Αν ο κεφαλαιοκρατικός τρόπος παραγωγής και οργάνωσης της κοινωνίας δεν κινείτο μέσα σε αντιθέσεις και αντιφάσεις, αν και στην εποχή του ιμπεριαλισμού – της κυριαρχίας των μεγάλων μονοπωλιακών ενώσεων, των διεθνών πια κοντσέρν, του κρατικο-χρηματοπιστωτικού μονοπωλιακού κεφαλαίου – μπορούσε να απαλλαγεί από τις σύμφυτες στο σύστημα αυτό αντιθέσεις, τότε θα ζούσαμε σε έναν παράδεισο ή το «τέλος της ιστορίας».
Αλλά δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο. Η ενότητα και πάλη των αντιθέσεων διαπερνάει όλη την ανθρώπινη ιστορία και όλη την φύση. Υπάρχουν βέβαια αντιθέσεις ανταγωνιστικές και αντιθέσεις μη-ανταγωνιστικές. Η πάλη των τάξεων ανήκει στις πρώτες. Αλλά και πολλές από τις αντιθέσεις μέσα στους κόλπους του κυρίαρχου συστήματος, του ίδιου του κοινωνικού-πολιτικού μπλοκ εξουσίας εξελίσσονται σε ανταγωνιστικές. Οι παγκόσμιοι και τοπικοί πόλεμοι αποτελούν την καλύτερη απόδειξη. Κανένας μεγάλος πόλεμος δεν υπήρξε αποτέλεσμα της σύγκρουσης των βασικών ανταγωνιστικών τάξεων: αστικής τάξης και προλεταριάτου. Μπορεί η εργατική τάξη να πήρε μέρος σε αυτούς, να τάχθηκε στο πλευρό της μιας πλευράς των συγκρουόμενων, αλλά ο πόλεμος δεν ήτανε καθαρά και αποκλειστικά δικός της. Και ούτε η νίκη της πλευράς με την οποία είχε συνταχθεί και πολεμήσει υπήρξε τελικά νίκη δική της.
Αλλά δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο. Η ενότητα και πάλη των αντιθέσεων διαπερνάει όλη την ανθρώπινη ιστορία και όλη την φύση. Υπάρχουν βέβαια αντιθέσεις ανταγωνιστικές και αντιθέσεις μη-ανταγωνιστικές. Η πάλη των τάξεων ανήκει στις πρώτες. Αλλά και πολλές από τις αντιθέσεις μέσα στους κόλπους του κυρίαρχου συστήματος, του ίδιου του κοινωνικού-πολιτικού μπλοκ εξουσίας εξελίσσονται σε ανταγωνιστικές. Οι παγκόσμιοι και τοπικοί πόλεμοι αποτελούν την καλύτερη απόδειξη. Κανένας μεγάλος πόλεμος δεν υπήρξε αποτέλεσμα της σύγκρουσης των βασικών ανταγωνιστικών τάξεων: αστικής τάξης και προλεταριάτου. Μπορεί η εργατική τάξη να πήρε μέρος σε αυτούς, να τάχθηκε στο πλευρό της μιας πλευράς των συγκρουόμενων, αλλά ο πόλεμος δεν ήτανε καθαρά και αποκλειστικά δικός της. Και ούτε η νίκη της πλευράς με την οποία είχε συνταχθεί και πολεμήσει υπήρξε τελικά νίκη δική της.
Δεν έχω μόνο υπόψη μου τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο που εμφανίστηκε σαν πόλεμος μεταξύ του φασισμού/ ναζισμού και των δυνάμεων της δημοκρατίας και του σοσιαλισμού. Αλλά ακόμα και πολλούς άλλους εθνικοαπελευθερωτικούς και αντιιμπεριαλιστικούς αγώνες και πολέμους. Και σε αυτούς τελικός και αναμφισβήτητος νικητής δεν υπήρξε πουθενά το εργατικό κίνημα, που περιμέναμε ότι τα ήταν και το μόνο ικανό να βάλλει τέλος στην εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, έθνους από έθνος και λαού από λαό.
Τα αποτελέσματα τους έδειξαν πως είναι πιο περίπλοκη η «ιστορική εξέλιξη» των ανθρώπινων κοινωνιών. ‘Ότι δεν υπακούει σε σιδερένιους νόμους της Ιστορίας, που θα μας οδηγήσουν σώνει και καλά εκεί που τα καλύτερα μυαλά της ανθρωπότητας πάντοτε ονειρευόντουσαν και γι αυτό αγωνίστηκαν κι έδωσαν ακόμα και την πολύτιμη και μοναδική ζωή τους.
Μέσα από την ποικιλία των αντιθέσεων του αναπτύχθηκε και κυριάρχησε ο κεφαλαιοκρατικός τρόπος παραγωγής και οι αστικές κοινωνίες. Τα μονοπώλια, ο ιμπεριαλισμός, είναι αποτέλεσμα της ίδιας της φύσης του συστήματος. Ενδημικά φαινόμενα και αποτελέσματα του. Είναι στην φύση το κεφαλαιοκρατικό σύστημα να εξαπλώνεται παντού, να κατακτά κάθε χώρα και χώρο, να επιβάλλει έναν τρόπο ζωής και έναν πολιτισμό, ιδέες και συμπεριφορές που θα εξασφαλίζουν την αναπαραγωγή του, την διαιώνιση του.
Η ανάγκη του για παγκόσμια επέκταση και κυριαρχία έγινε και η επίσημη ιδεολογία του, νέα κοινωνική – εκκοσμικευμένη - «θρησκεία». Μόνο που για να γίνει αποδεκτή από όλους έπρεπε να «αδειάσει» από κάθε κοινωνικό και συγκρουσιακό περιεχόμενο, να παρουσιαστεί πια σαν ένα φυσικό φαινόμενο, σαν μια νομοτέλεια της ιστορικής εξέλιξης. Η αριστερά άλλωστε με την δική της «ιστορική νομοτέλεια» του ερχομού του σοσιαλισμού/ κομμουνισμού , είχε προετοιμάσει το κοινό – ακόμα και το δικό της – να δεχτεί μια τέτοια ερμηνεία των εξελίξεων.
Έτσι σταδιακά αποσύρθηκαν οι έννοιες, ακόμα και οι λέξεις, καπιταλισμός (δηλαδή συγκεκριμένες παραγωγικές σχέσεις εκμετάλλευσης), ιμπεριαλισμός (οι σχέσεις αυτές σε παγκόσμια πια διάσταση) και την θέση τους πήρανε οι πιο ουδέτερες «αγορές» [που αυτές επιβάλλουν το τι πρέπει πια να κάνουμε και τι όχι, ώστε να αναπτυχθεί η οικονομία μας και η ευημερία μας] και «παγκοσμιοποίηση». Δεν πρόκειται πια για τον γνωστό και μισητό ιμπεριαλισμό. Όχι. Πρόκειται για το φυσικό φαινόμενο της παγκοσμιοποίησης – κάτι περίπου με την βλάστηση. Δεν συζητάμε πια τι είναι αυτό που παγκοσμιοποιείται (για κοινωνικές παραγωγικές σχέσεις, για εξάρτηση κι εκμετάλλευση λαών, εθνών και κρατών). Τι σημαίνει για την ζωή μας άρα και τον πολιτισμό μας. Απλά πια εκείνο που καλούνται να μάθουν οι άνθρωποι – ιδιαίτερα οι νέοι – είναι πως η παγκοσμιοποίηση είναι καλή και ανήκει στα φυσικά φαινόμενα και όποιος στέκεται κριτικά απέναντι της ή απλώς με σκεπτικισμό είναι άνθρωπος αντιδραστικός, εθνικιστής, ξενοφοβικός, ρατσιστής και ό,τι άλλο χωράει το καλάθι.
Έλα όμως που όπως φαίνεται αυτή η παγκοσμιοποίηση, με άλλα λόγια το εντελώς ελεύθερο και ανεξέλεγκτο του κεφαλαίου να κάνει ό,τι θέλει, να πηγαίνει όπου θέλει – δηλαδή όπου εξασφαλίζει τα κέρδη του -, να εξαναγκάζει τους λαούς να ξενιτεύονται προκειμένου να βρούνε δουλειά κι’ ένα πιάτο φαγητό ή να μην πεθαίνουν από την πείνα και αρρώστιες που πια θεραπεύονται ή να μην κινδυνεύουν να σκοτωθούν από τις βόμβες των αεροπλάνων ή των drones των «πολιτισμένων» προκειμένου να «κάτσουν» φρόνιμα, να μεταφέρει τις βιομηχανίες και επιχειρήσεις του εκεί που η εργατική δύναμη είναι πιο φτηνή από αυτήν της χώρας του καταδικάζοντας σε ανεργία και φτώχεια τον δικό του λαό, όλα αυτά μαζί γίνονται πολύ επικίνδυνα τελικά για τα ο ίδιο το σύστημα. Το αδυνατίζουν. Το υποσκάπτουν. Μεταφέρουν τον κίνδυνο της κοινωνικής έκρηξης μέσα στις ίδιες τις μητροπόλεις του ιμπεριαλισμού.
Το ιμπεριαλιστικό αυτό σύστημα γίνεται εντελώς παρασιτικό. Σε όλα τα επίπεδα. Οι πιο έξυπνοι οικονομολόγοι του το είχαν προβλέψει ήδη 100 χρόνια νωρίτερα. Δεν μόνο ο Χόμπσον στον «Ιμπεριαλισμό» του – που πρόσφερε πολύτιμο υλικό στον Λένιν, τον Μουχάριν αλλά και τον R. Hilferding να γράψουν τα δικά τους έργα – και μόνο όσους αναφέρει ο Λένιν στα «Τετράδια για τον Ιμπεριαλισμό» είναι αποκαλυπτικό – αλλά και όσοι μαρξιστές και μη ακολούθησαν τα επόμενα χρόνια. Αυτοί που έγραψαν για τον «καζινοκαπιταλισμό» - τα παιγνίδια στα χρηματιστήρια, όπου οι ετήσιες συναλλαγές ξεπερνούν κατά πάρα πολύ την αξία του παγκόσμιου παραγόμενου πλούτου – περιγράφουν κατά τον καλύτερο τρόπο το πόσο ο καπιταλιστικός / ιμπεριαλισμός έχει γίνει πια παρασιτικός [1][μόνο το ΚΚΕ δεν μπορεί και δεν θέλει να καταλάβει τι σημαίνει καζινοκαπιταλισμός και θεωρεί πώς αυτό αποπροσανατολίζει το εργατικό κίνημα και σκεπάζει τον καπιταλισμό!! Όσα δεν καταλαβαίνουν τα ξεφτέρια του τα κάνουν κρεμαστάρια].
Σε ένα μικρό εγχειρίδιο με τίτλο «Οι ευαγγελιστές της αγοράς» ο KeithDixon (εκδ. ΠΑΤΑΚΗ, ΑΘΗΝΑ 2000, στην σειρά Λόγοι Δράσης] αφηγείται την ιστορία εμφάνισης, επέκτασης και κυριαρχίας αρχικά στην πνευματική ελίτ και τα Πανεπιστήμια και κατόπιν και στην πολιτική της νεοφιλελεύθερης επιδρομής. Το αφήγημα της παγκοσμιοποίησης είναι συνοδευτικό. Διαμορφώθηκε, διαπαιδαγωγήθηκε, εμποτίστηκε από αυτή την θεώρηση της οικονομίας και του κόσμου, πλήθος «διανοουμένων», καθηγητών, στελεχών και πολιτικών. Σε τέτοιο βαθμό που κατέστησαν πια «πνευματικά» ανάπηροι ή «ηλίθιοι» όπως τους χαρακτήριζε ο Μαρξ, ανίκανοι να στρίψουν λίγο το τιμόνι ώστε το όχημα του καπιταλισμού τους να μην πέσει στον γκρεμό.
Λοιπόν αυτόν τον κίνδυνο τον είδε, τον αισθάνθηκε, όπως φάνηκε και στην «προεδρική ομιλία» του ένας άνθρωπος της «πιάτσας» του κεφαλαιοκρατικού συστήματος, όχι «θεωρητικός» αλλά «πρακτικός» - όπως τους περιγράφει ο Αλέξης ντε Τοκβιλ στην «Η Δημοκρατία στην Αμερική» [το έργο αυτό έχει εκδοθεί ελληνικά από τις εκδόσεις ΣΤΟΧΑΣΤΗΣ, αλλά παρά τα όσα ο εκδότης ισχυρίζεται ότι έχει μεταφραστεί ολόκληρο,λείπουν συνολικά 10 κεφάλαια] - ο σημερινός πρόεδρος των ΗΠΑ Ντ. Τραμπ. Τι είπε που κατατρόμαξε τους Γερμανούς και όλους τους «παγκοσμιοποιημένους» των ΗΠΑ και της Ευρώπης; Αυτά που συνέβησαν στην οικονομία των ΗΠΑ τα τελευταία χρόνια της παγκοσμιοποίησης: ότι το μερίδιο της στο παγκόσμιο εμπόριο μειώθηκε, από παγκόσμιος τραπεζίτης έχει βυθιστεί στα χρέη, ότι ως παγκόσμιος χωροφύλακας επέτρεψε στους άλλους να ανορθωθούν οικονομικά και σήμερα να τους βγάζουν την γλώσσα :
«Είμαστε μαζί σε μια μεγάλη εθνική προσπάθεια να ξαναχτίσουμε τις ΗΠΑ και να αποκαταστήσουμε τις υποσχέσεις στο λαό μας…. Για πολύ καιρό μια πολύ μικρή ομάδα ανθρώπων, έπαιρναν την εξουσία και τα κόστη τα πλήρωνε ο κόσμος. Η Ουάσινγκτον ευημερούσε, όμως ο λαός δεν συμμετείχε την ευημερία. Το κατεστημένο προστατευόταν, όμως οι πολίτες όχι. … Για πολλές δεκαετίες κάναμε πλούσια την ξένη βιομηχανία, με κόστος στη δική μας. Δώσαμε επιδοτήσεις σε ξένους και όχι στους δικούς μας. Υπερασπιστήκαμε σύνορα άλλων κρατών και όχι τα δικά μας. Ξοδέψαμε τρισεκατομμύρια στο εξωτερικό, ενώ οι υποδομές μας υποβαθμίζονται. Κάναμε χώρες πλούσιες, ενώ η δική μας αυτοπεποίθηση εξανεμίστηκε. Οι βιομηχανίες μας έφυγαν για άλλες χώρες, χωρίς σκέψη για όσους έμειναν άνεργοι…… Κάθε πρόταση για φορολογία, μετανάστευση, εξωτερική πολιτική θα παίρνεται με σκοπό να επωφελούνται αμερικανοί. …. Η προστασία θα οδηγήσει σε μεγαλύτερη ευημερία και ισχύ. Θα πολεμήσω για σας με κάθε ικμάδα της δύναμής μου και δεν θα σας απογοητεύσω. Η Αμερική θα αρχίσει να νικάει. Θα φέρουμε πίσω τις θέσεις εργασίας, τα σύνορά μας, τον πλούτο μας και τα όνειρά μας. Θα χτίσουμε καινούργιους δρόμους, γέφυρες, σιδηροδρόμους, αεροδρόμια παντού. Θα βάλουμε όλους τους ανθρώπους σε θέσεις εργασίας και θα στηρίξουμε αυτή την προσπάθεια σε αμερικανικά κεφάλαια.
Δύο απλοί κανόνες. Αγοράζουμε αμερικανικά και προσλαμβάνουμε αμερικανικά. Θα χτίσουμε φιλίες σε όλο τον κόσμο, όμως κάθε χώρα έχει καθήκον να υπερασπίζεται τους δικούς της ανθρώπους. Θα είμαστε το φωτεινό παράδειγμα για τον κόσμο. Θα πολεμήσουμε τον ριζοσπαστικό ισλαμισμό και την τρομοκρατία την οποία θα εξαφανίσουμε από προσώπου γης.»
Μίλησε λοιπόν για ένα «νέο» αναπτυξιακό μοντέλο – κάτι τέτοιο έλεγε και το πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης του ΣΥΡΙΖΑ – που όμως δεν θα υπακούει στους κανόνες και τις οδηγίες π.χ. μιας ΕΕ ή τέτοιων διεθνών οργανισμών που συνδέονται με το απολύτως διεθνοποιημένο κεφάλαιο, που τελικά βλάπτει τις ίδιες τις εθνικές βάσεις ακόμα και του αμερικανικού κεφαλαίου. Αντιφάσεις που είχε εντοπίσει και ο μακαρίτης Σάμουελ Χάτινγκτον. Ο Τραμπ και ο τραμπισμός – όπως παλιότερα ο Θατσερισμός – είναι ώριμο τέκνο των αναγκών του κεφαλαίου. Που η πολλή παγκοσμιοποίηση του του δημιουργεί προβλήματα. Έτσι είναι: και ο καπιταλισμός / ιμπεριαλισμός κινείται μέσα στις αγιάτρευτες αντιφάσεις και αντιθέσεις του.
Ο Τράμπ απλώς τις επισημαίνει. Για λογαριασμό του αμερικανικού κεφαλαίου και ιμπεριαλισμού. Ένα νέο κεφάλαιο ανοίγει συνεπώς στην ιστορία του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού και γενικά του ιμπεριαλισμού. Πως και από ποιους και πώς θα συνεχίσει να γράφεται θα το δούμε – με πόνο και δάκρυα οι λαοί όπως πάντοτε – στο προσεχές μάλλον.
[1] Ο Πωλ Κρούγκμαν αναφέρει στο «Η εποχή των μειωμένων προσδοκιών» (εκδ. ΠΟΛΙΣ, ΑΘΗΝΑ 1995, σελ 236) «Κάθε μέρα που περνάει τεράστια ποσά χρημάτων διακινούνται γύρω στον κόσμο. Υπολογισμοί έδειχναν ότι ήδη το 1989 οι πράξεις επί ξένου συναλλάγματος διεθνώς – οι πράξεις με τις οποίες άτομα ή επιχειρήσεις μετατρέπουν τα κεφάλαια τους από το ένα νόμισμα στο άλλο – ξεπερνούσαν τα 500 δις. δολάρια κάθε μέρα. Το μεγαλύτερο μέρος αυτών των πράξεων δεν αφορά στην αγορά αγαθών και υπηρεσιών, αλλά την απόκτηση στοιχείων ενεργητικού: με άλλα λόγια πρόκειται για τεράστιες διεθνείς κινήσεις κεφαλαίου»
Ανάρτηση από: https://istrilatis.blogspot.gr
