Το εναλλακτικό σχέδιο της Δημοκρατικής Αυτονομίας που εφαρμόσθηκε στην περιοχή της Ροζάβα στη Συρία (Δυτικό Κουρδιστάν) οφείλει την πνευματική πηγή και την πολιτική έμπνευση στον Bookchin. Ήταν η κοινωνική ιστορική θεωρία του Bookchin που ενέπνευσε τον πνευματικό και στρατηγικό μετασχηματισμό του Κουρδικού Απελευθερωτικού Κινήματος (KLM). Αφού φυλακίστηκε ο ηγέτης του κουρδικού Εργατικού Κόμματος (ΡΚΚ) Αμπντουλάχ Οτσαλάν, διάβασε τη δουλειά του Μπούκσιν. Όπως και ο ίδιος ο Μπούκσιν έτσι και ο Οτσαλάν ήταν απογοητευμένος με την ορθόδοξη παράδοση της μαρξιστικής-λενινιστικής κομματικής οργάνωσης και προχώρησε σε μια σειρά μετασχηματισμών ακόμα και πριν φυλακιστεί.
Το PKK υλοποιούσε αυτές τις αλλαγές σε μια σειρά συνεδρίων τη δεκαετία του 1990 και του 2000, και άλλαξε τον προσανατολισμό και τις στρατηγικές του ανάλογα. Από ένα αυτονομιστικό-εθνικιστικό κίνημα που ήταν, μετατράπηκε σταδιακά σε ένα δημοκρατικό αυτόνομο κίνημα στη βάση του Δημοκρατικού Συνομοσπονδισμού. Ο μετασχηματισμός αυτός μπορεί να χαρακτηρισθεί ως μετασχηματισμός από την εξέγερση στην ανασυγκρότηση. Παραδόξως όμως, δεν υλοποιήθηκε στην Τουρκία, τη γενέτειρα του Κινήματος, αλλά στη γειτονική Συρία, μετά το ξέσπασμα του εμφυλίου πολέμου το 2011. Το Κόμμα Δημοκρατικής Ένωσης (PYD), η συριακή θυγατρική και αδελφή οργάνωση του ΡΚΚ, άρπαξε την ευκαιρία να υλοποιήσει τις ιδέες του Μπούκτσιν στη Rojava.
Η θεωρητική συμβολή του Bookchin στις μελέτες για την οικολογία, την ανάπτυξη, την ελευθερία και την ιθαγένεια, μεταξύ άλλων, αποτελείται από ένα ποικιλόμορφο, εκλεπτυσμένο σώμα ιδεών, διασκορπισμένο όμως σε μια σειρά από τόμους.
Το κεντρικό νόημά του, ωστόσο, είναι σαφές:
απογοητευμένος από τη χυδαία εκδοχή του Μαρξισμού και από αυτό που ο Bookchin αποκαλεί «lifestyle αναρχισμό» (Bookchin 1995), διατύπωσε μια σαρωτική κοινωνική και ιδεολογική ιστορία, που καθορίζει την «ιεραρχία» σαν τη πηγή για όλα τα κοινωνικά, πολιτικά και οικολογικά δεινά. Μια έννοια ευρύτερη από όλες τις άλλες μορφές κυριαρχίας. Είτε πρόκειται για το σύγχρονο κράτος, είτε την κυρίαρχη τάξη, ή την ανθρώπινη κυριαρχία πάνω από τη φύση, η ιεραρχία είναι επίσης προγενέστερη αυτών των δεινών της κοινωνίας.
Η κατάργηση της κοινωνικής ιεραρχίας θα έχει και ως αποτέλεσμα -εκτός των άλλων- την αποκατάσταση του «μεταβολικού ρήγματος» που ο Μαρξ κήρυξε ως «ανεπανόρθωτο» υπό τον καπιταλισμό. Ο Bookchin συμφωνώντας με αυτό, είδε τον καπιταλισμό ως μία εκδήλωση της κυριαρχίας, που μεταξύ άλλων είναι ταξική κυριαρχία, όπως ήταν η γεροντοκρατία και η πατριαρχία και ως εκ τούτου πίστευε ότι η ανθρώπινη κυριαρχία επί της φύσης ήταν το αποτέλεσμα της κοινωνικής κυριαρχίας γενικότερα, και θα μπορούσε να εξαλειφθεί μόνο όταν η κοινωνική ιεραρχία καταργηθεί εντελώς.
Η Ελευθερία, αντίθετα, συνίσταται στην υπέρβαση αυτών των ιεραρχικών σχέσεων και στην εδραίωση σχέσεων με βάση την «ισότητα των ανισοτήτων» των πολιτών, την κοινωνική συμπληρωματικότητα και την πρόσβαση όλων σε ένα επαρκές ελάχιστο των αναγκών, που αυτοθεσμίζουν οι ίδιοι οι αυτο-οργανωμένοι πολίτες. Ο Bookchin δεν προτείνει έναν ντετερμινιστικό τρόπο που θα επιφέρει αυτές τις ευρείας κλίμακας κοινωνικές και περιβαλλοντικές αλλαγές, ανιχνεύει όμως ιστορικά και προτείνει θεωρητικά αυτό που αποκαλεί «κληρονομιά της ελευθερίας», που κληρονομήσαμε από τις «οργανικές κοινωνίες», οι οποίες δεν γνώριζαν καμία ιεραρχία και είχαν μια «οικολογική ευαισθησία», καθώς και μια διαισθητική και πρακτική γνώση της ελευθερίας (Bookchin 1982).
Κάνοντας τη διάκριση μεταξύ της αρχαίας ελληνικής συμμετοχικής δημοκρατίας και του ρωμαϊκού ρεπουμπλικανισμού, ο Bookchin υποστηρίζει ότι το ρεπουμπλικανικό μοντέλο με το αντιπροσωπευτικό του σύστημα οδηγεί σε μια απο-κοινωνικοποιημένη ελιτίστικη εξουσία και δημιουργεί επαγγελματίες κυβερνήτες που κυβερνούν αντί να διαχειρίζονται τον πολιτικό χώρο. Για να κοινωνικοποιηθεί το πολιτικό και να πολιτικοποιηθεί το κοινωνικό, ο Bookchin επιχειρηματολόγησε υπέρ της άμεσης δημοκρατίας που ξεκινά από το πιο τοπικό επίπεδο και οικοδομεί μια συνομοσπονδία ελευθεριακών δήμων που είναι, ακριβώς όπως τα μέλη των «οργανικών κοινωνιών», αλληλεξαρτημένοι και συνεργαζόμενοι. Η αντιπροσωπευτική δημοκρατία στη σημερινή της μορφή, «απορρόφησε» τις διοικητικές κοινωνικές λειτουργίες και έγινε η ίδια μια απαραίτητη οργανωτική αρχή για την ανθρώπινη συνύπαρξη και ταυτόχρονα σημαντική πηγή κυριαρχίας.
Η άμεση δημοκρατική συμμετοχή συνεπάγεται την κοινωνική διαχείριση της παραγωγής και χρειάζεται αποφασιστικότητα ως απόρροια της. Η κοινωνική διαχείριση της παραγωγής απαιτεί μια τοπική, αποκεντρωμένη οικονομία, η οποία θα κλιμακώνεται σε «ανθρώπινες διαστάσεις», με διάφορους ελευθεριακούς δήμους να συνεργάζονται εάν αποφασίσουν να το πράξουν. Ενώ η αποκέντρωση ενισχύει την άμεση δημοκρατική συμμετοχή, δεν αποκλείει απαραιτήτως τη δυνατότητα ύπαρξης μορφών τοπικής κοινωνικής ιεραρχίας, και ο Bookchin το γνωρίζει πολύ καλά αυτό. Σε κάθε περίπτωση, οι δημοκρατικές διαδικασίες μπορεί επίσης να δημιουργήσουν ιεραρχίες. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο προτείνει μια συνομοσπονδία ελευθεριακών δήμων, σε τελική ανάλυση, με την πεποίθηση ότι ένας Δήμος που παρήγαγε κυριαρχία θα ελέγχεται από άλλους, εκτός από τους εσωτερικούς δημοκρατικούς ελέγχους και τις ισορροπίες.
Μια εκδημοκρατισμένη οικονομία και πολιτεία επιτρέπουν επίσης τον προσδιορισμό των αναγκών της Κοινότητας από τις δημοκρατικές διαδικασίες της Κοινότητας. Αντί να εκφράζονται σε αντικειμενικές κατηγορίες, οι εμπλεκόμενοι μπορούν να καθορίζουν επίσης τις ανάγκες τους. Ο εκδημοκρατισμός και η αποκέντρωση των κοινωνικών διοικητικών λειτουργιών που σήμερα αποκαλούμε οικονομία, και η κλιμάκωσή της σε ανθρώπινες διαστάσεις, θα μείωνε επίσης την εξάρτηση από τους υδρογονάνθρακες μέσω της απο-εκβιομηχάνισης και απο-ανάπτυξης, χωρίς να απορρίπτεται η δυνατότητα αλληλεξαρτώμενης επάρκειας-αυτάρκειας.
Μεταξύ των πρωταρχικών στόχων του Bookchin στα πολυάριθμα γραφτά του για την κυριαρχία, ήταν να διατυπωθεί μια κοινωνική οικολογία που θα αναδιάρθρωνε τις ανθρώπινες σχέσεις και τις σχέσεις με τη φύση. Για αυτόν, οι οργανικές κοινωνίες δεν αντιμετωπίζουν τη φύση σαν μια εξωτερικότητα που πρέπει να ελέγχεται. Η ανάδυση της θεσμοθετημένης ιεραρχίας και της κοινωνικής κυριαρχίας, ωστόσο, οδήγησε στην ανάδειξη της έννοιας της κυριαρχίας επί της φύσης.
Η γλώσσα της κυριαρχίας της φύσης έγινε τόσο ισχυρή με την έλευση του καπιταλισμού που ακόμη και ριζοσπάστες κριτικοί του καπιταλισμού, όπως ο Μαρξ, έπεσαν θύματα της ιδεολογίας του, κατά καιρούς. Η επιδιόρθωση του «μεταβολικού ρήγματος» όμως απαιτεί μια πλήρη υποκειμενική αλλά και υλική μεταμόρφωση των κοινωνικών και διανθρώπινων σχέσεων.
Οι εκκλήσεις για βιοπεριφερειοποίηση, αποκέντρωση ή αυταρχία δεν θα επιλύσουν από μόνες τους το αποκαλυπτικό μέλλον που μας περιμένει. Ούτε και ο αντι-καταναλωτισμός ή η αποεκβιομηχάνιση. Απαιτείται ένας αγώνας σε πλήρη κλίμακα κατά της κυριαρχίας και της ιεραρχίας -και μια οικολογική κοινωνία μπορεί να οικοδομηθεί μόνο σε μη ιεραρχικές σχέσεις και δομές. Μια αυτάρκης αλληλεξάρτηση εντός της δημοκρατικής Συνομοσπονδίας των ελευθεριακών δήμων, της επικαρπίας ή των προσανατολισμένων στη χρήση σχέσεων ιδιοκτησίας στους δήμους, της άμεσης δημοκρατικής χάραξης πολιτικής σε όλους τους τομείς της κοινωνικής ζωής, καθώς επίσης και ενός υποκειμενικού και υλικού μετασχηματισμού στη σχέση ανθρώπου-φύσης και στις διανθρώπινες σχέσεις για να διαγραφεί η ιεραρχία, είναι προϋποθέσεις για μία τέτοια μετάβαση. Ο Bookchin επιμένει ότι εάν η ιεραρχία και η κυριαρχία είναι οι βαθύτερες αιτίες όλων των κοινωνικών δεινών, τότε ένας γνήσιος μετασχηματισμός σε μια οικολογική, ελευθεριακή κοινωνία πρέπει να στοχεύει σε όλες τις εκφράσεις τους.
Μεταξύ των αρχέγονων μορφών κυριαρχίας είναι η κυριαρχία των ανδρών στις γυναίκες, η οποία αναπτύχθηκε οργανικά, σύμφωνα με τον Bookchin, αλλά στη συνέχεια μετατράπηκε επί αιώνες σε θεσμοθετημένη πατριαρχική κυριαρχία. Με βάση την κοινωνική οικολογία του Bookchin, η Biehl (1991) συμφώνησε ότι αυτή η αρχέγονη μορφή κυριαρχίας πρέπει να καταστραφεί μαζί με όλες τις άλλες μορφές της, και πρόσθεσε ότι οι γυναίκες πρέπει να κάνουν χρήση του πλήρους δυναμικού τους με την απελευθέρωσή τους από την παγίδα του «Οίκου». Αυτός είναι ο δικός τους ρόλος.
Ενώ οι φυσικοί τους ρόλοι έχουν τη μορφή της αναπαραγωγής και ανατροφής παιδιών, η κυριαρχία των γυναικών από τους άνδρες προέρχεται από το γεγονός ότι οι γυναίκες συνδέονται αποκλειστικά με αυτούς τους ρόλους.
Για την Biehl, αντί να αναζητούν οι γυναίκες έναν διευρυμένο «οίκο» στην «πόλη», θα πρέπει να συμμετέχουν ενεργά στις απελευθερωτικές πολιτικές στην «πόλη» γιατι η «ανθρωπότητα… έχει περισσότερες δυνατότητες από το να φροντίζει μόνο και να ανατρέφει».
Αυτό που διαμόρφωσε περισσότερο την άποψη του Κουρδικού Απελευθερωτικού Κινήματος για τις γυναίκες και την απελευθέρωσή τους, ωστόσο, ήταν οι γραφές του Οτσαλαν. Αυτός έθεσε την απελευθέρωση των γυναικών ως προϋπόθεση για την απελευθέρωση της κοινωνίας γενικότερα και για την απελευθέρωση των Κούρδων ειδικότερα. Αντλώντας από τον κοινωνικο-ιστορικό απολογισμό της πατριαρχικής κυριαρχίας και της ιεραρχίας του Bookchin, ο Οτσαλάν προτείνει: οι γυναίκες έχουν όχι μόνο την ικανότητα και τη θέληση να συμμετέχουν και να επαναστατικοποιήσουν τη δημοκρατική διαδικασία, αλλά επίσης και να δημιουργήσουν τους δικούς τους θεσμούς για να ενδυναμώσουν τον εαυτό τους. Για το σκοπό αυτό, πρότεινε την έννοια της Jineolojî, της επιστήμης για τη γυναίκα και τη ζωή, η οποία στοχεύει στην διαμόρφωση μιας εναλλακτικής άποψης για τη κοινωνική πραγματικότητα από την οπτική του αυτοπροσδιορισμού και της αυτοπραγμάτωσης της γυναίκας στην κοινωνική ζωή (Öcalan 2013).
Ο Οτσαλάν ασχολήθηκε για πρώτη φορά με το έργο του Bookchin όταν καταδικάσθηκε σε ισόβια κάθειρξη και φυλακίσθηκε στο νησί İmralı στην Τουρκία. Το έργο του Bookchin γοήτευσε τόσο πολύ τον Οτσαλάν, που από το 2005 καθοδήγησε τον στρατηγικό αναπροσανατολισμό του KLM προς την Δημοκρατική Αυτονομία και τον Δημοκρατικό Συνομοσπονδισμό. Οικοδομώντας πάνω στο έργο του Bookchin, ο Οτσαλάν είδε τον καπιταλισμό, το εθνικό κράτος και την πατριαρχία ως τις βαθύτερες αιτίες όλων των κοινωνικών και οικολογικών προβλημάτων υπό συνθήκες καπιταλιστικής νεωτερικότητας.
Μια κοινωνική επανάσταση, για τον Οτσαλάν, πρέπει να απομακρύνει αυτά τα τρία στοιχεία του καπιταλιστικού μοντερνισμού και να τα αντικαταστήσει με τον δημοκρατικό μοντερνισμό.
Μαζί με τα ηθικά και φιλοσοφικά κίνητρα, καθώς και την προσωπική απογοήτευση του Οτσαλάν από τις μαρξιστικές και εθνικιστικές θέσεις, στην υιοθέτηση και την προσαρμογή της προοπτικής του Bookchin στην περίπτωση του KLM, συνέτεινε εν μέρει, και ο μακροπρόθεσμος στρατηγικός προβληματισμός που απορρέει κατά μεγάλο μέρος από την κοινωνική και γεωγραφική πραγματικότητα των Κούρδων. Όντας εδαφικά διασκορπισμένοι μεταξύ τεσσάρων κρατών -Τουρκίας, Ιράκ, Συρίας και Ιράν- οι Κούρδοι μάχονται αυτά τα κράτη σε μια προσπάθεια να αποκτήσουν ανεξαρτησία ή αυτονομία σε ένα ομοσπονδιακό σύστημα. Αν ως έθνη-κράτη αυτές οι τέσσερις χώρες είναι υπεύθυνες για όλους τους Κούρδους που υποφέρουν, αιτιολογημένα ο Οτσαλάν αναρωτήθηκε, γιατί να θέλουν και οι Κούρδοι να καθιερώσουν μια ακόμη πηγή κυριαρχίας, όπως π.χ. το πατριαρχικό καθεστώς του Μπαρζανί στο β. Ιράκ;
Ο Δημοκρατικός Συνομοσπονδιακός Κοινοτισμός ήταν η λύση, όχι μόνο για τα προβλήματα των Κούρδων της Τουρκίας, αλλά και για ένα μεγαλύτερο σχέδιο, για μια δημοκρατική Μέση Ανατολή, μια περιοχή γεμάτη συγκρούσεις, βάσανα, καταπίεση και φτώχεια (Öcalan 2011).
Και πραγματικά η Δημοκρατική Αυτονομία που εφαρμόσθηκε στα τρία καντόνια της Ροζάβα σε συνθήκες εμφυλίου πολέμου και εμπάργκο -που εξελίχθηκε και σε γεωπολιτκό πόλεμο με την παρέμβαση διεθνών γεωπολιτικών δυνάμεων της Τουρκίας συμπεριλαμβανομένης, με στόχο εκτός των άλλων να μην εξελιχθεί αυτή και σε μια δυνατότητα για άμεση δημοκρατία συνολικά για τη Μέση Ανατολή- θα μπορούσε καταρχήν να υιοθετηθεί και από τον άλλο λαό που δεινοπαθεί στην περιοχή, αυτόν των Παλαιστινίων.
Οι ακτιβιστές και οι οργανώσεις του Παλαιστινιακού Απελευθερωτικού Κινήματος, γιατί να μην έχουν αναρωτηθεί όπως και το Κούρδικο Απελευθερωτικό Κίνημα; Γιατί να θέλουν να καθιερώσουν ένα παλαιστινιακό κράτος από το οποίο να εκπηγάζει μια νέα κυριαρχία πάνω τους; Με μια κυριαρχία του τύπου της Παλαιστινιακής αρχής του Αμπάς ή της Χαμάς στη Γάζα περιμένουν να αντικαταστήσουν την κυριαρχία του Ισραήλ;
Με αφορμή τη «Συμφωνία του Αιώνα» και το σχέδιο των Τραμπ και Νετανιάχου: ο Δημοκρατικός Συνομοσπονδιακός Κοινοτισμός θα ήταν η λύση και για τους Παλαιστινίους και για τους Ισραηλινούς και γενικότερα για όλη τη Μέση Ανατολή, αρκεί να σταματήσει η παρέμβαση των γεωπολιτικών δυνάμεων που εκμεταλεύονται την κατάσταση που έχει δημιουργηθεί.
Ανάρτηση από: https://www.aftoleksi.gr/
Ευχαριστώ τον φίλο Μάκη Δ.
