Ο συγγραφέας και καθηγητής Φιλοσοφίας εκφράζει τις αιρετικές απόψεις του για όλες τις πτυχές της νέας πραγματικότητας.
Του Γιάννη Πανταζόπουλου
Ένας αόρατος εχθρός. Μια πανδημία. Αυστηροί περιορισμοί, ακινησία και φόβος. Μια εκκωφαντική ησυχία. Εποχή απαγορεύσεων και μετακινήσεων. Ερημωμένες πόλεις. Μια καθημερινότητα που εκτυλίσσεται μεταξύ πραγματικότητας και επιστημονικής φαντασίας. Μια απέραντη κοινωνική απομόνωση και ένας αποστειρωμένος κόσμος. Εγκλεισμός υποχρεωτικός. Ο κορωνοϊός δημιουργεί ένα κλίμα ανησυχίας και αβεβαιότητας. Όλα συνέβησαν με τρομακτική ταχύτητα. Τι είναι αυτό που ζούμε;
Ποιες οι προεκτάσεις του; Γι' αυτό αναζήτησα για μια εκτενή συζήτηση τον συγγραφέα και καθηγητή Φιλοσοφίας, γνωστό και ως «αναρχικό φιλόσοφο», Στέφανο Ροζάνη.
Ο Στέφανος Ροζάνης σπούδασε Mαθηματικά και Φυσική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών αλλά και Φιλοσοφία στο Καθολικό Ινστιτούτο της Φλωρεντίας. Αργότερα, δίδαξε Φιλοσοφία σε διάφορες πόλεις του εξωτερικού, όπως το Βερολίνο και η Βηρυτός, στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου καθώς και στο Πανεπιστήμιο της Νέας Σορβόννης. Επιπλέον, για δέκα χρόνια δίδασκε στο τμήμα Μέσων Επικοινωνίας και Πολιτισμού του Παντείου Πανεπιστημίου και έχει συγγράψει δεκάδες βιβλία. Κατά το παρελθόν καταπιάστηκε με τις Θεωρίες του Χρόνου. Όπως μου λέει στην αρχή της συνομιλίας μας, παραμένει κλεισμένος στο σπίτι του, στο κέντρο της Αθήνας.
«Δυστυχώς, έχω τη συνήθεια του καπνίσματος και είναι άκρως περίεργο, όταν θέλω να μετακινούμαι μέχρι το περίπτερο για να αγοράσω τσιγάρα, το να έχω τον μπάτσο να μου ζητά βεβαίωση» λέει με μειλίχιο ύφος και μια δόση ειρωνείας. Πρόκειται για έναν στοχαστή που δεν διστάζει να εκφράσει τις αντισυμβατικές και αιρετικές απόψεις του για όλες τις πτυχές της νέας πραγματικότητας.
Ο έρωτας έχει εξοριστεί από τη ζωή μας διά παντός. Τον έχουμε εξαφανίσει από τον κόσμο μας. Άραγε, ποιον έρωτα; Η καραντίνα και ο αποκλεισμός είναι μια ταφόπλακα του ανθρώπινου εαυτού, όχι του «εγώ». Διότι το «εγώ» μας θα επιζήσει με χίλια δύο επινοήματα.
Σε μία από τις σπάνιες συνεντεύξεις του μιλά ανοιχτά για το αγεφύρωτο ρήγμα στην εργασία, τις πολιτικές ηγεσίες και τις ανθρώπινες σχέσεις. Για τα δικαιώματα, την ελευθερία, την Εκκλησία, τη μοναξιά, την τηλεζωή και τον παρατεταμένο χωρισμό που βιώνουμε όλοι.
— Ζούμε σκοτεινές μέρες;
Δεν θα το έλεγα. Η πανδημία που «χτύπησε» τελευταία οικουμενικά, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο πάντα υπήρχε στην ιστορική διαδρομή του ανθρώπου. Ας μην ξεχνάμε τεράστιες πανδημίες, όπως ο Μαύρος Θάνατος κατά τον Μεσαίωνα, την πανούκλα ή την ισπανική γρίπη. Είναι, λοιπόν, ένα σύνηθες φαινόμενο στη διάρκεια της Ιστορίας.
Αυτό που συμβαίνει σήμερα, ωστόσο, διαφέρει κατά πολύ ως προς τη δομή, η οποία είναι εγκατεστημένη στον σύγχρονο κόσμο. Μέσα σε αυτήν ενυπάρχουν δύο διακλαδώσεις: αφενός η κοινωνιολογική, με τη μορφή της παγκοσμιοποίησης, αφετέρου η τραγική επέμβαση του ανθρώπου στο περιβάλλον και, κατά συνέπεια, η αλλοίωσή του. Νομίζω ότι η τραγική θέση του σημερινού ανθρώπου δεν οφείλεται στις επιδημίες ή πανδημίες αλλά κυρίως στο περιβάλλον, κοινωνικό, οικονομικό, πολιτικό και συναισθηματικό.
Ουσιαστικά, η διαφορά που παρατηρούμε εντοπίζεται στο περιβάλλον και όχι στην ίδια τη μορφή του ιού. Αυτό που ζούμε τώρα και το χαρακτηρίζω θλιβερό είναι όταν ακούω τη φράση «πώς θα αντέξει η οικονομία;». Εάν δείτε τους νόμους και τους περιορισμούς που έχουν επιβληθεί, θα διαπιστώσετε ότι προφανώς και δεν έχουν τεθεί για την προστασία του ανθρώπου αλλά για τη διάσωση της οικονομίας. Ο άνθρωπος έχει μπει εδώ και δεκαετίες σε δεύτερη μοίρα. Η οικονομία προηγείται των πάντων. Ακούμε εμφατικά: «Όσο λιγότερες ανθρώπινες απώλειες έχουμε, τόσο καλύτερα για την οικονομία».
Μάλιστα, παρακολουθώ αυτές τις μέρες κάποιες αξιοθρήνητες στατιστικές οι οποίες συγκρίνουν τους νεκρούς κάθε χώρας, αυτήν τη λεγόμενη καμπύλη, όπως την ονομάζουν οι ειδικοί, η οποία εμπεριέχει αρκετό ψεύδος. Είναι απορίας άξιον. Πάντως, αν και έγκλειστος, δεν φοβάμαι τόσο τις επιδημίες ή τις πανδημίες όσο τους ίδιους τους ανθρώπους.
— Πιστεύετε ότι στην εποχή μας δοκιμάζονται ηγεσίες και ιδεολογίες;
Οι ιδεολογίες έχουν δοκιμαστεί ήδη από το παρελθόν. Όσον αφορά τις ηγεσίες, γνωρίζουμε πολύ καλά ότι τα ηγετικά πρότυπα στις μέρες μας δεν ανήκουν στον οραματικό τύπο αλλά στον διαχειριστικό. Οι ηγεσίες, πλέον, είναι λογιστικές. Γι' αυτό και δεν υπάρχουν οραματιστές πολιτικοί. Έχουμε ηγέτες-λογιστές που ακολουθούν συγκεκριμένους οικονομίστικους κανόνες. Συνεπώς, οι ηγεσίες μού είναι αδιάφορες. Χάσαμε και δυστυχώς χάνουμε συνέχεια την έννοια του ηγέτη, εκείνου που είχε όραμα και όνειρα.
— Την ίδια στιγμή θεωρείτε ότι τα δικαιώματα και οι ελευθερίες δοκιμάζονται;
Δικαίωμα και ελευθερία είναι συνάδουσες έννοιες. Δεν μπορεί να σταθεί η μία χωρίς την άλλην. Η ελευθερία την εποχή του σύγχρονου αρπακτικού καπιταλισμού έχει μετοικήσει εις τους ουρανούς. Δεν υπάρχει ελευθερία. Βέβαια, θα μου πείτε ότι φιλοσοφικά, όπως έλεγε ο Μπερντιάεφ, η ελευθερία δεν ανήκει στην Ιστορία. Η Ιστορία είναι μια εναλλαγή μορφών δουλείας. Όμως, το φάντασμα της ελευθερίας έχει πάψει να πλανάται πάνω από τον κόσμο. Ποια ελευθερία μού στερούν εμένα σήμερα, που βρίσκομαι έγκλειστος στο σπίτι μου; Αυτήν που δεν έχω; Η ελευθερία έχει καταντήσει ένα κουρέλι, παίγνιο στα χέρια των διαχειριστών. Και για ποια ελευθερία να παλέψω; Η τελευταία φορά που συνέβη μια τέτοια πάλη ήταν τον Μάη του '68. Από τότε έχει χαθεί το παιχνίδι, όχι διά παντός αλλά σίγουρα για κάποιες γενιές.
— Είμαστε κοντά στο τέλος του καταναλωτικού καπιταλισμού;
Ο καταναλωτικός καπιταλισμός έχει γίνει πια ένα τραγικό παρελθόν μπροστά στη νεότερη εξέλιξή του, που είναι ο χρηματοπιστωτικός καπιταλισμός. Σήμερα, εν καιρώ πανδημίας, τα πάντα είναι κλειστά, όχι όμως οι τράπεζες. Και δεν μιλώ για τις απλές συναλλαγές του πολίτη αλλά για τον τραπεζικό υπάλληλο, ο οποίος είναι υποχρεωμένος να εργάζεται.
— Τι θα μας αφήσουν ο εγκλεισμός και η κοινωνική απομόνωση;
Κάντε ΚΛΙΚ για να διαβάσετε όλη τη συνέντευξη ΕΔΩ
ΠΗΓΗ: www.lifo.gr
Ανάρτηση από: geromorias.blogspot.com
