Οι «μπάσταρδοι» απαγορεύουν την κυκλοφορία

Του Άρη Χατζηστεφάνου

Οι άνθρωποι του Σερίφη
Με κυνηγάνε στον νυχτερινό άνεμο
Όταν ξεκινά η απαγόρευση κυκλοφορίας
Γούντι Γκάθρι

Από τον Γουλιέλμο τον Μπάσταρδο που απαγόρευε την κυκλοφορία τις νύχτες μέχρι τον χαλίφη του Καΐρου που δεν ήθελε να περπατούν την ημέρα, δεκάδες αυταρχικοί ηγεμόνες έχουν επιχειρήσει να περιορίσουν την κίνηση των πολιτών όταν βλέπουν το καθεστώς τους να απειλείται.

Οι Αγγλοσάξονες χρησιμοποιούν ένα ελαφρώς περίεργο λεκτικό δάνειο για να περιγράφουν την απαγόρευση κυκλοφορίας που επιβάλλει ένα καθεστώς στους πολίτες του: Το λένε curfew, από τις γαλλικές λέξεις «couvre-feu», που σημαίνουν «κάλυψε τη φωτιά». Ο όρος χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά όταν ο βασιλιάς της Αγγλίας Γουλιέλμος ο Κατακτητής (ευρύτερα γνωστός ως Γουλιέλμος ο Μπάσταρδος) όρισε δια νόμου ότι όλοι οι πολίτες θα πρέπει να σβήνουν τα φώτα όταν θα ακούν τις καμπάνες να χτυπούν οχτώ το βράδυ. Κι επειδή ο «μπάσταρδος» βασιλιάς τύχαινε να είναι και Νορμανδός η μπάλα της απαγόρευσης πήρε σύντομα και τη βόρεια Γαλλία.

Η παγκόσμια ιστορία είναι γεμάτη από περιπτώσεις παράλογων απαγορεύσεων κυκλοφορίας που επέβαλλαν αυταρχικοί ηγεμόνες στους υπηκόους τους. Ο αλ-Χακίμ Μπι-Αμρ Αλλάχ, λόγου χάρη, ο χαλίφης που κυριάρχησε στο Κάιρο την ίδια σχεδόν περίοδο με το Γουλιέλμο τον Μπάσταρδο, απαγόρευε στις γυναίκες να κυκλοφορούν έξω από τα σπίτια τους. Ο ίδιος μάλιστα, στο αποκορύφωμα της σχιζοφρένειας του, λέγεται ότι απαγόρευσε στους πολίτες να κυκλοφορούν την ημέρα και τους άφηνε να επισκέπτονται μόνο το βράδυ την αγορά – η οποία έπρεπε, όπως λέγεται, να είναι τόσο λαμπρά φωταγωγημένη που να θυμίζει μέρα.

Πέρα όμως από την τρέλα του εκάστοτε ηγεμόνα οι απαγορεύσεις κυκλοφορίας έχουν συνδεθεί με την απέλπιδα προσπάθεια καθεστώτων να καθυποτάξουν κάθε φωνή αντίστασης των υπηκόων τους. Από την Αίγυπτο μας έρχεται και ένα από τα πιο πρόσφατα παραδείγματα σχετικής απαγόρευσης, όταν ο δικτάτορας (και μέλος της σοσιαλιστικής διεθνούς) Χόσνι Μουμπάρακ απαγόρευσε στους πολίτες του να βγαίνουν στους δρόμους – απόφαση που αποτέλεσε τον επιθανάτιο ρόγχο του καθεστώτος του.

Στις ΗΠΑ αρκετές πολιτείες επιβάλλουν απαγορεύσεις κυκλοφορίας ανηλίκων μετά τη δύση του ηλίου με πρόσχημα την προστασία τους από την αυξημένη εγκληματικότητα. Όπως προκύπτει όμως και από τα αρχεία της αστυνομίας, οι προσαγωγές για παραβίαση της απαγόρευσης έχουν καθαρά ταξικό και ρατσιστικό χαρακτήρα. Οι απαγορεύσεις επιβάλλονται στα γκέτο των μαύρων και των ισπανόφωνων με αποτέλεσμα το 95% των προσαγωγών να αφορούν τα φτωχότερα και πιο αποκλεισμένα τμήματα της κοινωνίας.

Οι απαγορεύσεις κυκλοφορίας και συνάθροισης όμως είχαν πάντα την τιμητική τους όταν ξένα στρατεύματα κατοχής καταλάμβαναν μια χώρα και επιχειρούσαν με αυτό τον τρόπο να ελέγχουν την αντίσταση των πολιτών.
Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής τα ναζιστικά στρατεύματα επέβαλαν πολλές φορές απαγορεύσεις κυκλοφορίας σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας. Τον Μάιο του 1944 μάλιστα, όταν επιβλήθηκε απαγόρευση κυκλοφορίας όλων των κατοίκων της Πελοποννήσου τις νυχτερινές ώρες, οι κατακτητές ανέθεσαν την επιβολή του μέτρου στα διαβόητα Τάγματα Ασφαλείας. Οι γερμανοτσολιάδες είχαν δικαίωμα ζωής και θανάτου σε όσους συνελάμβαναν να κυκλοφορούν με την την επιβολή της απαγόρευσης.

Παρόμοια απαγόρευση είχαν επιβάλλει οι Γερμανοί και στην Αθήνα. Όταν μάλιστα ο Γλέζος και ο Σάντας κατέβασαν τον αγκυλωτό σταυρό από την Ακρόπολη είχαν φροντίσει να φτάσουν στον Παρθενώνα στις 9 το βράδυ για να αποφύγουν την απαγόρευση που ξεκινούσε από τις 11 μέχρι τις 6 το πρωί.

Στη σύγχρονη εποχή η επιβολή απαγορεύσεων κυκλοφορίας από στρατεύματα κατοχής συνδέεται κυρίως με τους κατακτητικούς πολέμους των ΗΠΑ σε χώρες όπως το Ιράκ και το Αφγανιστάν αλλά και στη δράση του ισραηλινού στρατού στα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη. Η τελευταία περίπτωση μάλιστα θα αποτελέσει και το θέμα της ταινίας Curfew του Παλαιστίνιου κινηματογραφιστή Ρασίντ Μασαράβι.

Σε αρκετές περιπτώσεις όμως η ξένη «κατοχή» επιβάλλεται όχι από τις στρατιωτικές δυνάμεις ενός κυρίαρχου κράτους αλλά από κάποια ξένη εταιρεία που επιβάλλει τη θέληση της μέσω των τοπικών δυνάμεων καταστολής. Αυτό ακριβώς επιχείρησε το 1997 η ελληνική αστυνομία για λογαριασμό της καναδικής πολυεθνικής TVX Gold στην Ολυμπιάδα της Χαλκιδικής. Ο τότε αστυνομικός διευθυντής Χαλκιδικής, Νικόλαος Αθανασόπουλος, επικαλούμενος το βασιλικό διάταγμα 794/71 και το προεδρικό διάταγμα 269/72 απαγόρευσε «την πραγματοποιήσει κάθε δημόσιας σε ανοιχτό χώρο συνάθροισης, πορείας διαδήλωσης κλπ».

Ήταν και αυτό μια πρόγευση των ημερών που έρχονταν.

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα των Συντακτών στις 20/7/2013.

Ανάρτηση από: http://www.koutipandoras.gr