Διαπληκτισμοί φίλων και εχθρών που εναλλάσσουν φίλους και εχθρούς όπως τα πουκάμισά τους. Και όλα αυτά μέσα σε ένα θολό βασίλειο χωρίς προορισμό, χωρίς προοπτική, χωρίς κοσμοθεωρία και κυριολεκτικά χωρίς μέλλον. Θυμίζω ότι η πρόβλεψη πριν από πολλές δεκαετίες ήταν ότι θα πάψουν να υπάρχουν ευρωπαϊκά έθνη γιατί τα μέλη τους «θα μετατόπιζαν την πίστη, την νομιμοφροσύνη τους» (Ernst Haas, o ταγός το νεολειτουργισμού), τις εξουσίες και τις προσδοκίες στην υπερεθνική κοινότητα» στην βάση μιας ωφελιμιστικής ανθρωπολογίας. Πιο απλά, οι άνθρωποι θα εκκενώνονταν εθνικά-πνευματικά, θα συγκροτούνταν ως νέα υπερεθνική οντότητα γύρω από ηδονιστικά υλιστικά συμφέροντα, θα δημιουργούσαν ένα πολιτικά αδιάφορο πεδίο αλληλεξαρτημένων ατομιστών και θα έφθαναν πρώτοι στο … τέλος της ιστορίας.
Το εγχείρημα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, βέβαια, είναι κάτι πολύ πιο σύνθετο από αυτό. Δεν θα επεκταθούμε εδώ γιατί το έχουμε αναλύσει εκτενώς σε χιλιάδες σελίδες. Αποκρυσταλλώνουμε μόνο λέγοντας ότι μετά από ένα αιώνα σφαγών, γενοκτονιών και εθνοκαθάρσεων κατά την διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου μέσα στο στρατηγικό θερμοκήπιο που έστησαν οι Αμερικανοί στην Ευρώπη για να αποτρέψουν τους Σοβιετικούς οι Ευρωπαίοι είχαν την πολυτέλεια μέσα σε ένα στρατηγικό θερμοκήπιο να αναπτύξουν υπερεθνικές πολιτικές στο υλιστικό πεδίο. Αυτό άνοιξε παράθυρο ευκαιρίες σε όλους τους αφελείς και αιθεροβάμονες να πετάξουν στα σύνεφα.
Πιο σοβαρά τώρα, αναρτώ κάποια παραθέματα που θεωρώ ότι λένε πολλά όσον αφορά τα σύντομα σχόλια που μόλις έκανα.
ΌΣΟΝ ΑΦΟΡΑ ΤΙΣ ΑΛΛΑΞΟ…ΦΙΛΙΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΞΕΠΕΣΜΕΝΩΝ ΠΟΛΙΤΕΥΤΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΓΕΡΜΑΝΩΝ ΗΓΕΤΩΝ
«Η έσχατη πραγματικότητα συνίσταται από υπάρξεις, άτομα ή ομάδες που αγωνίζονται για την αυτοσυντήρησή τους και μαζί αναγκαστικά, για τη διεύρυνση της ισχύος τους. Γι’ αυτό συναντώνται ως φίλοι ή ως εχθροί και αλλάζουν φίλους και εχθρούς ανάλογα με τις ανάγκες του αγώνα για την αυτοσυντήρησή τους και τη διεύρυνση της ισχύος τους» (Κονδύλης Ισχύς και απόφαση1991, σ. 213)
ΤΕΣΣΕΡΕΙΣ ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΘΕΣΕΙΣ ΠΟΥ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΖΟΥΝ ΤΗΝ ΠΟΡΕΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗΣ. Προσοχή στις «παραδοχές Haas» που συμβολίζουν το τέλος μιας εποχής λειτουργικής αυταπάτης για υλιστική υπερεθνική ανθρωπολογία. Αυτές οι εξελίξεις βέβαια δεν συγκίνησαν πολλούς φορείς επιστημονικών τίτλων καθότι έκαναν ένα τεράστιο άλμα πάνω από αυτές για να περπατούν στα σύννεφα, να αυτό-ονομάζονται «ευρωπαϊστές» και … όλα τα συμπαρομαρτούντα που αυτό συνεπάγεται σε ένα περί τα διεθνή και ευρωπαϊκά υπανάπτυκτο πεδίο.
Υπόβαθρο παραδοχών και προσεγγίσεων
ΦΕΝΤΕΡΑΛΙΣΜΟΣ
Όλα τα φεντεραλιστικά ρεύματα συγκλίνουν στο ότι ο επιδιωκόμενος στόχος είναι ένα υπερεθνικό σύστημα με κεντρικούς θεσμούς και εξουσίες που αντικαθιστούν πλήρως ή αλληλοσυμπληρώνουν τους θεσμούς των μελών που συμμετέχουν
-Κεντρικής σημασίας: Ο ρόλος των κεντρικών θεσμών και της ισχύος στην πολιτειακή άρθρωση.
-Χωρίς περιστροφές ή δισταγμούς υποστηρίζεται πως η πίστη-νομιμοφροσύνη θα πρέπει να μεταβιβαστεί στο υπερεθνικό επίπεδο [Ερώτημα: «Κλασικό πατριωτισμό» ή «Πατριωτισμό του Συντάγματος»].
-«Η ειρήνη μπορεί να διασφαλιστεί μόνο εάν τα έθνη-κράτη, με ένα μεγάλο και αποφασιστικό άλμα αυταπάρνησης και εγκατάλειψης των εθνικών-κρατικών δομών και εθνικών ταυτοτήτων [Ερώτημα: πως θα γίνει αυτό;].
-Δεν έχει επεξεργαστεί επαρκώς τον τρόπο ανάπτυξης κοινωνίας-κοινότητας στο περιφερειακό επίπεδο ή παγκοσμίως και κυρίως τον τρόπο μετάβασης από την εθνική-κρατική κοινότητα στην υπερεθνική.
-Επιφυλάξεις ότι αν πετύχαινε θα μπορούσε να καταργήσει τον εθνικισμό σε ευρωπαϊκό επίπεδο αλλά αυτό θα σήμαινε απλά εθνικισμός σε μια μεγαλύτερη κλίμακα (την ευρωπαϊκή).
Etzioni: Η απαρχή για παγκόσμια ενότητα …
ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΣΜΟΣ
-Η πιο συγκροτημένη φιλελεύθερη θεωρητική πρόταση για τη δημιουργία προϋποθέσεων συνεργατικών διεθνών σχέσεων.
-Αντί να αντιπαρατεθεί με τις έννοιες της κρατικής κυριαρχίας και του εθνικισμού εστιάζει την προσοχή στις μακρόχρονες διαδικασίες συστημικών αλλαγών με εργαλείο υλικές και ωφελιμιστικές συναλλαγές. Βασική θέση: Τα ωφελιμιστικά κριτήρια ενώνουν πολιτικά τους ανθρώπους [Κονδύλης: Χυδαίος μαρξισμός με άλλα πρόσημα …] [Ενίοτε «ακραίες» εκδοχές: απαλλαγή από την μεταφυσική πίστη, τις ιστορικές μνήμες, τις ιστορικές ταυτότητες, τις ιστορικές κοσμοεικόνες – σχολές αποδομητικής ιστοριογραφίας κτλ]
-Αναμενόμενο αποτέλεσμα: Spillover, σταδιακή αύξηση των οργανισμών (agencies) διαχείρισης των λειτουργικών αναγκών, η σταδιακή μετάθεση αφοσίωσης και η σταδιακή δημιουργία μιας παγκόσμιας κοινωνίας με τρόπο που θα προσαρμόσει τις κανονιστικές δομές στις ωφελιμιστικές ανάγκες και λειτουργίες.
-Τονίζουν πως η έμφαση πρέπει να δοθεί λιγότερο στα ζητήματα ισχύος και περισσότερο στην ανάπτυξη της συνεργασίας σε μη πολιτικούς τομείς.
-David Mitrany: Οικουμενικότητα των λειτουργικών αναγκών, τεχνολογία, δίκτυο οργανισμών που εξυπηρετούν τις ανθρώπινες ανάγκες, που βελτιώνουν τις λειτουργίες του κράτους, αλλάζουν τις συμπεριφορές προς προσανατολισμούς οι οποίοι καθιστούν τον πόλεμο δύσκολο ή αδύνατο.
-Ο πολλαπλασιασμός τους οδηγεί στην ανάγκη διεθνούς σχεδιασμού και συντονισμού, με αποτέλεσμα οι συνέπειες να είναι οικουμενικές.
-Η οποιοδήποτε επίπεδο η πολιτική εξουσία είναι επικίνδυνη και περιττή, αν δεν συνοδεύεται από ένα συγκροτημένο κοινωνικό σώμα και από διαδικασίες δημοκρατικού ελέγχου και «ελέγχων και εξισορροπήσεων»
-Η κυριαρχία των κρατών είναι πολύτιμη και αναγκαία για την κανονιστική δόμηση του διεθνούς χώρου. «Η κυριαρχία δεν πρέπει να αποσυναρμολογηθεί, μέσα από μια πολιτική φόρμουλα αλλά μόνο μέσα από τη λειτουργία του συστήματος. Δεν πρέπει να αποσυναρμολογηθεί, εκτός και αν υπάρξει μια παγκόσμια κατανομή ρόλων όσον αφορά τις λειτουργίες που φέρνουν την ειρήνη»
-Διάκριση μεταξύ θεμάτων πολιτικοστρατηγικών και ιδεολογικών ζητημάτων (που θεωρούνται διχαστικά), και ζητημάτων που ενώνουν τους ανθρώπους που τα έχουν ανάγκη
David Mitrany: Aπορρίπτει ενδιάμεσα σχήματα που ψαλιδίζουν τα δημοκρατικά δικαιώματα και φέρνουν ανορθολογισμό. Η εκτελεστική εξουσία δεν μπορεί να είναι οτιδήποτε άλλο εκτός από μια κοινή κυβέρνηση, αφού αυτή είναι η ουσία της πολιτικής ένωσης… «[είναι περίεργα επιχειρήματα] λόγω της θλιβερής ιστορίας των ευρωπαϊκών θρησκευτικών και πολιτικών διαιρέσεων, που προκάλεσαν πολύ πιο σφοδρές συγκρούσεις απ’ ό,τι οι συγκρούσεις στην Ασία και την Αμερική, και που τώρα εισβάλλουν ξανά με ιδεολογικά μισόλογα. Εάν υπάρχει μια ευρωπαϊκή μοναδικότητα του ευρωπαϊκού πολιτισμού είναι, σε αντίθεση με ανατολικούς και άλλους πολιτισμούς, ότι πρόκειται για ανοικτό πολιτισμό (…) Η ιδέα αυτή καθ’ αυτή για μια κλειστή περιφερειακή ένωση αντιβαίνει την ιστορική ευρωπαϊκή ιδέα. Όσο περισσότερο θα απομακρύνεται από τα καταναλωτικά ζητήματα, τόσο περισσότερο θα αποδεικνύεται ο επίπλαστος χαρακτήρας της. Αλλά, ακόμη και αν αυτές οι διασταυρωμένες επινοήσεις και τεχνάσματα –κλειστός οικονομικός προγραμματισμός, πολιτικοί θεσμοί και καλλιέργεια ενός περιφερειακού πατριωτισμού– εξυπηρετούν την εκπλήρωση μιας ευρωπαϊκής ένωσης δύσκολα μπορεί να ειπωθεί ως επιχείρημα που διανοίγει λεωφόρους προς μια διεθνή ενότητα. (…) Από τη φύση της και τις τάσεις που αναπτύσσονται η πολιτική ένωση είναι εθνικιστική και ως τέτοια αντιμάχεται, αν όχι εμποδίζει, τη μεγάλη ιστορική αναζήτηση ενός ευρύτερου ειρηνικού και αναπτυσσόμενου διεθνούς συστήματος»
ΝΕΟΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
-Απέβλεπαν στο «κρατικό μοντέλο» ως το τελικό προϊόν της διαδικασίας.
-Όπως και οι φεντεραλιστές, υποστηρίζουν πως πριν ονομάσουμε ένα σύστημα ολοκληρωμένο θα πρέπει να αποκτήσει συνταγματική ρύθμιση υπερεθνικού χαρακτήρα. Κατά συνέπεια προτάσσονται οι θεσμοί στις κοινωνίες: Ενοποίηση εκ των άνωθεν.
-Haas: οδηγεί σε «…μετατόπιση πίστης, νομιμοφροσύνης, εξουσιών και προσδοκιών από το εθνικό στο υπερεθνικό επίπεδο δημιουργώντας μια νέα πολιτική κοινότητα που εν μέρει ή εν όλω αντικαθιστά τα προγενέστερα έθνη κράτη». Spillover (παραβλέποντας προειδοποίηση Mitrany) θα οδηγήσει σε υπερεθνική ολοκλήρωση τους πολιτικοστρατηγικούς τομείς: «… θα οδηγήσει σε ανάγκες ολοκλήρωσης στους τομείς των διπλωματικοπολιτικών και στρατηγικών ζητημάτων» (θεωρία εξωτερίκευσης – externalization hypothesis)
Κάποιοι νεολειτουργιστές, ακόμη: Θεωρία εξωτερίκευσης, δηλαδή spillover της ολοκλήρωσης στους πολιτικοστρατηγικούς τομείς
Κριτική-σταθμός Stanley Hoffmann:
-Όχι μόνον πως διαιωνίστηκε το έθνος-κράτος, αλλά κυρίως ότι ενισχύθηκε η κρατική κυριαρχία, οι θεσμοί, ο πολιτισμός, η οικονομία των κρατών-μελών καθώς και η θέση τους στο διεθνές σύστημα.
-Συνυπάρχουν, πρώτον, μια διαδικασία που λειτουργεί στο όνομα της «λογικής της ολοκλήρωσης», όπως την προσδιόρισε ο Ζαν Μοννέ και την ανέλυσε ο Ernst Haas, και δεύτερον, οι εθνικές πραγματικότητες που λειτουργούν με τη «λογική της ετερότητας».
-Διαδικασία συνεχών ανταλλαγών συμφερόντων που το κρατούν σε ισορροπία, όσο τα ανεξάρτητα και κυρίαρχα κράτη αισθάνονται πως το ισοζύγιο οφελών-ζημιών εξυπηρετεί τα εθνικά τους συμφέροντα.
-Ενώ η επίτευξη της εμπορικής και ενδεχομένως οικονομικής ολοκλήρωσης είναι πολύ πιθανή, η Πολιτική Ένωση είναι απίθανη.
-Το κυριότερο αίτιο γι’ αυτό, είναι η ουτοπική προσδοκία πως το έθνος-κράτος θα απεκδυθεί των οντολογικών του χαρακτηριστικών όπως τα διαμόρφωσε η ιστορική εξέλιξη.
Παραδοχές του Ernst Haas 1966 και 1970
Πρώτον, συνέπειες της λανθασμένης πρόβλεψης για την εξαρτημένη μεταβλητή Δεύτερον, αντιφάσεις λόγω απαιτήσεων τρίτων
Τρίτον, «πραγματιστικά συμφέροντα, εύκολα μπορούν να γίνουν θρύψαλα».
-Προσδοκίες απρόσκοπτης λειτουργικής ανάπτυξης είναι επιρρεπείς σε αποσύνθεση και από-ολοκλήρωση.
-«Αποφάσεις που βασίζονται στην υψηλή πολιτική και θεμελιώδεις δεσμεύσεις είναι αναμφίβολα πιο στέρεες από δεσμεύσεις που στηρίζονται σε πραγματιστικές προσδοκίες»
-«Η οικονομική ολοκλήρωση δεν οδηγεί πάντοτε και αυτόματα στην πολιτική ενοποίηση»
-Η αποτυχία, οφειλόταν στην προσδοκία προσπορισμού πολιτικών και οικονομικών ωφελημάτων και όχι πολιτισμικής ή συνειδησιακής μεταμόρφωσης, ως προς την οποία οι λαοί αντιδρούν αρνητικά.
-«Μπορούμε να κινηθούμε μόνο με πολύ μικρά βήματα και όχι με τολμηρά βήματα στη βάση ενός μεγαλεπήβολου σχεδίου, διαφορετικά θα απολέσουμε μεγάλο μέρους της αναγκαίας υποστήριξης. (…) καθώς η Κοινότητα θα κινείται από την απλή τελωνειακή ένωση στην οικονομική ένωση και σε μια πολιτική οντότητα ροπή προς σύγκρουση θα αυξάνεται».
Γκωλική-διακυβερνητική προσέγγιση
-εντάσσεται στην παραδοσιακή στοχαστική παράδοση του συστήματος ισορροπίας ισχύος:
1. Διερεύνηση τρόπων από κοινού εκπλήρωσης των εθνικών συμφερόντων και όχι τρόπων αποδυνάμωσης της κυριαρχίας των μελών. Κίνητρο συμμετοχής ενός κράτους είναι η ενίσχυση και όχι η αποδυνάμωση της εθνικής κυριαρχίας. (Σχέδιο Fouchet την περίοδο 1960-62)
2. Περιθώρια συνεργασίας και από κοινού αποφάσεων είναι μεγάλα αλλά η εφαρμογή τους θα πρέπει να είναι έργο των εθνών-κρατών
3. Διπλωματική και στρατηγική συνεργασία στη βάση ενός συμμαχικού σχήματος, του οποίου η σταθερότητα, η ανάπτυξη και ο δυναμισμός συναρτάται με τις προόδους στο υπόλοιπο συνεργατικό σύστημα.
4. Τα πάντα θα βρίσκονται υπό την αίρεση της υψηλής στρατηγικής των μελών.
5. Το σχήμα κατατείνει όχι προς υπερεθνικό-κανονιστικό σύστημα αλλά στην συνύπαρξη των υπαρχόντων εθνικών-κρατικών συστημάτων, ή, όπως το έθετε ο πρόεδρος της Γαλλίας, στην ανάδειξη μιας «Ένωσης των πατρίδων».
6. «Κάτι περισσότερο από συμμαχία και κάτι λιγότερο από ομοσπονδία»
7. Η άσκηση λαϊκής κυριαρχίας στο εσωτερικό ενός εκάστου κράτους-μέλους παραμένει ανέπαφη.
8. Ουσιαστικά, η γκωλική προσέγγιση επιδιώκει την ανάπτυξη μιας κοινωνίας κρατών στο πλαίσιο μιας «άναρχης διεθνούς κοινωνίας»
Ανάρτηση από: http://infognomonpolitics.blogspot.gr
