Διάλογος και αντίλογος με τον Λουκά Αξελό
Αν εθνικισμός είναι να σέβεσαι την εθνότητα όλων και να διαφυλάττεις τη δική σου, τότε δηλώνω αδιόρθωτος εθνικιστής. Bάσος Λυσαρίδης
Εισαγωγή
Ο Λουκάς Αξελός δημοσίευσε στην εφημερίδα «Αυγή» δύο άρθρα, το πρώτο στις 26.5. και το δεύτερο στις 28.5.2013. Ο τίτλος: «Γεωπολιτική πραγματικότητα και ιδεολογικά προτάγματα» με υπότιτλο: «Σκέψεις και διλήμματα για τη χάραξη πολιτικής στα εθνικά και διεθνή ζητήματα».
Ο διάλογος και ο αντίλογος βοηθούν πάντοτε προς τη σωστή κατεύθυνση. Eπιπλέον ο προβληματισμός που αναπτύσσεται είναι πάντοτε γόνιμος, γι’ αυτό θα επιχειρήσω να ανταποκριθώ στην πρόκλησή του.
Θα ξεκινήσω εισαγωγικά από μια άποψη που εξέφρασε ο ισραηλινός διανοούμενος και συγγραφέας Ισραήλ Σαχάκ: «Για κείνους που αποκαλούν τους εαυτούς τους λενινιστές, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η ιστορία ακολουθεί τις αρχές που έθεσαν ο Μαρξ και ο Λένιν. Δεν είναι μόνο η πεποίθηση καθεαυτή, όσο κι αν είναι δογματική, αλλά η ίδια η άρνηση της δυνατότητας να αμφισβητηθεί,, που αποκλείοντας κάθε ανοιχτό διάλογο, δημιουργεί έναν ολοκληρωτικό τρόπο σκέψης».[1]
Το λέω αυτό για να εκφράσω την προσπάθειά μου (άλλο, αν τα καταφέρω) να αποφύγω αυτό που υπονοεί ο Ισραήλ Σαχάκ για τους δογματικούς διανοητές, είτε αυτοί αυτοαποκαλούνται λενινιστές είτε μαρξιστές – λενινιστές. Για τους σταλινικούς δε χρειάζεται να γίνεται λόγος. Αν και πολλές φορές ο σταλινισμός κρύβεται πίσω από τον μαρξισμό – λενινισμό (εμπειρία δεκαετιών).
Στα επόμενα δεν θα αντιπαρατεθώ σε όλα τα ζητήματα που θέτει στα άρθρα του ο Λουκάς Αξελός, αλλά σ’ ότι έχει να κάνει με αυτό που αναφέρει στην αρχή της ανάλυσής και το προσδιορίζει ως «ανάγκη ύπαρξης αφετηριακού πλαισίου αναφοράς». Από τα τέσσερα αφετηριακά πλαίσια που θέτει θα ξεχωρίσω πάλι ένα που έχει σχέση με το αντικείμενο της δικής μου ανάλυσης (του δικού μου αντιλόγου) και ο ίδιος το χαρακτηρίζει ως τρίτο, γράφοντας τα ακόλουθα: «Το τρίτο σχετίζεται με την οπτική μας για τον ρόλο μας ως ανεξάρτητου κράτους. Η ακεραιότητα του εθνικού μας χώρου και η ανεξαρτησία της πατρίδας μας οφείλουν να είναι τα αφετηριακά, σταθερά και μη διαπραγματεύσιμα σημεία της εξωτερικής μας πολιτικής κι ο ενωτικός δεσμός όλου του ελληνικού λαού και των ενόπλων του δυνάμεων. Αναπτύσσουμε μιαν ανεξάρτητη, πολυδιάστατη και φιλειρηνική εξωτερική πολιτική που εδράζεται στην εθνική ανεξαρτησία και προστατεύει την εδαφική ακεραιότητα της χώρας».
Το αφετηριακό πλαίσιο αναφοράς
Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι ο Λουκάς Αξελός ξεκινάει από την ανάγκη «ύπαρξης αφετηριακού πλαισίου αναφοράς». Γνωρίζει πάρα πολύ καλά ο ίδιος, αλλά κι εγώ από τη μεριά μου, ότι στα πλαίσια του ΣΥΡΙΖΑ υπάρχουν διάφορες ιδεολογικές αναφορές από τις οποίες, όπως αντιλαμβάνομαι, επισημαίνει μία θεμελιώδη, που ούτε λίγο ούτε πολύ καθορίζει και επικαθορίζει τις άλλες και είναι η επικρατούσα στον σκληρό ιδεολογικό πυρήνα του ΣΥΡΙΖΑ. Είναι χωρίς περιστροφές η γνωστή θεωρία του έθνους και έθνους – κράτους σε αντιπαράθεση με την ταξική πάλη.
Αυτός λοιπόν ο «σκληρός πυρήνας» τον οποίο αντιπαλεύει θεωρητικά ή πιο σωστά, στον οποίο αντιπαρατίθεται, χωρίς να τον κατονομάζει, ο Λουκάς Αξελός, διακηρύττει ότι «τα περί έθνους είναι χωρίς περιστροφές, ανοησίες και το μόνο που ισχύει είναι η ταξική πάλη».
Με αυτή την έννοια δεν ισχύει η ρήση του Αντόνιο Γκράμσι, που αναφέρει στην αρχή του άρθρου του ο Λουκάς Αξελός, για να δώσει την δέουσα βαρύτητα στην επιχειρηματολογία του: «Ασφαλώς η εξέλιξη τείνει προς τον διεθνισμό, το σημείο όμως αφετηρίας είναι ‘εθνικό’ και από αυτό το σημείο αφετηρίας πρέπει ακριβώς να ξεκινήσουμε».[2] Η φράση αυτή του Γκράμσι βασίζεται πιθανόν στην άποψη που διατύπωσε ο Μαρξ στο Κομμουνιστικό Μανιφέστο, όπου συγκεκριμένα, αφού αναφέρει ότι «οι εργάτες δεν έχουν πατρίδα. Δεν μπορείς να τους πάρεις αυτό που δεν έχουν», προσθέτει ότι «μα μια και το προλεταριάτο πρέπει πρώτα να κατακτήσει την πολιτική εξουσία, ν’ ανυψωθεί σε ηγέτιδα τάξη του έθνους, είναι και το ίδιο επίσης εθνικό, αν και σε καμιά περίπτωση με την έννοια της αστικής τάξης».[3]
Οι θιασώτες της ταξικής πάλης αρνούνται τη θέση αυτή του Γκράμσι γιατί απλούστατα δεν αναγνωρίζουν την ύπαρξη του εθνικού. Δεν υπάρχουν με αυτή τη έννοια σύνορα. Η χώρα αντιμετωπίζεται ως χώρος. Οπότε η λαθρομετανάστευση μετατρέπεται σε «μετανάστευση», που θεωρείται φυσιολογικό φαινόμενο. Εφόσον είναι έτσι, τότε άνετα δικαιούνται λόγω «διεθνισμού» να κατακλείσουν την Ελλάδα εκατομμύρια «μετανάστες». Δεν παίζει κανένα ρόλο, αν είναι Ισλαμιστές και μεταβάλουν κάποια στιγμή την Ελλάδα σε ισλαμική χώρα, μιας και η νεολαία, το μέλλον της Ελλάδας, μεταναστεύει στο εξωτερικό.
Η τάση κατάργησης του έθνους κράτους και η δημιουργία ανοιχτών συνόρων, ( βασικά κατάργηση της εθνικής ανεξαρτησίας και της εδαφικής ακεραιότητας), χαρακτηρίζει τόσο το κεφάλαιο, όσο και την εργασία.[4] Ως γνωστόν Εθνική Ανεξαρτησία δεν υπάρχει, χωρίς την ύπαρξη έθνους -κράτους καθώς και η εδαφική ακεραιότητα συνδέεται άρρηκτα με την έννοια αυτή. Και τα δύο (κεφάλαιο και εργασία) επιδιώκουν μέσω της παγκοσμιοποίησης την απάλειψη του έθνους – κράτους, όπως επίσης την απάλειψη της εθνικής συλλογικής μνήμης και ό,τι αυτό συνεπάγεται, για την εθνική συνείδηση και ιδιοπροσωπία.
Το πρόβλημα συνεπώς δεν είναι η παγκοσμιοποίηση, αλλά η παγκόσμια εξουσία, (παγκόσμια διακυβέρνηση), για την οποία γίνεται τόσος λόγος τελευταία και για την επιβολή της οποίας διεξάγεται η πάλη ανάμεσα στο κεφάλαιο (σήμερα το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο και η πολιτική του εκπροσώπηση) και η εργασία, δηλαδή η πάλη του προλεταριάτου μέσω της παγκόσμιας επανάστασης και η τελική επικράτηση της δικτατορίας του προλεταριάτου.[5]
Πολλοί συγχέουν αυτά τα επίπεδα ή απλούστατα τα ταυτίζουν. Μέγα λάθος. Η παγκοσμιοποίηση είναι δεδομένη. Δεν είναι όμως δεδομένη η παγκόσμια εξουσία, για την οποία γίνεται η διαπάλη επικράτησης ανάμεσα στο κεφάλαιο και την εργασία.
Υπάρχει ακόμη ένα αξεδιάλυτο πρόβλημα, που αφορά το έθνος και το έθνος – κράτος. Κατά πόσο δηλαδή το έθνος είναι και αποτελεί μια πραγματικότητα ριζωμένη στη συνείδηση των ανθρώπων διαχρονικά ως κοινότητα, που έχει διιστορική και υπερταξική αντοχή.[6] Δεν μπορεί να είναι τυχαίο το γεγονός, ότι παρ’ όλες τις επιθέσεις εναντίον του από το κεφάλαιο και το εργατικό κίνημα ανθίσταται και παραμένει ισχυρό, όπως ομολογούν πολλοί μαρξιστές, ανάμεσα στους οποίους και ο δικός μας Νίκος Πουλαντζάς, παρά τις τάσεις διεθνοποίησης του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής, αλλά και των δυνάμεων που τείνουν μέσω του διεθνισμού τους να ανατρέψουν τον καπιταλισμό.
Έθνος – κράτος και ταξική πάλη
Δεν προτίθεμαι να ασχοληθώ με τις γνωστές θεωρίες υπέρ ή κατά του έθνους κράτους. Μπορεί ο καθένας να ανατρέξει στην σχετική βιβλιογραφία. Κάτι έγραψα κι εγώ, για κάποιον που ενδιαφέρεται για το θέμα.[7]
Υπάρχει και ένα τρίτο πρόβλημα. Οι πολέμιοι του έθνους – κράτους ισχυρίζονται -λανθασμένα σαφώς – ότι το έθνος – κράτος είναι εχθρικό προς οποιαδήποτε υπερεθνική ενότητα ή ομοσπονδία και ότι θέλει να παραμείνει κλεισμένο στον εαυτό του, φοβούμενο οποιοδήποτε άνοιγμα προς τα έξω, μήπως και διακινδυνεύσει η αυθεντική του ύπαρξη και δημιουργηθεί αλλοίωση η κατάργηση των ιδιαιτεροτήτων που το συνθέτουν.
Λάθος άραγε ή σκόπιμη ενοχοποίηση του έθνους – κράτους;
Τέλος υπάρχει και ένα τέταρτο πρόβλημα. ο ισχυρισμός δηλαδή ότι το έθνος – κράτος διατίθεται εχθρικά προς άλλα έθνη – κράτη. Με την έννοια αυτή εξηγείται από ορισμένους κύκλους που θέλουν να απαξιώσουν το έθνος – κράτος και να ταυτίσουν τον πατριωτισμό με τον εθνικισμό. Ουδέν ψευδέστερον τούτου. Καμία σχέση δεν έχει ο πατριωτισμός, που σέβεται τον πατριωτισμό των άλλων εθνών, όπως λέει σαφέστατα ο Λυσαρίδης, με τον εθνικισμό, που αποτελεί εκφυλιστικό φαινόμενο και αντιστροφή του.
Εκείνοι που προσπαθούν «δια της βίας» να ταυτίσουν τον πατριωτισμό με τον εθνικισμό το κάνουν για λόγους δογματικής ερμηνείας της μαρξιστικής θεωρίας ή για άλλες σκοπιμότητες, που δεν είναι του παρόντος να αναλύσουμε. Ένα είναι βέβαιο για τη σχολή αυτή. Ο πατριωτισμός ταυτίζεται με τον εθνικισμό. Γι’ αυτό η επίκληση του ΕΑΜ και της ΕΔΑ είναι προσχηματική. Γιατί και τα δύο κινήματα ήταν πατριωτικά. Ο ΣΥΡΙΖΑ – ΕΚΜ στον σκληρό του πυρήνα δεν έχει καμία σχέση με τον πατριωτισμό. Εξ’ ου και η ουσιαστική του αδιαφορία για τα εθνικά θέματα ή η λανθασμένη τοποθέτηση πάνω στα θέματα αυτά.
Η βασική τοποθέτηση αυτής της σχολής ή αυτού του ιδεολογικού ρεύματος, αν θέλουμε να το χαρακτηρίσουμε έτσι, θεμελιώνεται στην βασική αντίληψη ότι «Οι ‘εμμονές περί έθνους’ είναι εντελώς – μα εντελώς (και δίχως περιστροφές) – ασυμβίβαστες με την μαρξιστική και την εν γένει ταξική θεώρηση της ιστορίας…».[8] Αυτή είναι η κυρίαρχη άποψη στον σκληρό πυρήνα του ΣΥΡΙΖΑ – ΕΚΜ και ο κύριος εκπρόσωπός της είναι ο Γιάννης Μηλιός και η ομάδα του περιοδικού «Θέσεις» καθώς και κάποιες άλλες ομάδες τροτσκιστικής κατεύθυνσης., που είναι κυρίαρχες στο «άβατο» της ιδεολογίας του ΣΥΡΙΖΑ – ΕΚΜ. Ο Μηλιός μάλιστα προσθέτει, για να κατοχυρώσει την ανωτέρω άποψη, ότι «το έθνος αποτελεί αναγκαία μορφή της καπιταλιστικής κυριαρχίας».[9] Γράφει συγκεκριμένα: «Κεφάλαιο – κράτος (αστική πολιτική εξουσία) -έθνος αποτελούν όψεις μιας και της αυτής μορφής ταξικής εξουσίας: του καπιταλισμού».[10] Συνεπώς η «αναγκαία αυτή μορφή» πρέπει να εξαφανιστεί από τον χώρο της «αριστεράς». Ταυτίζει μάλιστα τον πατριωτισμό με τον εθνικισμό, για να τον καταπολεμήσει. Πολλοί μάλιστα μπερδεύουν τον ιμπεριαλισμό και τις επεκτατικές βλέψεις των κυβερνήσεων των γειτόνων μας με την αλληλεγγύη ανάμεσα στους λαούς μας. Όλοι οι ανωτέρω θεωρούν μάλιστα ότι αυτός ο ιδεολογικός πυρήνας ούτε συζητείται, ούτε αμφισβητείται, αλλά αποτελεί ιδεολογικό προαπαιτούμενο στο υπό εκκόλαψη « πληθωρικά πολυτασικό» κόμμα, όπως λέει ο Λουκάς Αξελός. Εδώ δεν υπάρχει κατά την άποψή μου καμία πολυτασική απόκλιση. Με μια λέξη το θέμα αποτελεί ταμπού.
Η όποια αντίθετη άποψη απαξιώνεται το ολιγότερο ή ποινικοποιείται το χειρότερο, ως αστική, αντιδραστική, συντηρητική κ.λπ. Παλιά μου τέχνη κόσκινο!
Τα συμπεράσματα
Τα συμπεράσματα στα οποία καταλήγω, με βάση τα λεχθέντα, είναι το εξής:
1. Άραγε εκφράζω αυθεντικά την άποψη αυτού του «μαρξιστικού πυρήνα», που αποτελεί την ιδεολογική ταυτότητα του ΣΥΡΙΖΑ -ΕΚΜ, που δρα από τα παρασκήνια, χωρίς να εκφράζεται με σαφή τρόπο, ώστε να γνωρίζει το κάθε μέλος και ο κάθε πολίτης, ποια πραγματικά είναι η ιδεολογία του;
2. Αν πραγματικά ευσταθεί η ανάλυσή μου για τον ΣΥΡΙΖΑ -ΕΚΜ τότε φυσικά τα εθνικά θέματα δεν παίζουν κανένα απολύτως ρόλο, παρά μόνο τα κοινωνικά.
3. Μπορεί κανείς ατιμωρητί να διαχωρίσει τα εθνικά θέματα από τα ταξικά;
4. Μήπως υπάρχει διαλεκτική σχέση ανάμεσα στα εθνικά και κοινωνικά προβλήματα και ο διαχωρισμός τους είναι δυνατόν να έχει καταστροφικές συνέπειες για τον τόπο, χώρο και όχι χώρα (δεν λέω για την πατρίδα, μήπως παρεξηγηθώ)
5. Πώς θα ομογενοποιήσει ιδεολογικά ο ΣΥΡΙΖΑ -ΕΚΜ όλα αυτά τα ετερόκλητα στοιχεία, που προσχώρησαν στις τάξεις του με διάφορες προσδοκίες, όχι πάντοτε άδολες, χωρίς να διαμορφώσει μια στρατηγική, που να στηρίζεται σε μια εκφρασμένη ιδεολογία; Γιατί ένα κόμμα είτε το ομολογεί είτε όχι βασίζεται και πρέπει να βασίζεται σε μια συγκεκριμένη ιδεολογία.
6. Υπάρχει λοιπόν -και αυτό είναι το τελικό ερώτημα -«αφετηριακό σημείο αναφοράς» ή απλώς επισημαίνεται πολύ σωστά η ανάγκη του, αφήνοντας την υπόνοια ότι διατυπώνεται η αναγκαιότητα του, γιατί ακριβώς δεν υπάρχει; Η στάση του ΣΥΡΙΖΑ στο σκοπιανό πρόβλημα και τη λαθρομετανάστευση είναι πολύ διδακτική: Η αποδέσμευση του ταξικού από το εθνικό συνιστά μια πολύ επικίνδυνη προοπτική. Σκληρός ό λόγος, αλλά οι περιστάσεις δεν επιτρέπουν διαφορετική τοποθέτηση.
Είναι ερωτήματα που χρήζουν απάντησης και τα θέτω προς συζήτηση, φυσικά χωρίς πάθος και προ πάντων χωρίς φόβο! Υπάρχει βλέπετε και η ιδεολογική τρομοκρατία από κάποιους «ιδιοκτήτες» θεωριών! Γι’ αυτούς το «ορθώς απορείν» του Αριστοτέλη είναι άγνωστη έννοια.[11]
[1] Β. Ισραήλ Σαχάκ, Εβραϊκή ιστορία, εβραϊκή θρησκεία, εκδ. «Εναλλακτικές εκδόσεις», Αθήνα 20089, σ.62.
[2] Αντόνιο Γκράμσι, Για τον Μακιαβέλι, εκδ. «Ηριδανός», Αθήνα 2005, σ. 177.
[3] Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος, στο Κ. Μαρξ – Φ. Ένγκελς, Διαλεχτά έργα, τόμ. Ι, Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ, 1951, σ. 40-41.
[4] Ως γνωστόν Εθνική Ανεξαρτησία δεν υπάρχει, χωρίς την ύπαρξη έθνους -κράτους καθώς και η εδαφική ακεραιότητα συνδέεται άρρηκτα με την έννοια αυτή.
[5] Ο Μαρξ πίστευε ότι ο ιστορικός ρόλος του προλεταριάτου (εργασίας) θα αναδεικνυόταν, όταν ο καπιταλισμός θα έφτανε στην ανώτερή του μορφή, όπου απέναντι στο κεφάλαιο η μόνη αντίπαλη τάξη θα ήταν η εργατική. Η αναφορά του Μαρξ στη «δικτατορία του προλεταριάτου» στηρίζεται στο αναλυτικό του πρότυπο, σύμφωνα με το οποίο ο σοσιαλισμός θα υποκαθιστούσε τον καπιταλισμό, αφού ο τελευταίος θα είχε φτάσει στο τελευταίο του στάδιο.
[6] Ο ίδιος ο Λένιν έλεγε ότι «η πατρίδα, το έθνος, είναι ιστορικές κατηγορίες». Βλ. Λένιν, Σχετικά με τη γελοιογραφία του Μαρξισμού και τον «ιμπεριαλιστικό οικονομισμό». Γράφτηκε Αύγουστο – Οκτώβρη του 1916, εκδ. «ΠΡΟΓΚΡΕΣ», σ. 41.
[7] Βλ. Δαμιανός Βασιλειάδης, Ο Μαρξ, ο Λένιν, ο Γκράμσι και η πολιτισμική ηγεμονία της Αριστεράς, εκδ. «ΚΨΜ»,Αθήνα 2011 και Παγκοσμιοποίηση, Νέα Τάξη, Ελληνισμός, εκδ. «Στοχαστής», Αθήνα 2012.
[8] Βλ. Σίσσυ Βωβού, μέλος της ΑΚΟΑ, Νάσος Θεοδωρίδης και Γιάννης Μηλιός, μέλη του ΣΥΡΙΖΑ -ΕΚΜ, Εφημερίδα «Εποχή» της ΑΚΟΑ, 2312.2006.
[9] Βλ. Γιάννης Μηλιός, Έθνος, ο λαός του αστικού κράτους, άρθρο στο ένθετο «Εντός Εποχής», της εφημ. «Εποχή, 8.7.2007.
[10] Γιάννης Μηλιός, Ο λαός του αστικού κράτους, άρθρο στο «Εντός Εποχής» της εφημ. «Εποχή», 8.7.2007.
[11] Το «ορθώς απορείν» σημαίνει να αμφιβάλεις μεθοδολογικά για τα πάντα και να εφαρμόζεις στην ανάλυση την ανεξάρτητη κριτική σου σκέψη.
Ανάρτηση από: http://istrilatis.blogspot.gr
