Σύντομο ιστορικό της εκτέλεσης του Κροάτη κομμουνιστή και παρτιζάνου Στεφάν Φιλίπποβιτς το 1942 από τους Ναζί και η διάσημη ύστατη πράξη περιφρόνησης των εκτελεστών του.
Κάποτε εκτέθηκε στο κτίριο των Ηνωμένων Εθνών στο East River (1) μία φωτογραφία τραβηγμένη το 1942 στην Σέρβικη πόλη Βάλιεβο που απεικόνιζε τον Κροάτη παρτιζάνο Στεφάν Φιλίπποβιτς μπροστά από τη ναζιστική αγχόνη. Λίγα δευτερόλεπτα πριν απαγχονιστεί από τους κατακτητές και τους συνεργάτες τους ο καταδικασμένος σε θάνατο άντρας, σήκωσε τα χέρια του και φώναξε "Θάνατος στο φασισμό ! Ελευθερία στο λαό". Αυτή η στιγμή έμελλε να ηχήσει στην αιωνιότητα.
Ο Στεφάν Φιλίπποβιτς εκτελέστηκε στις 22 Μαΐου 1942, δέκα λεπτά πριν την προγραμματισμένη ώρα εκτέλεσής του. Τη στιγμή που οι Ναζί τον σέρνανε στους κεντρικούς δρόμους του Βάλιεβο ο Φιλίπποβιτς φώναζε δυνατά : "Ζήτω οι απελευθερωτές του λαού ! Κάτω οι φασίστες και οι συνεργάτες τους ! Ζήτω ο κομμουνισμός!". Με τη θηλιά να σφίγγει το λαιμό του και τα χέρια υψωμένα ο Φιλίπποβιτς βροντοφώναξε τα τελευταία του λόγια στο πλήθος ολόγυρα που με βία είχαν συγκεντρώσει οι Ναζί: "Τι περιμένετε ; Γιατί το επιτρέπετε αυτό ; Αρπάξτε αυτά τα σκουριασμένα ντουφέκια και ελευθερώστε τη χώρα σας από αυτά τα καθάρματα ! Ζήτω ο απελευθερωτικός στρατός και οι σύμμαχοί μας !". Ένας Γερμανός στρατιώτης χτύπησε με το κοντάκι του όπλου του στο πρόσωπο τον Φιλίπποβιτς ώστε να τον κάνει να σιωπήσει. Ο Φιλίπποβιτς τότε στην προσπάθειά του να τον κλωτσήσει έχασε την ισορροπία με αποτέλεσμα το σκαμνί στο οποίο στεκόταν να πέσει σφίγγοντας τη θηλειά γύρω απ΄τον λαιμό του. Έκτοτε, στην κατεχόμενη Σερβία, ποτέ δεν ξανάδωσαν οι κατακτητές το δικαίωμα των τελευταίων λόγων σε καταδικασμένους σε θάνατο.
Ο Στεφάν Φιλίπποβιτς γεννήθηκε στην πόλη Όπουζεν το 1916 (Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία τότε, σημερινή Κροατία) ως το τρίτο από τα πέντε παιδιά της οικογένειάς του. Εργάστηκε ως κλειδαράς στην πόλη του Κραγκούγιεβατς. Το 1937 συμμετείχε στο τοπικό εργατικό κίνημα όπου συνελήφθη και καταδικάστηκε σε ένα χρόνο φυλάκιση. Το 1940 έγινε μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος Γιουγκοσλαβίας. Το 1941 όταν οι Ναζί κατέκτησαν τη Γιουγκοσλαβία ο Φιλίπποβιτς βρισκόταν στο Βάλιεβο. Στις αρχές του Ιουλίου το 1941 ο Φιλίπποβιτς εντάχθηκε στις δυνάμεις των παρτιζάνων της Κολουμπάρα (2) στο Βάλιεβο. Στη συνέχεια ο Φιλίπποβιτς ανακηρύχθηκε πολιτικός επίτροπος στη Μάτσβα (3) και κατόπιν του δόθηκε ανώτερη διοικητική θέση στο Βάλιεβο. Την 24η Δεκεμβρίου έπεσε στα χέρια των Τσέτνικ (4) οι οποίοι τον παρέδωσαν στο αρχηγείο της Γκεστάπο στο Βελιγράδι. Μετά από άκαρπες ανακρίσεις ο Φιλίπποβιτς μεταφέρθηκε πίσω στο Βάλιεβο όπου και τελικά απαγχονίστηκε. Ο αξιωματικός των SS Τάιχμαν όταν έλαβε γνώση των αναφορών για την επίμονη άρνηση του Φιλίπποβιτς να συνεργαστεί σημείωσε με κόκκινο στυλό στο φάκελο του Φιλίπποβιτς την ένδειξη "Περίπτωση: Αδύνατη"
Κάθε αναφορά στο θάνατο του Στεφάν Φιλίπποβιτς και τον θαυμασμό που προκαλεί πάντα υποστηρίζεται με μία από τις πιο δυνατές φωτογραφίες που έχουν τραβηχτεί ποτέ. Τη φωτογραφία του Φιλίπποβιτς λίγο πριν απαγχονιστεί. Φωτογράφος της ιστορικής αυτής στιγμής ήταν ένα 17 χρονο κορίτσι, η Σλομποντάνκα Βάζιτς. Η Βάζιτς εργαζόταν στο Βάλιεβο για ένα στούντιο φωτογραφιών, το "Φώτο Κοζάρε" και είχε επωμιστεί τη φωτογράφηση όσων επρόκειτο να κρεμαστούν. Οι φωτογραφίες του Φιλίπποβιτς με τα υψωμένα χέρια προσέλκυσαν το ενδιαφέρον πολλών ντόπιων που θέλησαν να αγοράσουν τις φωτογραφίες. Τότε οι Γερμανικές αρχές, που βρίσκονταν απέναντι από το στούντιο, είδαν ότι κάτι συμβαίνει και αφού έψαξαν το στούντιο κατέσχεσαν τις φωτογραφίες και τα βίντεο της εκτέλεσης. Η Σλομποντάνκα ανακρινόταν δύο εβδομάδες στη φυλακή ώστε να αποσπάσουν πληροφορίες για λογαριασμό ποιου τράβηξε τις φωτογραφίες και αν συνεργαζόταν με τους παρτιζάνους. Παρ΄όλα αυτά, ένα αντίγραφο βρέθηκε στο σπίτι ενός τοπικού γιατρού, του Μπράνκο Κέσλερ, ο οποίος συνεργαζόταν με την παρτιζάνικη αντίσταση. O Μπράνκο Κέσλερ ήταν επιφανής πολίτης, γερμανικής καταγωγής, και οι Ναζί τον εμπιστευόντουσαν. Έτσι όταν ένας γερμανός αξιωματικός, λίγες μέρες μετά την εκτέλεση, αποφάσισε να δείξει στον Κέσλερ κάποιες από τις φωτογραφίες ο Κέσλερ, εκμεταλλευόμενος μια στιγμή απροσεξίας του αξιωματικού, έριξε τη φωτογραφία στο πάτωμα και με την άκρη των ποδιών του την έσπρωξε κάτω από το χαλί.
Ο Στεφάν Φιλίπποβιτς έγινε στη Γιουγκοσλαβία σύμβολο του αντιφασισμού και του αγώνα για ελευθερία. Δύο μνημεία έχουν ανεγερθεί προς τιμήν του. Το πρώτο βρίσκεται στο Βάλιεβο (5) και το δεύτερο στην ιδιαίτερη πατρίδα του, στην πόλη της Κροατίας Όπουζεν (6). Η ηρωϊκή του πράξη έγινε η κοινή μνήμη του αγώνα των Σέρβων και των Κροατών ενάντια στο ναζισμό και το φασισμό. Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου η Γιουγκοσλαβία οργάνωσε το μεγαλύτερο κίνημα αντίστασης στην κατεχόμενη Ευρώπη.
Σημειώσεις
Νέα Υόρκη, Η.Π.Α.
Η Οκρούγκ Κολουμπάρα είναι διοικητική διαίρεση, διοικητική περιοχή, της Δημοκρατίας της Σερβίας. Βρίσκεται στην κεντρική Σερβία. Το διοικητικό κέντρο της είναι το Βάλιεβο που βρίσκεται στις όχθες του ποταμού Κολουμπάρα.
Η Μάτσβα είναι διοικητική περιοχή της Δημοκρατίας της Σερβίας. Βρίσκεται στην κεντρική Σερβία και στα ανατολικά της συνορεύει με την Οκρούγκ Κολουμπάρα.
Οι Τσέτνικ (ή το κίνημα των Τσέτνικ) ήταν σερβική εθνικιστική και φιλοβασιλική παραστρατιωτική οργάνωση που έδρασε στα Βαλκάνια πριν και κατά τη διάρκεια των παγκοσμίων πολέμων. Είναι κυρίως γνωστοί για τη συμμετοχή τους στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, γνωστοί επισήμως ως Γιουγκοσλαβικός Στρατός στην Πατρίδα. Το 1941, η Γιουγκοσλαβία ηττήθηκε από τη Γερμανία και κατελήφθη από τις δυνάμεις του Άξονα από το 1941 έως το 1945. Αν και αρχικά δημιουργήθηκε ως ένα κίνημα αντίστασης, συνεργάστηκαν με την Κατοχή του Άξονα σε συνεχώς αυξανόμενο βαθμό, λειτουργώντας τελικά έως το τέλος του πολέμου ως μονάδες υποστηριζόμενες από τον Άξονα. Ο αρχηγός των Τσέτνικ Ντράζα Μιχαήλοβιτς συνελήφθη στην Ανατολική Βοσνία και στις 17 Ιουλίου του 1946 εκτελέστηκε, αφού πρώτα δικάστηκε για εγκλήματα πολέμου και συνεργασία με τις δυνάμεις κατοχής. Η δίκη είχε αρχίσει στις 10 Ιουλίου του 1946. Η δίκη έγινε από δικαστήριο των κομμουνιστικών αρχών της μεταπολεμικής Γιουγκοσλαβίας του Στρατάρχη Τίτο. Το όνομα «Τσέτνικ» χρησιμοποιήθηκε επίσης από ορισμένες ομάδες ανταρτών ενεργές σε πολέμους στα Βαλκάνια πριν τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, και από κάποιες σερβικές εθνικιστικές παραστρατιωτικές οργανώσεις σχετικές με το κίνημα κατά τη διάρκεια των πρόσφατων Γιουγκοσλαβικών πολέμων.
Βλ. συνημμένη φώτο 1.
Βλ. συνημμένη φώτο 2.
Ανάρτηση από: https://theshadesmag.wordpress.com/
