Διαδήλωση κατά της εξόρυξης λιθίου: ο πλούτος της Χιλής δεν πρέπει να ιδιωτικοποιηθεί, λένε οι συμμετέχοντες
Άρθρο της Deutsche Welle (DW)Μετάφραση από τα γερμανικά: Γιώργος Κολέμπας
Σε παγκόσμιο επίπεδο, αυξάνεται η ζήτηση για λίθιο, αλλά η εξόρυξη προκαλεί συγκρούσεις. Στα χωριά της ερήμου Atacama στη Χιλή, το νερό γίνεται όλο και πιο σπάνιογια ανθρώπους και χωράφια.
Στη μέση της ξηρότερης ερήμου στον κόσμο είναι μια τεράστια περιοχή με λεκάνες νερού σε τιρκουάζ χρώμα(μια τεράστια ξηρολίμνη, όπως αποκαλείται). Κάθε τέτοια λεκάνη είναι μια τεράστια πισίνα, μέχρι και 20 φορές το μέγεθος ενός γηπέδου ποδοσφαίρου. Οι πισίνες είναι γεμάτες με αλμυρό νερό, το οποίοαντλείται στην επιφάνεια από γεωλογικές εναποθέσεις που βρίσκονται κάτω από τη γη της ερήμου. Αυτή η άλμη περιέχει ανθρακικό λίθιο, την πρώτη ύλη για ένα ελαφρύ, ασημί μέταλλο που το βρίσκουμε σήμερα ως στοιχείο των μπαταριών σε όλους σχεδόν τους υπολογιστές, τα τηλέφωνα και τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα.
Με την πρώτη ματιά, η έρημος Ατακάμα της Χιλής μοιάζει με άγονο, αφιλόξενο μέρος. Αλλά όπως και η χλωρίδα και η πανίδα της, έτσι και οι ιθαγενείς έχουν προσαρμοστεί στο περιβάλλον τους. Μέχρι τώρα. Γιατί στο παρόν και το μέλλον, οι ντόπιοι έχουν ένα νέο ισχυρό ανταγωνιστή για τους λιγοστούς υδάτινους πόρους της ερήμου-τις μεταλλευτικές εταιρείες.
«Το νερό είναι ζωή»
Το Coyo είναι μια από τις ντουζίνες των μικρών κοινοτήτων στις απομονωμένες οάσεις της ερήμου. Τα μέλη των κοινοτήτων εναλλάσσονται στις εργασίες άντλησης νερού από τον ποταμό San Pedro. Μετά από δύο εβδομάδες αναμονής, ο Hugo Diaz μπορεί να ποτίσει τελικά τα χωράφια του σήμερα.
“Πριν έρθουν εδώ οι εταιρείες εξόρυξης, υπήρχε πολύ νερό,” είπε ο Diaz στη Deutsche Welle (DW). “Αλλά η εξόρυξη έχει καταναλώσει τα υπόγεια ύδατα, οι εταιρείες παίρνουν ακόμη και το νερό από το ποτάμι, έτσι ώστε οι αγρότες δεν παίρνουν το νερό που χρειαζόμαστε.”
Για τους κατοίκους της Atacamα, το νερό δεν έχει μόνο μια υλική αλλά και μια πολιτισμική και πνευματική αξία. “Χρειαζόμαστε νερό όχι μόνο για τη γεωργία μας, αλλά και για τα παραδοσιακά έθιμά μας. Το νερό είναι ζωή», εξηγεί ο Vladimir Reyes, ένας από τους πρεσβύτερους εδώ στην Κοινότητα Coyo.
Ο 58-χρονος αγρότης επισημαίνει τα σημάδια στο αρδευτικό κανάλι που μαρτυρούν τα υψηλότερα επίπεδα ύδατος του παρελθόντος. “Σήμερα, πολύ λίγοι αγρότες μπορούν να κερδίσουν τα προς το ζην εδώ”, λέει. “Ενώ ορισμένοι νέοι εξακολουθούν να προσπαθούν να μάθουν για τη γεωργία, βρίσκονται μπροστά στο εμπόδιο του όλο και λιγότερου νερού. Αυτή τη ζημιά μας κάνουν οι μεταλλευτικές εταιρείες “, λέει ο Reyes.
“Πριν έρθουν εδώ οι εταιρείες εξόρυξης, υπήρχε πολύ νερό,” είπε ο Diaz στη Deutsche Welle (DW). “Αλλά η εξόρυξη έχει καταναλώσει τα υπόγεια ύδατα, οι εταιρείες παίρνουν ακόμη και το νερό από το ποτάμι, έτσι ώστε οι αγρότες δεν παίρνουν το νερό που χρειαζόμαστε.”
Για τους κατοίκους της Atacamα, το νερό δεν έχει μόνο μια υλική αλλά και μια πολιτισμική και πνευματική αξία. “Χρειαζόμαστε νερό όχι μόνο για τη γεωργία μας, αλλά και για τα παραδοσιακά έθιμά μας. Το νερό είναι ζωή», εξηγεί ο Vladimir Reyes, ένας από τους πρεσβύτερους εδώ στην Κοινότητα Coyo.
Ο 58-χρονος αγρότης επισημαίνει τα σημάδια στο αρδευτικό κανάλι που μαρτυρούν τα υψηλότερα επίπεδα ύδατος του παρελθόντος. “Σήμερα, πολύ λίγοι αγρότες μπορούν να κερδίσουν τα προς το ζην εδώ”, λέει. “Ενώ ορισμένοι νέοι εξακολουθούν να προσπαθούν να μάθουν για τη γεωργία, βρίσκονται μπροστά στο εμπόδιο του όλο και λιγότερου νερού. Αυτή τη ζημιά μας κάνουν οι μεταλλευτικές εταιρείες “, λέει ο Reyes.
Η Σαουδική Αραβία του λιθίου
Η Χιλή έχει τα μεγαλύτερα αποθέματα λιθίου στον κόσμο. Από εδώ εξάγεται το 40% της παγκόσμιας ζήτησης του πολύτιμου μετάλλου. Για αυτό το λόγο ονομάζεται η Χιλή «Σαουδική Αραβία του λιθίου». Και αναμένεται να τριπλασιαστεί η παγκόσμια ζήτηση εντός των επόμενων έξι ετών.
Για να εξαχθεί το λίθιο από την αντλημένη στις αλυκές άλμη, αφήνεται απλά το υγρό στον λαμπερό ήλιο της ερήμου και έτσι μέχρι και το95% του νερού εξατμίζεται. Το λίθιο διαχωρίζεται από το υπόλειμμα με μια χημική διαδικασία και μετατρέπεται σε ενώσεις για επαναφορτιζόμενες μπαταρίες.
Η Χιλή έχει τα μεγαλύτερα αποθέματα λιθίου στον κόσμο. Από εδώ εξάγεται το 40% της παγκόσμιας ζήτησης του πολύτιμου μετάλλου. Για αυτό το λόγο ονομάζεται η Χιλή «Σαουδική Αραβία του λιθίου». Και αναμένεται να τριπλασιαστεί η παγκόσμια ζήτηση εντός των επόμενων έξι ετών.
Για να εξαχθεί το λίθιο από την αντλημένη στις αλυκές άλμη, αφήνεται απλά το υγρό στον λαμπερό ήλιο της ερήμου και έτσι μέχρι και το95% του νερού εξατμίζεται. Το λίθιο διαχωρίζεται από το υπόλειμμα με μια χημική διαδικασία και μετατρέπεται σε ενώσεις για επαναφορτιζόμενες μπαταρίες.
2000 λίτρα άλμης ανά δευτερόλεπτο
Οι δύο εταιρείες εξόρυξης που δραστηριοποιούνται στην Atacama, η χιλιανή SQM και η αμερικανική Albemarle, αντλούν κάθε χρόνο πάνω από 63 δις. λίτρα αλμυρό νερό από τα βαθύτερα στρώματα της ερήμου -που είναι σχεδόν 2.000 λίτρα ανά δευτερόλεπτο. Επιπλέον, η βιομηχανία καταναλώνει σημαντικές ποσότητες γλυκού νερού
Σύμφωνα με την Επιτροπή Μεταλλείων της χιλιανής κυβέρνησης, μεταξύ 2000 και 2015, από την Atacama εξήχθη τέσσερις φορές περισσότερο νερό, από όσο εισήλθε στην περιοχή με φυσικό τρόπο, δηλαδή με τη μορφή βροχής ή από λειωμένο χιόνι.
Οι δύο εταιρείες εξόρυξης που δραστηριοποιούνται στην Atacama, η χιλιανή SQM και η αμερικανική Albemarle, αντλούν κάθε χρόνο πάνω από 63 δις. λίτρα αλμυρό νερό από τα βαθύτερα στρώματα της ερήμου -που είναι σχεδόν 2.000 λίτρα ανά δευτερόλεπτο. Επιπλέον, η βιομηχανία καταναλώνει σημαντικές ποσότητες γλυκού νερού
Σύμφωνα με την Επιτροπή Μεταλλείων της χιλιανής κυβέρνησης, μεταξύ 2000 και 2015, από την Atacama εξήχθη τέσσερις φορές περισσότερο νερό, από όσο εισήλθε στην περιοχή με φυσικό τρόπο, δηλαδή με τη μορφή βροχής ή από λειωμένο χιόνι.
Σύμφωνα με τις εταιρείες, η εξόρυξη αλμυρού νερού από την έρημο δεν έχει καμία επίδραση στον εφοδιασμό γλυκού νερού της Atacama. “Η αλμυρή, πλούσια σε ορυκτά άλμη δεν είναι κατάλληλη για γεωργική χρήση ή ως πόσιμο νερό. Και συνεργαζόμαστε πολύ στενά με τις τοπικές κοινωνίες για να διασφαλίσουμε ότι ενεργούμε με βιώσιμο τρόπο “, δήλωσε η Hailey Quinn, διευθύντρια επικοινωνιών της Albemarle, στην Deutsche Welle.
Υπονόμευση του οικοσυστήματος
Υπάρχουν λίγες ανεξάρτητες επιστημονικές μελέτες για την ποσότητα του νερού που καταναλώνεται κατά τη διαδικασία της εξάτμισης ή για τις επιδράσεις της εξόρυξης άλμης στο οικοσύστημα. Ένας από τους λίγους ειδικούς στον τομέα αυτό είναι μικροβιολόγος Cristina Dorador. Ερεύνησε την μικροζωή και τους μικροοργανισμούς στις αλμυρές λίμνες της ερήμου Atacama.
«Οι μικροοργανισμοί είναι η βάση των πάντων», λέει η Dorador. «Η επεξεργασία-αποδόμηση της άλμης, όπως έχει γίνει τα τελευταία δέκα με 20 χρόνια, μείωσε την ποσότητα των μικροοργανισμών και επηρέασε το οικοσύστημα.» Τα μικρόβια που ζουν στο νερό παρείχαν τροφή για πλαγκτόν και μαλακόστρακα, εξηγεί η βιολόγος. Αυτά, με τη σειρά τους, είναι τροφή για μεγαλύτερα ζώα, όπως το “πιο χαρισματικό όλων των ειδών” -τα λαμπρά φτερωτά φλαμίνγκο της αλμυρής ερήμου.
Υπάρχουν λίγες ανεξάρτητες επιστημονικές μελέτες για την ποσότητα του νερού που καταναλώνεται κατά τη διαδικασία της εξάτμισης ή για τις επιδράσεις της εξόρυξης άλμης στο οικοσύστημα. Ένας από τους λίγους ειδικούς στον τομέα αυτό είναι μικροβιολόγος Cristina Dorador. Ερεύνησε την μικροζωή και τους μικροοργανισμούς στις αλμυρές λίμνες της ερήμου Atacama.
«Οι μικροοργανισμοί είναι η βάση των πάντων», λέει η Dorador. «Η επεξεργασία-αποδόμηση της άλμης, όπως έχει γίνει τα τελευταία δέκα με 20 χρόνια, μείωσε την ποσότητα των μικροοργανισμών και επηρέασε το οικοσύστημα.» Τα μικρόβια που ζουν στο νερό παρείχαν τροφή για πλαγκτόν και μαλακόστρακα, εξηγεί η βιολόγος. Αυτά, με τη σειρά τους, είναι τροφή για μεγαλύτερα ζώα, όπως το “πιο χαρισματικό όλων των ειδών” -τα λαμπρά φτερωτά φλαμίνγκο της αλμυρής ερήμου.
Κανένα σχεδόν δικαίωμα στη γη ή στο νερό
Αρκετές εκατοντάδες χιλιόμετρα νότια από την αλμυρή περιοχή της ξηρολίμνης Atacama, διερευνάται επίσης για την παραγωγή λιθίου και η ξηρολίμνη Maricunga. Σχεδόν το σύνολο της εξόρυξης λιθίου στη Χιλή διεξάγεται προς το παρόν στην Atacama, αλλά η Maricunga-περίπου το ένα εικοστό του μεγέθους της Atacama -αναμένεται να έχει τα επόμενα μεγαλύτερα αποθέματα λιθίου στη χώρα. Εκτός από τη SQM, η αυστραλο-καναδέζικη επιχείρηση Salar Blanco αναπτύσσει ένα πρόγραμμα λίθιου στη Maricunga, μαζί με τη χιλιανή κρατική επιχείρηση ορυχείων χαλκού Codelco. Σύμφωνα με τη Codelco, η κατασκευή προγραμματίζεται να αρχίσει αυτό το έτος, το αργότερο στις αρχές 2021.
Η προοπτική της επέκτασης της εξόρυξης λιθίου ανησυχεί τα μέλη της γηγενούς Κοινότητας Colla του Pai-Ote. Γιατί οι Αυτόχθονες της Χιλής δεν έχουν σχεδόν καθόλου επίσημα δικαιώματα ιδιοκτησίας για τη γη της καταγωγή τους. «Κανείς δεν έχει ρωτήσει τους λαούς των Colla, αν θέλουν να γίνονται εξορύξεις στην περιοχή τους», αναφέρει ο δικηγόρος Ariel Leon, ο οποίος συμβουλεύει τους Pai-Ote, στη συνέντευξή του στη DW. «Κανείς δεν τους έχει μιλήσει για τις επιπτώσεις που θα μπορούσε να έχει η εξόρυξη στις πηγές νερού στην περιοχή της Maricunga».
Η Κοινότητα είχε ήδη προβλήματα με τη χρήση του νερού. Οι κάτοικοί τους ήταν ύποπτοι για υδρομαστεύσεις από ταμιευτήρες που δεν ανήκαν σε αυτήν. Στο παρελθόν οι ντόπιοι είχαν ερευνηθεί με την υποψία της “ληστείας νερού”.
Αρκετές εκατοντάδες χιλιόμετρα νότια από την αλμυρή περιοχή της ξηρολίμνης Atacama, διερευνάται επίσης για την παραγωγή λιθίου και η ξηρολίμνη Maricunga. Σχεδόν το σύνολο της εξόρυξης λιθίου στη Χιλή διεξάγεται προς το παρόν στην Atacama, αλλά η Maricunga-περίπου το ένα εικοστό του μεγέθους της Atacama -αναμένεται να έχει τα επόμενα μεγαλύτερα αποθέματα λιθίου στη χώρα. Εκτός από τη SQM, η αυστραλο-καναδέζικη επιχείρηση Salar Blanco αναπτύσσει ένα πρόγραμμα λίθιου στη Maricunga, μαζί με τη χιλιανή κρατική επιχείρηση ορυχείων χαλκού Codelco. Σύμφωνα με τη Codelco, η κατασκευή προγραμματίζεται να αρχίσει αυτό το έτος, το αργότερο στις αρχές 2021.
Η προοπτική της επέκτασης της εξόρυξης λιθίου ανησυχεί τα μέλη της γηγενούς Κοινότητας Colla του Pai-Ote. Γιατί οι Αυτόχθονες της Χιλής δεν έχουν σχεδόν καθόλου επίσημα δικαιώματα ιδιοκτησίας για τη γη της καταγωγή τους. «Κανείς δεν έχει ρωτήσει τους λαούς των Colla, αν θέλουν να γίνονται εξορύξεις στην περιοχή τους», αναφέρει ο δικηγόρος Ariel Leon, ο οποίος συμβουλεύει τους Pai-Ote, στη συνέντευξή του στη DW. «Κανείς δεν τους έχει μιλήσει για τις επιπτώσεις που θα μπορούσε να έχει η εξόρυξη στις πηγές νερού στην περιοχή της Maricunga».
Η Κοινότητα είχε ήδη προβλήματα με τη χρήση του νερού. Οι κάτοικοί τους ήταν ύποπτοι για υδρομαστεύσεις από ταμιευτήρες που δεν ανήκαν σε αυτήν. Στο παρελθόν οι ντόπιοι είχαν ερευνηθεί με την υποψία της “ληστείας νερού”.
Η Χιλή είναι μια από τις λίγες χώρες στον κόσμο όπου έχει ιδιωτικοποιηθεί σχεδόν το 100% των υδάτινων πόρων και της διαχείρισης των υδάτων. Αυτό και η ανεπαρκής προστασία των δικαιωμάτων των αυτοχθόνων είναι αποτέλεσμα του συντάγματος του 1980, το οποίο ισχύει μέχρι σήμερα και θεσπίστηκε από τη στρατιωτική δικτατορία του Augusto Pinochet. Οι μαζικές διαμαρτυρίες το περασμένο φθινόπωρο οδήγησαν στη δυνατότητα να καταρτιστεί ένα νέο Σύνταγμα. Τον Απρίλιο, οι Χιλιανοί πρόκειται να ψηφίσουν για τα πρώτα βήματα αυτής της πορείας.
Μέχρι η Χιλή να προστατεύσει τους αυτόχθονες λαούς της καλύτερα συνταγματικά, μπορεί να διαρκέσει πολύ . Ωστόσο, σύμφωνα με το δικηγόρο Leon, το κράτος παραβιάζει ήδη τη σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τους αυτόχθονες πληθυσμούς λόγω της μη ένταξης των αυτοχθόνων στις περιοχές εξόρυξης λιθίου. Αυτή υποχρεώνει τις κυβερνήσεις να συμβουλεύονται τους αυτόχθονες, όταν σημαντικά έργα επηρεάζουν το περιβάλλον τους.
Μέχρι η Χιλή να προστατεύσει τους αυτόχθονες λαούς της καλύτερα συνταγματικά, μπορεί να διαρκέσει πολύ . Ωστόσο, σύμφωνα με το δικηγόρο Leon, το κράτος παραβιάζει ήδη τη σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τους αυτόχθονες πληθυσμούς λόγω της μη ένταξης των αυτοχθόνων στις περιοχές εξόρυξης λιθίου. Αυτή υποχρεώνει τις κυβερνήσεις να συμβουλεύονται τους αυτόχθονες, όταν σημαντικά έργα επηρεάζουν το περιβάλλον τους.
«Τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα δεν είναι η σωτηρία»
Πολλοί από τους κατοίκους της Atacama βλέπουν ότι η κλιματική αλλαγή επιταχύνει τη λειψυδρία στην έρημο. Αλλά λένε επίσης ότι τα προβλήματα στην περιοχή άρχισαν, αφού πρώτα ξεκίνησε η εκμετάλλευση του λίθιου και του χαλκού.
«Θέλουμε οι άνθρωποι να γνωρίζουν ότι τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα δεν είναι η σωτηρία του πλανήτη», τονίζει ο Jorge Alvarez Sandon της Κοινότητας Coyo. «Η σωτηρία είναι η συνείδηση κάθε ενός ανθρώπου να σέβεται έτσι τη γη, όπως το κάνουμε εμείς. Αν όλοι το συνειδητοποιούσαν αυτό, δεν θα χρειαζόμασταν ηλεκτρικά αυτοκίνητα για να σώσουμε τον πλανήτη.»
Πολλοί από τους κατοίκους της Atacama βλέπουν ότι η κλιματική αλλαγή επιταχύνει τη λειψυδρία στην έρημο. Αλλά λένε επίσης ότι τα προβλήματα στην περιοχή άρχισαν, αφού πρώτα ξεκίνησε η εκμετάλλευση του λίθιου και του χαλκού.
«Θέλουμε οι άνθρωποι να γνωρίζουν ότι τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα δεν είναι η σωτηρία του πλανήτη», τονίζει ο Jorge Alvarez Sandon της Κοινότητας Coyo. «Η σωτηρία είναι η συνείδηση κάθε ενός ανθρώπου να σέβεται έτσι τη γη, όπως το κάνουμε εμείς. Αν όλοι το συνειδητοποιούσαν αυτό, δεν θα χρειαζόμασταν ηλεκτρικά αυτοκίνητα για να σώσουμε τον πλανήτη.»
Το άρθρο αυτό γράφθηκε σε συνεργασία με την ερευνητική ομάδα του Danwatch.
πηγή
πηγή
Μπαταρία ιόντων λιθίου ενός ηλεκτρικού αυτοκινήτου: η υψηλή ζήτηση για λίθιο προκαλεί περιβαλλοντικά προβλήματα
Στις τεράστιες λεκάνες αποθηκεύεται το αλατισμένο νερό που προαντλείται από τα βάθη στην έρημο Ατακάμα
Απειλή για τη φύση: το άλας λιθίου εξορύσσεται από τις αλυκές της Atacama στη βόρεια Χιλή
Ανάρτηση από: http://www.topikopoiisi.eu/
