Για έναν άνθρωπο, που μόλις και μετά βίας συγκέντρωσε 11 «καλεσμένους» στην κηδεία του, ο Μαρξ παραμένει ένας από τους δημοφιλέστερους συγγραφείς όλων των εποχών. Και αν τα τελευταία χρόνια δυσκολεύεστε να βρείτε κάποια βιβλία του, συνήθως οφείλεται... στην εξάντληση των αποθεμάτων.
Ο συγγραφέας πρέπει να βγάζει χρήματα για να ζει και να γράφει, αλλά σε καμία περίπτωση δεν ζει και γράφει για να βγάζει χρήματα.
Καρλ Μαρξ
H σεμνή ανακοίνωση του εκδοτικού οίκου ΚΨΜ δεν μπορούσε να κρύψει την απορία και την έκπληξη των συντελεστών: ο πρώτος τόμος από το «Κεφάλαιο» του Μαρξ εξαντλήθηκε και επανακυκλοφορεί. Φυσικά, όσοι έχουν πάρει στα χέρια τους την καλαίσθητη έκδοση με τη νέα, εξαιρετική μετάφραση και τη στιβαρή επιστημονική επιμέλεια ίσως να μην απόρησαν με την είδηση.
Αλλωστε με εξαίρεση τον Θάνο Τζήμερο και τη βασίλισσα του κολλαγόνου Ελλη Παπαγγελή (που κατά ομολογία τους «αποδόμησαν» τον Μαρξ από τα εφηβικά τους χρόνια), το magnum opus του Γερμανού διανοητή αποτελεί εκ των ων ουκ άνευ στοιχείο κάθε βιβλιοθήκης που σέβεται τον εαυτό της. Από αυτό το σημείο όμως μέχρι να εξαντλούνται τα αντίτυπα, η απόσταση είναι ομολογουμένως μεγάλη.
Ο ίδιος ο Μαρξ μάλλον θα απορούσε αν λάμβανε τη συγκεντρωτική κατάσταση από τις πωλήσεις των βιβλίων του σε όλο τον κόσμο. Οσο βρισκόταν στη ζωή οι πρώτοι αναγνώστες του εργάζονταν συνήθως σε κάποια επιτροπή λογοκρισίας ή αποτελούσαν έναν στενό κύκλο επαναστατών διανοουμένων.
Τα λιγοστά αντίτυπα του «Κομμουνιστικού Μανιφέστου» εξαντλήθηκαν σχεδόν αμέσως μετά την κυκλοφορία του, στις 24 Φεβρουαρίου 1848, αλλά κανένας σοβαρός εκδοτικός οίκος δεν μπήκε στον κόπο να το ξανατυπώσει για τα επόμενα 24 χρόνια. Το «Κεφάλαιο» πήγε «άπατο», όταν κυκλοφόρησε το 1867 και ύστερα από τέσσερα χρόνια είχε πουλήσει «σκάρτα» χίλια αντίτυπα –ίσως για αυτό άλλωστε δεν μεταφράστηκε στα αγγλικά μέχρι το 1886.
Είναι γεγονός ότι σε αρκετές περιπτώσεις η σύγχρονη εκτίναξη των πωλήσεων στα βιβλία του Μαρξ συνδέεται με περιστασιακά γεγονότα. Πριν από δύο χρόνια το «Κομμουνιστικό Μανιφέστο» έγινε ανάρπαστο στην Αγγλία όταν ο Τζέρεμι Κόρμπιν ανέλαβε την ηγεσία των Εργατικών.
Πριν από λίγες ημέρες μάλιστα η ιστορία επαναλήφθηκε (κυριολεκτικά) σαν φάρσα όταν ο ακροδεξιός Νάιτζελ Φάρατζ κατηγόρησε τον Κόρμπιν ως μαρξιστή και κάλεσε τους οπαδούς του να ψάξουν στο Google τι πραγματικά σημαίνει μαρξιστής.
Οι αναζητήσεις για τον μαρξισμό εκτινάχθηκαν στην Αγγλία και μαζί αυξήθηκαν για άλλη μια φορά και οι πωλήσεις του «Κομμουνιστικού Μανιφέστου».
Επίσης τα 100 χρόνια της Ρωσικής Επανάστασης βοηθούν σίγουρα τα βιβλία του Μαρξ να περάσουν στα ράφια με τα ευπώλητα. Οπως άλλωστε σημείωνε ο συγγραφέας Αλαν Ριν σε βιβλίο του για την πολιτική σκέψη του Μαρξ, «αν ο Λένιν δεν είχε αναλάβει την ηγεσία της επανάστασης το 1917, ο Μαρξ θα είχε μείνει στην Ιστορία ως ένας όχι και τόσο σημαντικός φιλόσοφος, κοινωνιολόγος και οικονομολόγος του 19ου αιώνα».
Αν και το σχόλιο ακούγεται σαν σκληρή και άδικη κριτική στα γραπτά ενός κορυφαίου διανοητή, στην πραγματικότητα συλλαμβάνει τη βαθύτερη ουσία του έργου του: η θεωρία δεν έχει νόημα αν δεν μετουσιώνεται σε πράξη. Αλλωστε μόνο μετά το 1917 οι οπαδοί του Μαρξ μπορούσαν να ισχυρίζονται για πρώτη φορά ότι το έργο του δεν αποτελούσε πια μια ουτοπική φαντασία.
Ο νέος εκδοτικός θρίαμβος του Μαρξ όμως δεν μπορεί να συνδέεται μόνο με περιστασιακούς παράγοντες και επετείους ιστορικών γεγονότων που διαιρούνται με το 10, το 50 ή το 100.
Πριν από περίπου ένα χρόνο το περιοδικό New Yorker σε ένα (εξαντλητικά) μακροσκελές άρθρο εξηγούσε γιατί το έργο του Καρόλου Μαρξ παραμένει σήμερα επίκαιρο. Από την πλευρά του ο Τομάς Πικετί, στο έργο του «Το Κεφάλαιο στον 21ο αιώνα», μπορεί να εμφανίζεται σοσιαλδημοκρατικά μετριοπαθής, αλλά δικαιώνει πολλές από τις προβλέψεις του Μαρξ –κυρίως με την καταγραφή των γιγαντιαίων ανισοτήτων που παράγει ο καπιταλισμός.
Ολο και περισσότεροι οικονομολόγοι αναγνωρίζουν ότι τα τριάντα χρόνια εκρηκτικής ανάπτυξης μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο που ωφέλησαν (έστω και ανισομερώς) όλες τις τάξεις ήταν μια «ανωμαλία» στην ιστορία του καπιταλισμού. Αλλα στοιχεία, όπως η τάση καθήλωσης των μισθών των εργατών με την παράλληλη αύξηση του εισοδήματος για τους κατόχους του κεφαλαίου, επίσης επιβεβαιώνουν τον Μαρξ.
Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι η πρώτη σημαντική αύξηση των πωλήσεων βιβλίων του Μαρξ τις τελευταίες δεκαετίες ξεκίνησε στη Γερμανία το 2008, όταν εκατοντάδες αναγνώστες έτρεξαν στα βιβλιοπωλεία προσπαθώντας να εξηγήσουν την κατάρρευση του χρηματοπιστωτικού συστήματος.
Οταν μάλιστα ο Φράνσις Φουκουγιάμα, πατέρας της θεωρίας του τέλους της Ιστορίας, φτάνει στο σημείο να κατηγορεί τη Χίλαρι Κλίντον ότι έχασε τις εκλογές γιατί δεν κατάλαβε τα χαρακτηριστικά ταξικού πολέμου της αναμέτρησης, έχει έρθει η στιγμή για τον Μαρξ να γελάσει χαιρέκακα. Η Ιστορία επιταχύνει τον βηματισμό της και ένα από τα σημαντικότερα εγχειρίδια χρήσης της σάς περιμένει στα βιβλιοπωλεία.
Ανάρτηση από: http://www.efsyn.gr
