Ο Νίκος Κούνδουρος έφυγε στα 91 του έχοντας τιμήσει με το παραπάνω τον ιστορικό του ρόλο!
Κατά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο είχε ενταχθεί στις τάξεις του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, και πολέμησε στα Δεκεμβριανά στον λόχο σπουδαστών "Λόρδος Βύρων". Μετά τον πόλεμο εξορίστηκε στη Μακρόνησο, λόγω των αριστερών φρονημάτων του.
Όμως, ο Νίκος Κούνδουρος δεν έμεινε αδιάφορος στις ανοικτές πληγές του ελληνισμού και ας προσπάθησαν να εμποδίσουν το έργο του.
Με την κάμερά του, σε δύο ταινίες, θέλησε να κρατήσει ζωντανές τις μνήμες του μικρασιάτικου ελληνισμού ("1922") και του κυπριακού ελληνισμού ("Ελληνιστί Κύπρος<1974>"). Τίμησε έτσι στο έπακρο την πατριωτική του οφειλή!!!
ΝΙΚΟΣ ΚΟΥΝΔΟΥΡΟΣ: ΘΥΜΑ ΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΣΜΟΥ
Η ταινία του Ν. Κούνδουρου "1922", η ανάγκη του όπως αναφέρει ο ίδιος να καταθέσει, "ένα ειλητάρι στην μνήμη της μικρασιατικής οδύνης", είναι ίσως το πλέον συμβολικό παράδειγμα για τις προσπάθειες συγκάλυψης της Μικρασιατικής Γενοκτονίας. Η περιπέτεια της συγκεκριμένης ταινίας αποτελεί την πλέον αποκαλυπτική πράξη του νεοελληνικού αναθεωρητισμού. Βασισμένη σε αυθεντικές μαρτυρίες, γυρίστηκε το 1977-1978 με τη χρηματοδότηση του κρατικού Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου (ΕΚΚ). Από την εποχή των γυρισμάτων (τρία μόλις χρόνια μετά την τουρκική εισβολή στην Κύπρο) η Χουριέτ είχε καταγγείλει την ταινία, υποστηρίζοντας ότι έτσι «υπονομεύονται» οι ελληνοτουρκικές συνομιλίες. Φυσικά το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών γνώριζε καλύτερους και αποτελεσματικότερους τρόπους διαμαρτυρίας. Οι τουρκικές αντιδράσεις απέδωσαν. Το ελληνικό υπουργείο Προεδρίας αρνήθηκε να δώσει άδεια προβολής στην ταινία, κάτι που ήταν απαραίτητο για να βγει στις αίθουσες. Επί πλέον, το ΕΚΚ, το οποίο ήταν ιδιοκτήτης της ταινίας και είχε ως προϊστάμενη αρχή το υπουργείο Βιομηχανίας, δέσμευσε την ταινία στο εργαστήριο. Μια κόπια που παρανόμως κατάφερε να εξασφαλίσει ο Κούνδουρος προβλήθηκε στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, αποσπώντας 9 βραβεία. Το υπουργείο Προεδρίας φοβούμενο την κατακραυγή δεν τόλμησε να απαγορεύσει την προβολή της ταινίας, η οποία παρέμενε δεσμευμένη στα συρτάρια του ΕΚΚ.
Η λαθραία κόπια στάλθηκε το 1982 (οκτώ χρόνια από την τουρκική εισβολή στην Κύπρο) στο Διεθνές Φεστιβάλ Βουδαπέστης. Μισή ώρα πριν από την προβολή της, κατέφθασε από το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών εντολή προς τον Έλληνα πρέσβη να εμποδίσει την προβολή της ταινίας. Ο Έλληνας πρέσβης ζήτησε με τη σειρά του από το ουγγρικό υπουργείο Εξωτερικών να εμποδίσει την προβολή της ταινίας. Πράγμα που έγινε! Λίγο αργότερα, με παρέμβαση του Μικρασιάτη, τότε υπουργού, Γιάννη Καψή έλαβε τέλος η ομηρία της ταινίας και το ΕΚΚ την παρέδωσε στον Νίκο Κούνδουρο. Ας σημειωθεί ότι με κοινή συμφωνία του σκηνοθέτη με το ΥΠΕΞ, η ταινία δεν θα έπρεπε να παιχτεί ποτέ -και ούτε έχει παιχτεί μέχρι σήμερα- στην ελληνική Θράκη.
Η ΚΥΠΡΟΣ ΤΟΥ ΚΟΥΝΔΟΥΡΟΥ
Ο Νίκος Κούνδουρος έχει γυρίσει ένα ντοκιμαντέρ για την Κύπρο, «Ελληνιστί Κύπρος<1974>», Μαρτυρίες Κυπρίων την εποχή του δεύτερου Αττίλα.
Όπως θυμάται ο ίδιος:
«Μπήκα σε ένα πολεμικό αεροπλάνο με τον οπερατέρ μου και μας πήγε στην Κύπρο. Οι Τούρκοι είχαν ξεκινήσει την επίθεσή τους και βρεθήκαμε φάτσα με φάτσα μ’ αυτούς. Με τα τούρκικα άρματα. Παγώσαμε. Η ταινία μου δεν είναι πολεμική, είναι το αντίθετο: οι συνέπειες του πολέμου. Είναι μια οδυνηρή καταγραφή. Μου έχει μείνει η βία που ασκήθηκε από τους Τούρκους στον κυπριακό λαό».
Κάποιες από τις μαρτυρίες όπως τις κατέγραψε ο σκηνοθέτης δημοσιεύτηκαν στο 3ο τεύχος του περιοδικου ΑΝΤΙ, του Οκτωβρίου του 1974.
| ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΤΟ ΤΕΥΧΟΣ 3 ΤΟΥ ΑΝΤΙ-ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ ΤΟΥ 1974 | ||||||
| ||||||
Μια από τις τελευταίες του συνεντεύξεις ο Νίκος Κούνδουρος την έδωσε στην κυπριακή εφημερίδα ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ:
Ευχαριστώ τον αδελφό Κωστα Π. από τη Νέα Ορεστιάδα για την πληροφορία του δημοσιεύματος του Ν. Κούνδουρου στο περιοδικό ΑΝΤΙ.
Ανάρτηση από: https://geromorias.blogspot.gr
