Κιμπίρα και Κασίκιζι και Αθήνα…

Του Θανάση Ν. Παπαθανασίου
Δρ. Θεολογίας, αρχισυντάκτης του περιοδικού «Σύναξη» 
Διδάσκων στην Ανώτατη Εκκλησιαστική Ακαδημία Αθήνας

Τις δεκαπέντε πασχαλιάτικες μέρες του 1995, δηλαδή τη Μεγάλη Βδομάδα και τη Διακαινήσιμο, τις είχαμε περάσει στην Κένυα. Ήταν το πρώτο από τα τρία ταξίδια μας στην αφάνταστη Αφρική, με μπούσουλα τη δίψα για την ιεραποστολή και την πείνα για τις συναντήσεις ευαγγελίου και πολιτισμών.

ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ, ένας επιτάφιος διεμβολίζει τη δύσβατη καθημερινότητα για να αναγγείλει την Ανάσταση. Είναι ο επιτάφιος της Ορθόδοξης ενορίας του Αγίου Γεωργίου στην Κιμπίρα της Κένυας. Συνοψίζω όσα είχαμε γράψει λίγο μετά:

Η Κιμπίρα είναι μια πελώρια παραγκούπολη έξω από την κενυατική πρωτεύουσα Ναϊρόμπη. Τα οικιακά λύματα τρέχουν σε ρυάκια των δρόμων της, οι οποίοι συχνά δεν έχουν πάνω από ενάμισι μέτρο πλάτος. Περί τις 3:30 το απομεσήμερο της Μ. Παρασκευής, 21 Απριλίου, ο επιτάφιος βγήκε για την περιφορά. Έξοδος και μαρτυρία στον κόσμο, στη δυστυχία, στις πολλές πίστεις, στους απόκληρους και στους πονεμένους. Ο επιτάφιος της Κιμπίρα ήταν ο ωραιότερος που είχαμε δει. Ένα ξύλινο παλιό αλουστράριστο τραπεζάκι, πάνω στο οποίο λυγίστηκαν και δέθηκαν πολύφυλλα κλαδιά, ώστε να σχηματίζουν θόλο. Πάνω στο τραπέζι, μονάχα ανθοπέταλα – εκεί είχε ακουμπήσει το ευαγγέλιο ο επίσκοπος. Ο επιτάφιος αυτός στενεύτηκε στα σοκάκια, χτύπησε σε λαμαρινοσκεπές, συνοδεύτηκε από τα επιτάφια εγκώμια των Κιμπιρωτών. Προσοχή: Δεν πρόκειται για φολκλόρ ή για μελό ή για φευτοσυγκίνηση με την ανέχεια του Τρίτου Κόσμου. Πρόκειται για την αλήθεια ότι ένας Χριστός χωρίς κένωση, θα έπαυε να είναι Χριστός. Και για την αλήθεια ότι δουλειά των πιστών είναι να προσφέρουμε στον Χριστό την πραγματική πραγματικότητα, για να γίνει σάρκα του και να θανατωθούν οι θάνατοί της. Και καταλήγαμε τότε: «Τελικά η διάτρητη παράγκα – ναός της Κιμπίρα έγινε ενοχλητική. Ακούσαμε μια φωνή να ενοχλεί τις αθηναϊκές εμπειρίες μας: “Πόσους επιτάφιους της Κιμπίρας ‘βγάζει’ το τέμπλο της ενορίας σας;”».*

Αργότερα δημοσίευσα ένα δισέλιδο κείμενο («Μεθεόρτιος Απολογισμός Αθλιοτήτων», 2007) με προβληματισμούς για το τι μπορεί να συμβολίζει, ή μάλλον να ξε-συμβολίζει, η πρακτική του επαγγελματικού στολισμού των επιταφίων στα νεοελληνικά καθ΄ ημάς. Πας ο ενδιαφερόμενος θα βρει το κείμενο εδώ: https://www.academia.edu/…/%CE%98%CE%B1%CE%BD%CE%AC%CF%83%C…

ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ, μια κατασκευή μου: Πασχαλινή κάρτα, που την έφτιαξα εξ ολοκλήρου με αφρικανικά υλικά. Ήταν στο τρίτο μας ταξίδι στην Αφρική, πασχαλιάτικη περίοδο του 2004 στην Τανζανία. Στο χωριό Κασίκιζι ζήσαμε βαθύκαρδα, συζώντας και συζητώντας και διδάσκοντας στο μικρό θεολογικό σεμινάριο της Ορθόδοξης επισκοπής - και όχι μόνο**. Αλλά άλλη στιγμή γι’ αυτά. Μένω στην κάρτα: χαρτόνι από κούτα αναψυκτικών της γειτονικής Ουγκάντα (στο πίσω μέρος της είναι τυπωμένη η φίρμα: Rwenzori Beverage, Kampala), κλαδάκια και φύλλα του Κασίκιζι. Δικό μας, το μελάνι, Μ. Σάββατο, 10 Απριλίου.

ΣΤΗΝ ΤΡΙΤΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ, η Ελένη κι εγώ εν μέσω των Ορθοδόξων του Κασίκιζι, μετά την περιφορά του επιταφίου. Ήταν κι αυτός της ίδιας τεχνικής με της Κιμπίρα, αλλά σε χώρο λαμπερό.

ΜΝΗΜΟΣΥΝΟ: Στην Κένυα είχαμε περάσει ώρες πολλές με τον τότε Μητροπολίτη Κένυας και Ειρηνουπόλεως Ειρηναίο και λιγοστές με τον τότε Μητροπολίτη Καμερούν Πέτρο, ο οποίος δυο χρόνια αργότερα εξελέγη Πατριάρχης Αλεξανδρείας. Αμφότεροι σκοτώθηκαν στις 11 Φεβρουαρίου 2004, όταν περιέργως συνετρίβη το ελικόπτερο Σινούκ στη θάλασσα, ανοικτά του Αγίου Όρους. Συνολικά 17 οι νεκροί, και ανάμεσά τους ο νεαρός διάκονος Νεκτάριος Κοντογιώργος. Αβάσταχτα πράγματα! Τον Σεπτέμβριο του 2000 είχα αποσπαστεί την Ανώτερη Εκκλησιαστική Σχολή Αθηνών, για να διδάξω, συν τοις άλλοις, την Ιεραποστολική. Στην είσοδο της Σχολής, μια απ’ τις πρώτες μέρες, ο Νεκτάριος με είχε σταματήσει και μου είχε ζητήσει να μιλήσουμε στο μάθημα για την ιεραποστολή, γιατί κάμποσοι –μου είπε– χαρακτήριζαν καριερισμό την απόφασή του να ενταχθεί στην Αλεξάνδρεια, ενώ ο ίδιος διαβεβαίωνε ότι ήταν η μαρτυρία το κίνητρό του. Τον είχα φοιτητή εκείνη μόνο τη χρονιά…

Περνούν τα χρόνια, και διαπιστώνω ότι είναι πολλά τα ανομολόγητα. Ίσως χρειάζεται να κατατεθούν κι αυτά. Οι συζητήσεις με τους τωρινούς φοιτητές μου (είχαμε την Αφρική στις αίθουσες πριν κλείσουμε για το Πάσχα) πυροδοτούν πολλά…

Με το καλό να χαρούμε την κατεξοχήν χαρά, με το καλό να ξαναπούμε:

Κριστό Αμεφουφούκα – Χριστός Ανέστη!

Αμεφουφούκα Κουέλι – Αληθώς Ανέστη!

[Μ. Πέμπτη, 50-302018]

Σημειώσεις:

* Θανάσης και Ελένη Παπαθανασίου, «Κένυα ‘προφθάσει χείρα αυτής τω Θεώ’ (πρβλ. Ψαλμ. 67:32)»: Πάντα τα Έθνη 54 (1995), σσ. 44-45.

** Θανάσης και Ελένη Παπαθανασίου, «Η Μπουκόμπα στον αστερισμό του Κουέλι»: Πάντα τα Έθνη 90 (2004), σσ. 16-21. Μνημονεύοντας εδώ την Κένυα και την Τανζανία, αδικώ τη Νιγηρία (πάλι Πάσχα, 2000). Άλλη φορά…