκαθίδρυσή της, τόσο σε κρατικό όσο και σε υπερεθνικό επίπεδο.
Τι Είναι Η Ανθρώπινη Ασφάλεια;
Η Επιτροπή για την Ανθρώπινη Ασφάλεια, στην αναφορά της “Human Security Now” του 2003, ορίζει πως στόχος του τομέα της ανθρώπινης ασφάλειας είναι:
«…να προστατεύσει το ζωτικό πυρήνα της ζωής όλων των ανθρώπων, με τρόπους που να διευρύνουν τις ατομικές ανθρώπινες ελευθερίες και την ολοκλήρωση του ανθρώπου. Με τον όρο «ανθρώπινη ασφάλεια», εννοείται η προστασία των θεμελιωδών ελευθεριών του ανθρώπου, οι οποίες ελευθερίες αποτελούν την ουσία της ζωής. Εννοείται η προστασία του ατόμου από κρίσιμες (σοβαρές) και διάχυτες (διαδεδομένες) απειλές και καταστάσεις. Εννοείται η χρήση μεθόδων που να επεκτείνουν τις δυνατότητες των ανθρώπων και τους στόχους τους. Εννοείται η δημιουργία πολιτικών, κοινωνικών, περιβαλλοντικών, οικονομικών, στρατιωτικών και πολιτιστικών συστημάτων, τα οποία να παρέχουν στους ανθρώπους τα δομικά στοιχεία της επιβίωσης, του βιοπορισμού και της αξιοπρέπειας» (CHS, 2003).
Κεντρική παραδοχή της έννοιας της ανθρώπινης ασφάλειας είναι το γεγονός ότι οι άνθρωποι
«έχουν το δικαίωμα να ζουν με ελευθερία και αξιοπρέπεια, απελευθερωμένοι από τη φτώχεια και την απόγνωση, […] έχοντας ίσες ευκαιρίες στο να απολαύσουν όλα τους τα δικαιώματα, και να μεγιστοποιήσουν τις δυνατότητές τους» (A/RES/66/290, 2012).
Με άλλα λόγια, η ανθρώπινη ασφάλεια παρουσιάζει πολλά διαφορετικά χαρακτηριστικά, και επαναπροσδιορίζει την έννοια της ασφάλειας, όπως αυτή χρησιμοποιείται σήμερα από τις διεθνείς σχέσεις (Un.org, 2009).
Πρώτον, αξίζει να σημειωθεί πως η έννοια της ανθρώπινης ασφάλειας είναι ανθρωποκεντρική – δηλαδή, επίκεντρο της θεωρίας και των παραδοχών της αποτελεί ο άνθρωπος, η επιβίωση και η ομαλή διαβίωσή του. Ειδικότερα, απομακρύνεται από την παραδοσιακή κρατοκεντρική θεώρηση της ασφάλειας, κατά την οποία το βάρος δίνεται στην προστασία του κράτους από ενδεχόμενες στρατιωτικές συγκρούσεις, τη διατήρηση της εδαφικής ακεραιότητας της χώρας, και της θέσης του έθνους και των συμφερόντων του στο διεθνές σύστημα. Αντί αυτών, επικεντρώνεται στην ασφάλεια του ατόμου, την προστασία και την ενδυνάμωσή του στα πλαίσια της κοινωνίας.
Δεύτερον, η ανθρώπινη ασφάλεια δίνει μεγάλη σημασία σε απειλές που ήδη υπάρχουν, ή ενδεχόμενες απειλές. Πιο συγκεκριμένα, επικεντρώνεται σε πληθώρα απειλών, οι οποίες ενδέχεται να προκαλέσουν σοβαρές συνέπειες στη ζωή των ανθρώπων, να τη μεταβάλλουν, δυσκολέψουν ή ακόμα και να τη καταστρέψουν. Έτσι, γίνεται σαφές πως ο τομέας αυτός αποτελεί συνδετικό κρίκο μεταξύ ασφάλειας, ανάπτυξης και δικαιωμάτων του ανθρώπου.
Τρίτον, ο τομέας της ανθρώπινης ασφάλειας έχει ως στόχο του την εγκαθίδρυση της ειρήνης, της ασφάλειας και της ανάπτυξης των κρατών τόσο στο εσωτερικό τους, όσο και στις σχέσεις τους με άλλα κράτη, προάγοντας τα παραπάνω μέσα από μία νέα, ενσωματωμένη, συγκροτημένη και ανθρωποκεντρική προσέγγιση.
Βασικά Χαρακτηριστικά της Ανθρώπινης Ασφάλειας (Un.org, 2016)Οι Κατηγορίες Της Ανθρώπινης Ασφάλειας
Αναφορικά με τις απειλές τις οποίες διακρίνει η ανθρώπινη ασφάλεια, αυτές απαντώνται σε συγκεκριμένα είδη-κατηγορίες (Un.org, 2009).
Πρωτίστως, σημαντική πτυχή του τομέα αποτελεί η οικονομική ασφάλεια του ανθρώπου (economic security), με ενδεχόμενες απειλές να είναι η συνεχής φτώχεια και η ανεργία.
Επίσης, η αφάλεια των τροφίμων (food security), που σχετίζεται με τα αποθέματα φαγητού, αποτελεί σημαντική κατηγορία, και θεωρεί ως απειλές την πείνα και το λιμό.
Η ασφάλεια υγείας (health security) των ανθρώπων είναι ένα ακόμα σημαντικό χαρακτηριστικό, κατά το οποίο προσπαθεί να αποφευχθεί η εξάπλωση θανατηφόρων μολυσματικών ασθενειών, μολυσμένου φαγητού, υποσιτισμού και έλλειψης πρόσβασης σε ιατρική περίθαλψη.
Η περιβαλλοντική ασφάλεια (environmental security) αποτελεί πολύ σημαντικό χαρακτηριστικό της ανθρώπινης ασφάλειας, αναγνωρίζοντας ως απειλές της την καταστροφή του περιβάλλοντος, την εξάντληση των φυσικών πόρων, τις φυσικές καταστροφές και τη μόλυνση του περιβάλλοντος.
Ένας ακόμα σημαντικός παράγοντας για την ανθρώπινη ασφάλεια αποτελεί, φυσικά, η ατομική ασφάλεια (personal security), που αφορά την αποφυγή απειλών όπως η φυσική βία, το έγκλημα, η τρομοκρατία, η ενδοοικογενειακή βία και η παιδική εργασία.
Ακόμα, σημαντική πτυχή αποτελεί η κοινωνική ασφάλεια (community security), που ορίζει ως απειλές για την ασφάλεια του ανθρώπου πιθανές ταραχές-συγκρούσεις μεταξύ εθνοτικών, θρησκευτικών ή άλλων ομάδων.
Τέλος, πτυχή υψίστης σημασίας αποτελεί και η πολιτική ασφάλεια του ανθρώπου (political security), η οποία αποσκοπεί να προλάβει απειλές όπως πολιτική εκμετάλλευση, ή παραβιάσεις των δικαιωμάτων του ανθρώπου.
Οι Αρχές Της Ανθρώπινης Ασφάλειας
Αναφορικά με τη λειτουργία και την προσέγγιση που ακολουθεί η ανθρώπινη ασφάλεια για την προάσπιση των δικαιωμάτων του ανθρώπου, η Επιτροπή για την Ανθρώπινη Ασφάλεια διακρίνει πέντε αρχές. Αυτές αντικατοπτρίζουν, ως επί το πλείστον, τον τρόπο με τον οποίο ο τομέας αυτός προσεγγίζει τα ζητήματα που τον απασχολούν, επιδιώκοντας την εξασφάλιση της σταθερότητας, και τη διασφάλιση της ανθρώπινης ζωής και συνέχειας.
Οι αρχές αυτές είναι: η ανθρωποκεντρικότητα, ο πολυτομεακός χαρακτήρας, η περιεκτικότητα, η εξειδίκευση και η πρόληψη (Un.org, 2009).
Η αρχή της ανθρωποκεντρικότητας, όπως έχει ήδη αναφερθεί, αποτελεί μία από τους καταλυτικούς παράγοντες συγκρότησης της ανθρώπινης ασφάλειας. Πιο αναλυτικά, μέσω της αρχής αυτής, τονίζεται η σημασία των αναγκών και των ευαίσθητων χαρακτηριστικών τόσο των ατόμων, αλλά και των κοινωνιών συνολικά. Με άλλα λόγια, καθορίζει συλλογικά τους παράγοντες ανασφάλειας μίας κοινωνίας, που δυνητικά θα προκαλούσαν δυσχέρειες και συστηματική υπονόμευση των αναγκών του ανθρώπου μέσα στο κοινωνικό πλαίσιο, παρουσιάζοντας, ταυτόχρονα, τον καταλληλότερο τρόπο προσέγγισής τους με τα αντίστοιχα μέσα (Un.org, 2009).
Εξίσου σημαντικό ρόλο διαδραματίζει η αρχή του πολυτομεακού χαρακτήρα. Πιο συγκεκριμένα, μέσω αυτού, προωθείται ο διάλογος μεταξύ διαφορετικών και εξίσου σημαντικών παραγόντων από διαφορετικούς τομείς και ειδικότητες, για την εξασφάλιση της ασφάλειας του ανθρώπου. Η αρχή αυτή στοχεύει, δηλαδή, στη συνοχή, συνεργασία και την οργάνωση μεταξύ παραδοσιακά ξεχωριστών παικτών για την επίτευξη των στόχων (Un.org, 2009).
Αρχή της περιεκτικότητας είναι αυτή που προσδίδει μία ολιστική προσέγγιση στις επτά κατηγορίες της ανθρώπινης ασφάλειας. Ειδικότερα, η αρχή αυτή προσεγγίζει τις απειλές και τις ευαισθησίες για το άτομο, και -μέσω ανάλυσης των δυνατοτήτων που υπάρχουν- προβαίνει στην κατάλληλη και οργανωμένη χρήση των παικτών προς την επίλυση ή πρόληψη ενδεχόμενης απειλής (Un.org, 2009).
Όσον αφορά την αρχή της εξειδίκευσης, αυτή αποτελεί τον παράγοντα εκείνον που εστιάζει στη χρήση των παικτών και των δυνατοτήτων που διατίθενται για την αντιμετώπιση ζητημάτων που αφορούν συγκεκριμένα δικαιώματα του ανθρώπου, τα οποία ενδέχεται να καταπατούνται ή να καταπατηθούν. Μάλιστα, η αρχή αυτή λαμβάνει υπόψιν της και τις διαστάσεις μίας απειλής -εάν είναι, δηλαδή, τοπική, εθνική, περιφερειακή ή παγκόσμια-, καθώς και τον τρόπο που επηρεάζει τον άνθρωπο με τις πράξεις της (Un.org, 2009).
Τέλος, η αρχή της πρόληψης είναι ένα κεντρικό σημείο της ανθρώπινης ασφάλειας. Ειδικότερα, μέσω της αρχής αυτής επιζητείται η αναγνώριση των ρίσκων, των απειλών και των προβλημάτων που απειλούν τον άνθρωπο, στοχεύοντας στη ριζική επίλυσή τους. Εστιάζει στην πρόληψη κρίσεων και καταστάσεων, μέσα από την προστασία των ανθρώπων και την ενδυνάμωσή τους (Un.org, 2009).
Δράσεις Για Την Ανθρώπινη Ασφάλεια
Αρχικά, αξίζει να αναφερθεί το γεγονός ότι, απόλυτα σημαντικός για την επίτευξη των στόχων της ανθρώπινης ασφάλειας είναι ο ρόλος των κρατών και των κυβερνήσεων. Πιο αναλυτικά, ο τομέας της ανθρώπινης ασφάλειας βασίζεται, κατά κύριο λόγο, στην ευθύνη του κράτους για τη διατήρηση και αναβάθμιση των πολιτικών, οικονομικών, κοινωνικών και πολιτιστικών δεδομένων ενός κράτους, για την ασφαλή διαβίωση των πολιτών του. Με άλλα λόγια, οι κυβερνήσεις είναι αυτές που έχουν τον κυριότερο λόγο και τη μέγιστη ευθύνη για να εξασφαλίσουν την επιβίωση, το βιοπορισμό και την αξιοπρέπεια της ζωής των πολιτών τους (UNTFHS, n.d.).
Αξίζει, ωστόσο, να σημειωθεί πως ορισμένες καταστάσεις-κρίσεις ενδέχεται να υπερβαίνουν τις δυνατότητες του κράτους, τονίζοντας την ανάγκη μίας περιφερειακής ή διεθνούς αντιμετώπισης. Ειδικότερα, ορισμένες κρίσεις (όπως, για παράδειγμα, μία επιδημία) καταδεικνύουν την ανάγκη για σύμπραξη κυβερνήσεων και κρατών σε υπερεθνικό επίπεδο, λόγω της αδυναμίας ή της έλλειψης πόρων ενός και μόνο κράτους να επιλύσει αποτελεσματικά την εν λόγω κρίση που απειλεί την ανθρώπινη ασφάλεια των πολιτών του (UNTFHS, n.d.).
Μάλιστα, στα πλαίσια της διεθνούς κοινότητας, κάθε κράτος και διεθνής ή περιφερειακός οργανισμός οφείλει να προωθεί τη συνεργασία και τη σύμπραξη των κρατών μεταξύ τους, για τη διευκόλυνση και τη στήριξη του καθενός ξεχωριστά, αποσκοπώντας στην αντιμετώπιση των απειλών, αλλά και την αύξηση της ικανότητας πρόληψής τους (A/RES/66/290, 2012).
Σε κρατικό επίπεδο, την πρωτοκαθεδρία στην ενσωμάτωση της ανθρώπινης ασφάλειας στην πολιτική τους έχουν ο Καναδάς και η Ιαπωνία, καθώς οι δύο χώρες έχουν δώσει ορισμό στο τί θεωρούν ως ζήτημα ανθρώπινης ασφάλειας, ενώ, ταυτόχρονα, έχουν εγκαθιδρύσει μία αμοιβαία αλληλοεξάρτηση μεταξύ των ικανοτήτων τους και των αντίστοιχων στόχων που έχουν θέσει για την ευημερία και την ασφαλή διαβίωση των πολιτών τους (Gregoratti, n.d.).
Μεταξύ των πρωτοβουλιών για τη θεσμοποίηση της ανθρώπινης ασφάλειας υπήρξε η ίδρυση του Δικτύου Ανθρώπινης Ασφάλειας (Human Security Network), το οποίο ήταν αποτέλεσμα διμερούς συμφωνίας του Καναδά και της Νορβηγίας, το 1998. Μετά την ίδρυση του Δικτύου, 13 ακόμα κράτη προσχώρησαν στη συμφωνία, και 1 ακόμα κράτος ως παρατηρητής. Στόχος δημιουργίας του Δικτύου ήταν η εμβάθυνση των κρατών σε συζητήσεις του τομέα, και η δημιουργία ενός περισσότερο ανθρώπινου κόσμου, απαλλαγμένου από το φόβο και την έλλειψη, όπου οι άνθρωποι θα μπορούν να ζουν, μεγιστοποιώντας διαρκώς τις δυνατότητές τους. Η επιτυχία της πρωτοβουλίας αυτής και των στόχων που είχε θέσει είναι περιορισμένη (Gregoratti, n.d.).
Σε υπερεθνικό επίπεδο, τον κυρίαρχο ρόλο για την πληροφόρηση και την ευαισθητοποίηση των κρατών έχει διαδραματίσει ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών. Ειδικότερα, η σημασία του φαίνεται από πολλές διαφορετικές δράσεις του όπως, για παράδειγμα, ορίζοντας, υποστηρίζοντας και μεταφράζοντας την ιδεολογική δομή της ανθρώπινης ασφάλειας – ουσιαστικά, κάνοντας πράξη τις ιδέες που προϋπήρχαν (Gregoratti, n.d.).
Εντός του Ο.Η.Ε., ένα από τα όργανα που διαδραματίζουν κεντρικό ρόλο στην ανθρώπινη ασφάλεια είναι το United Nations Trust Fund for Human Security (UNTFHS). Πιο αναλυτικά, το UNTFHS αποσκοπεί στην προάσπιση της ανθρώπινης ασφάλειας παγκοσμίως, χρηματοδοτώντας δραστηριότητες που διεξάγονται από οργανισμούς των Ηνωμένων Εθνών. Ως αποτέλεσμα, αποδεικνύει την προστιθέμενη αξία της προσέγγισης για την ανθρώπινη ασφάλεια, και επεκτείνει τη χρήση του τομέα και την ευαισθητοποίηση για αυτόν, τόσο εντός όσο και εκτός του συστήματος των Ηνωμένων Εθνών (UNTFHS, n.d.).
Οι δράσεις του UNTFHS παρατηρούνται σε διάφορες θεματικές. Οι σημαντικότερες από αυτές θεωρούνται:
- Η μεταφορά στην ειρήνη και τη βιώσιμη ανάπτυξη σε “εύθραυστες” κοινωνίες, και σε κοινωνίες που έχουν πληγεί από συγκρούσεις.
- Η προστασία και η ενδυνάμωση θυμάτων παράνομου εμπορίου ανθρώπων.
- Η απάντηση στις πολυδιάστατες συνέπειες της κλιματικής αλλαγής και απειλών που πηγάζουν από αυτή.
- Η απάντηση στην πληθώρα των μορφών της βίας που επηρεάζουν και έχουν αντίκτυπο σε τομείς όπως η υγεία, η εκπαίδευση, η οικονομία, η προσωπική και κοινωνική ασφάλεια – μεταξύ άλλων.
- Η μείωση της φτώχειας και της κοινωνικής απομόνωσης, και η κοινωνική ανάπτυξη σε απομονωμένες περιοχές.
- Η εύρεση και η αντιμετώπιση οικονομικών, περιβαλλοντικών και κοινωνικών στοιχείων σε πιθανές ανασφάλειες στον τομέα της υγείας (UNTFHS, n.d.).
Το UNTFHS έχει συνεισφέρει στην εκπλήρωση των παραπάνω στόχων σε παγκόσμια κλίμακα. Από το 1999, το όργανο αυτό έχει χρηματοδοτήσει πάνω από 220 δράσεις, ενώ ακόμα δραστηριοποιείται με σημαντικό αντίκτυπο (Un.org, 2016). Ωστόσο, μερικές από τις πιο σημαντικές αποστολές του θεωρούνται:
- Η κοινωνική ενδυνάμωση και η οικοδόμηση της ειρήνης στο Ituri της Δημοκρατίας του Κονγκό.
- Η ενδυνάμωση της ειρηνικής συμβίωσης, και η ανάπτυξη της κοινωνικής ασφάλειας στο κράτος του Ισημερινού (El Salvador).
- Η ανάπτυξη της ανθρώπινης ασφάλειας στο Semipalatinsk (μία πρώην περιοχή διενέργειας πυρηνικών δοκιμών στο Καζακστάν).
- Η πολυτομεακή πρωτοβουλία για τηn κοινωνική ισορροπία, και την ανάπτυξη της ανθρώπινης ασφάλειας στο Κόσοβο.
- Η κοινωνική ανοικοδόμηση στη μεταπολεμική Λιβερία.
- Η προστασία και η ενδυνάμωση θυμάτων παράνομου εμπορίου ανθρώπων και ενδοοικογενειακής βίας στη Μολδαβία.
- Η υποστήριξη σε πρώην αγρότες παπαρούνας, και φτωχές ευάλωτες οικογένειες στις διασυνοριακές περιοχές της Μιανμάρ.
- Τον περιορισμό των καταστροφών και κινδύνου αυτών, και την αποτροπή πληγμάτων των ανθρώπων από φυσικές καταστροφές, μεταξύ άλλων, στο Περού (Un.org, 2009).
Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης 2030 (Un.org, 2016)
Επιπροσθέτως, μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει η σύνδεση του τομέα της ανθρώπινης ασφάλειας με την Ατζέντα των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης μέχρι το 2030 (2030 Sustainable Development Goals – SDGs). Έχοντας υπόψιν τις αρχές, τον ορισμό και το ευρύ φάσμα των δραστηριοτήτων που πρεσβεύει ο τομέας, η ατζέντα των SDGs δίνει έμφαση στη δημιουργία ενός “κόσμου ελεύθερου από τη φτώχεια, την πείνα, τις αρρώστιες, τη στέρηση… ελεύθερου από το φόβο και τη βία… με δίκαιη και παγκόσμια πρόσβαση στην ποιοτική εκπαίδευση, ιατρική περίθαλψη και κοινωνική προστασία… με ασφαλή πρόσβαση σε πόσιμο νερό και υγιεινή… όπου τα τρόφιμα θα είναι αρκετά, ασφαλή, οικονομικά και θρεπτικά… όπου οι βιότοποι θα είναι ασφαλείς, ανθεκτικοί και βιώσιμοι… και όπου παγκοσμίως θα υπάρχει πρόσβαση σε οικονομική, αξιόπιστη και βιώσιμη πρόσβαση σε ενέργεια” (Un.org, 2016). Συνεπώς, γίνεται αντιληπτό το γεγονός πως η προσέγγιση της ανθρώπινης ασφάλειας για τον κόσμο προσφέρει ένα αρκετά σημαντικό πλαίσιο, το οποίο θα μπορούσε να συμβάλλει σε μεγάλο βαθμό στην υλοποίηση των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης στο σύστημα των Ηνωμένων Εθνών.
Τέλος, εκτός από τον Ο.Η.Ε., ενδιαφέρον για το συγκεκριμένα θέμα έχουν δείξει και άλλοι διεθνείς οργανισμοί. Τόσο ο James Wolfensohn, πρώην πρόεδρος της Παγκόσμιας Τράπεζας, όσο και ο Michael Camdessus, πρώην διευθύνων σύμβουλος στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, υποστήριξαν αλλαγές σε θέματα πολιτικής και θεσμικά ζητήματα, ως έναν τρόπο για να συνδράμουν στους στόχους της ανθρώπινης ασφάλειας (Gregoratti, n.d.).
Συμπεράσματα
Συμπερασματικά, ο τομέας της ανθρώπινης ασφάλειας είναι ένας αρκετά επίκαιρος τομέας. Επικεντρώνεται σε κρίσιμα ζητήματα που είναι -είτε εν μέρει είτε σε μεγάλο βαθμό- εμφανή στη διεθνή κοινότητα, ενώ πολλά από αυτά ενδέχεται στο μέλλον να αποτελέσουν σοβαρή απειλή σε περιφερειακό ή και διεθνές επίπεδο.
Ως έννοια, η ανθρώπινη ασφάλεια -μπορεί κανείς να θεωρήσει πως- δεν έχει λάβει ακόμα τη δέουσα προσοχή που της αρμόζει, καθώς τα ζητήματα διεθνούς ασφαλείας με βάση τη ρεαλιστική προσέγγιση είναι αυτά που κεντρίζουν το ενδιαφέρον και τις επιδιώξεις των κρατών. Ο ανθρωποκεντρικός χαρακτήρας της ανθρώπινης ασφάλειας ίσως να είναι αρκετά εξειδικευμένος σε σχέση με αυτά που επιδιώκουν και επιζητούν τα κράτη. Ωστόσο, εν τέλει, δεν είναι ο κυριότερος στόχος ενός κράτους να παράγει ασφάλεια στους πολίτες του, εκτός από τον εαυτό του και το μερίδιο που κατέχει από την παγκόσμια πίτα ισχύος;
Είναι φανερό πως η ανθρώπινη ασφάλεια αποτελεί έναν ιδιαίτερα σημαντικό τομέα, και οφείλει να αποτελεί μία από τις προτεραιότητες των κρατών και των διεθνών οργανισμών. Λόγω του προληπτικού και ανθρωποκεντρικού της χαρακτήρα, ίσως στο μέλλον να αποδειχθεί περισσότερο αποδοτική και κερδοφόρα για ένα κράτος, σε σχέση με τις πρακτικές που ακολουθούνται σήμερα.
Πηγές:
- Μπόση, Μ. (1999). Ζητήματα Ασφαλείας στη Νέα Τάξη Πραγμάτων. 1η Έκδοση. Αθήνα: Εκδόσεις Παπαζήση.
- General Assembly Resolution 66/290. (2012). Follow-up to paragraph 143 on human security of the 2005 World Summit Outcome. http://www.un.org/en/ga/search/view_doc.asp?symbol=%20A/RES/66/290
- Gomez, O. and Gasper, D. (2013). Human Security: A Thematic Guidance Note for Regional and National Human Development Report Teams. http://hdr.undp.org/sites/default/files/human_security_guidance_note_r-nhdrs.pdf
- Gregoratti, C. (n.d.). Human security. https://www.britannica.com/topic/human-security
- Ogata, S. (n.d.). Human Security — A New Response to Complex Threats. https://www.huffingtonpost.com/A-View-from-the-United-Nations-/human-security—-a-new-r_b_3195120.html
- The United Nations Trust Fund for Human Security. (n.d.). Human Security Approach. http://www.un.org/humansecurity/human-security-unit/human-security-approach
- The United Nations Trust Fund for Human Security. (n.d.). Trust Fund Achievements Around the World. http://www.un.org/humansecurity/trust-fund
- Un.org. (2009). HUMAN SECURITY IN THEORY AND PRACTICE: An Overview of the Human Security Concept and the United Nations Trust Fund for Human Security. http://www.un.org/humansecurity/sites/www.un.org.humansecurity/files/human_security_in_theory_and_practice_english.pdf
- Un.org. (2016). HUMAN SECURITY HANDBOOK: An integrated approach for the realization of the Sustainable Development Goals and the priority areas of the international community and the United Nations system. http://www.un.org/humansecurity/sites/www.un.org.humansecurity/files/hs_handbook_03.pdf
Ο Σκούρτης Γεώργιος-Νικόλαος γεννήθηκε το 1996 στην Αθήνα, όπου και ζει. Είναι φοιτητής στο Τμήμα Διεθνών κι Ευρωπαϊκών Σπουδών, της Σχολής Οικονομικών, Επιχειρηματικών και Διεθνών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιά. Κατά τη διάρκεια των σπουδών του έχει αποτελέσει μέλος διαφόρων ακαδημαϊκών ομάδων και έχει λάβει μέρος σε αρκετές πανεπιστημιακές δραστηριότητες, όπως οι προσωμοιώσεις του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (MUNs) και άλλων Περιφερειακών Οργανισμών ή Ευρωπαϊκών Θεσμών, μεταξύ άλλων.
Ανάρτηση από: https://powerpolitics.eu
