Διαβάστε παρακάτω
την άποψη του ΚΚΕ για το διαδίκτυο, τα κοινωνικά δίκτυα, την στάση του
μυστικών υπηρεσιών σε σχέση με αυτά.
Γράφει ο Νίκος
Ρεμπάμπης, μέλους του Γραφείου του ΚΣ της ΚΝΕ:
Πριν λίγες μέρες
διέρρευσε σε αμερικανικές εφημερίδες και επιβεβαιώθηκε από την κυβέρνηση των ΗΠΑ,
ότι η NSA (η Εθνική Υπηρεσία Ασφαλείας των ΗΠΑ υπάγεται στο υπουργείο Αμυνας, είναι
μία από τις 17 μυστικές υπηρεσίες που «επίσημα» δραστηριοποιούνται στις ΗΠΑ) παρακολουθεί
εκατομμύρια τηλεφωνικές κλήσεις και στο πλαίσιο του προγράμματος παρακολούθησης
«Prism» μπορεί μέσω των server 9 διαδικτυακών κολοσσών (όπως οι «Google»,
«Facebook», «Microsoft», «Yahoo», «Apple»...) να έχει πρόσβαση στα e-mail, τις διαδικτυακές
συνομιλίες κάθε είδους, να έχουν ουσιαστικά «εικόνα» από όλη τη διαδικτυακή κίνηση
ενός χρήστη. Δηλαδή οι μυστικές υπηρεσίες ομολόγησαν ότι μπορούν να παρακολουθούν
όλους τους χρήστες του διαδικτύου. Η είδηση χρεώνεται σε διαρροή από σύμβουλο της
NSA, τον Εντουαρντ Σνόουντεν, του οποίου η τύχη σήμερα αγνοείται. Μάλιστα η αρχή
της παρακολούθησης χρεώνεται στην κυβέρνηση Μπους και πλέον συνεχίζει με την έγκριση
της κυβέρνησης Ομπάμα (της κυβέρνησης που εκδηλώνει θαυμασμό ο ΣΥΡΙΖΑ).
Δεν είναι λίγες
οι φορές που τα τελευταία χρόνια γίνονται τέτοιες παραδοχές όπως η παραπάνω, αλλά
η τελευταία είναι η πλέον καραμπινάτη και από τα πλέον επίσημα χείλη. Ανεξάρτητα
του για ποιον λόγο γίνονται αυτές οι διαρροές, τι σκοπούς μπορούν να εξυπηρετούν
και στους ανταγωνισμούς μεταξύ των μονοπωλίων που ελέγχουν το διαδίκτυο ή και ανταγωνισμών
μεταξύ καπιταλιστικών κρατών (ήδη υπάρχουν σε σχέση με το γεγονός αντιδράσεις από
την ΕΕ και τη Γερμανία), αυτές οι ειδήσεις πρέπει να είναι «καμπανάκι» για τους
εκατομμύρια χρήστες του διαδικτύου. Με αφορμή αυτήν την είδηση έχει αξία να θυμίσουμε
σήμερα τη στάση του ΚΚΕ απέναντι στο διαδίκτυο και συγκεκριμένα απέναντι στα μέσα
κοινωνικής δικτύωσης, αλλά και την αντίδραση ορισμένων πριν λίγα χρόνια που χρέωναν
ουσιαστικά στο ΚΚΕ ότι λέει «υπερβολές». Τώρα οι ίδιοι που χρέωναν "αναχρονισμό"
στο ΚΚΕ (π.χ. «Το Βήμα»), εμφανίστηκαν με μεγάλους τίτλους για «μεγάλους αδελφούς»
και άλλα παρόμοια.
Το γεγονός ότι
το ΚΚΕ και η ΚΝΕ προειδοποιούν και επαγρυπνούν μπροστά στη δράση μυστικών υπηρεσιών,
φανερών, κρυφών, κρατικών και ιδιωτικών, που αξιοποιούν και το διαδίκτυο, έχει γίνει
και η αφορμή για επίθεση ενάντια στο ΚΚΕ τα τελευταία χρόνια. Πάντα με ύφος έκπληκτου,
από το «παράλογο» κατ' αυτούς που στηρίζει το ΚΚΕ, έγραφαν: «Το ΚΚΕ διαγράφει το
facebook», «Απαγορεύει το ΚΚΕ στα μέλη του να έχουν facebook», «Το ΚΚΕ βλέπει παντού
πράκτορες και προβοκάτορες», «Προτροπή του ΚΚΕ να μην έχουν τα μέλη του λογαριασμούς
στο facebook και σε άλλα παρόμοια κοινωνικά δίκτυα για λόγους "προστασίας"
τους» (σ.σ. σε εισαγωγικά από το συντάκτη του κείμενου η λέξη προστασία, προφανώς
επειδή το ΚΚΕ βλέπει φαντάσματα!!!), «Οποιος δεν σταματήσει να έχει Facebook, θα
διαγραφεί λέει η "σοφή"» μας ηγεσία!», «Η ομολογουμένως φοβική στάση του
Περισσού απέναντι στο διαδίκτυο». Τέτοια και άλλα σχόλια και άρθρα φιλοξενήθηκαν
από αστικά ΜΜΕ, με πρώτο τη ναυαρχίδα τους, το «Βήμα», που είχε πιάσει το νήμα από
διάφορα blogs, άλλα αντικομματικά και άλλα με αναφορές ξεκάθαρης στήριξης στο ΣΥΡΙΖΑ.
Ιδιας κάστας αρθρογράφοι με αυτούς που περιγράφηκαν παραπάνω λένε επίσης ότι «αντί
το ΚΚΕ να πιάσει το μήνυμα των καιρών (...) έχει κάτσει στη γωνία σαν πεισμωμένη
γριά» ή ότι «ζουν (οι κομμουνιστές) σε ένα δικό τους πλανήτη, σε ένα δικό τους,
εσωτερικό Δίκτυο, μακριά από τις Σειρήνες του ιμπεριαλισμού και του οπορτουνισμού».
Και «απαρχαιωμένο το ΚΚΕ» και «ανελευθερία στο Κόμμα»!
Η επίθεση δεν
αφορά μόνο τα περί «απαρχαιωμένου» ΚΚΕ. Επίθεση γίνεται και στο όνομα της «ελευθερίας»
και της «δημοκρατίας» στο Κόμμα με πρώτα βιολιά διάφορους οπορτουνιστές, άλλους
πιο έμπειρους και άλλους πιο «καινούριους» μετανοημένους κομμουνιστές. Πού καταλήγουν
τελικά; Οτι είναι «ελευθερία» στελέχη, μέλη, φίλοι του ΚΚΕ να αυτοφακελώνονται.
Και με αυτήν την άθλια πολεμική που αναπτύσσουν (με μπόλικη διαστρέβλωση) καρφώνονται
και για το τι Κόμμα θέλουν. Κόμμα - χυλός που θα είναι φτερό στον άνεμο, «ανοιχτό»
στην παρέμβαση του αστικού κράτους, που αραιά και πού θα ξεστομίζει για τα μάτια
του κόσμου και καμιά κουβέντα για επαναστάσεις, εξεγέρσεις και σοσιαλισμό! ΚΚ που
να έχει απεμπολήσει τις αρχές συγκρότησής του και αναπόφευκτα και την πολιτική του
γραμμή για την κατάκτηση της εξουσίας. Ενα Κόμμα δηλαδή, που θα είναι δεμένο χειροπόδαρα
στο σύστημα και τους μηχανισμούς του.
Αν γινόταν αυτό
μάλλον το ΚΚΕ θα ήταν κόμμα πρότυπο, η ηγεσία του πάνσοφη και προφανώς δε θα ήταν
σεχταριστικό (sic!). Οι κομμουνιστές, αφελείς δεν είμαστε. Η αστική κοινοβουλευτική
δημοκρατία δε σημαίνει και παύση του ταξικού πολέμου που είναι σε εξέλιξη σε όλες
τις φάσεις, και δε σταμάτησε ακόμα και στις σχετικά πιο «ειρηνικές» περιόδους που
πέρασαν. Είναι δυνατόν οι εκμεταλλευτές να πάψουν να περιφρουρούν την εξουσία τους
από τη δράση που αναπτύσσεται εναντίον της; Πολύ περισσότερο που το ΚΚΕ παλεύει
για την ανατροπή αυτής της εξουσίας. Η παρακολούθηση βέβαια αφορά όλους τους χρήστες
του διαδικτύου, που ακόμα κάποιοι επιμένουν να το αποκαλούν και «παράδεισο της ελευθερίας».
Τέτοιος παράδεισος είναι η αστική δημοκρατία!
Η τεράστια ανάπτυξη
της πληροφορικής και οι εφαρμογές του διαδικτύου δεν αποτελούν συλλογικό κοινωνικό
αγαθό, αλλά ιδιοκτησία μονοπωλιακών ομίλων και εργαλείο - αποτελεσματικό μάλιστα
- πολιτικής χειραγώγησης στα χέρια των εκμεταλλευτών αλλά και εργαλείο παρακολούθησης
στα χέρια της αστικής τάξης και των μηχανισμών της. Ούτε μπορεί να εμπιστεύεται
κανείς τις «προστατευτικές» πολιτικές της ιδιωτικής ζωής που διαφημίζουν οι εταιρείες
που εμπλέκονται με τη δημιουργία λογισμικού και τη λειτουργία σελίδων κοινωνικής
δικτύωσης. Τα παραδείγματα hacking που εμφανίζονται όλο και πιο συχνά, απλά μαρτυρούν
πως υπάρχει το δυναμικό εκείνο (αγνώστου ταυτότητας και προέλευσης για εμάς, κάτι
που δεν ισχύει πιθανά για τις κρατικές υπηρεσίες) που έχει το «αντίδοτο», την ικανότητα
δηλαδή να σπάει κωδικούς, παρακωδικούς, ακόμα και κρυπτογραφήσεις (που θεωρούνται
πιο εγγυημένος τρόπος προστασίας).
Κάποια παραδείγματα από εμάς που... «ζούμε στο δικό μας πλανήτη»
Μπορούμε να συμφωνήσουμε
ότι δεν πρέπει να είσαι χάκερ για να χρησιμοποιήσεις το «youtube», η χρήση του οποίου
βέβαια δεν είναι καταδικαστέα. Αν κάποιος δει στη δεξιά μπάρα, εκεί που είναι τα
προτεινόμενα βίντεο, κάποια από αυτά αναγράφουν «recommended foryou» («συνίσταται
για εσένα»). Και πού ξέρει το «youtube» τι μπορεί να θέλεις να δεις ή να ακούσεις;
Αυτό προκύπτει από τις αναζητήσεις που έχει κάνει ο χρήστης στο «youtube», και από
τα βίντεο που έχει δει, όσο καιρό το αξιοποιεί. Το site αυτές τις πληροφορίες τις
έχει συλλέξει, τις έχει επεξεργαστεί και σου κάνει τις προτάσεις του.
Ακόμα και για
την ανάρτηση μίας διαφήμισης της «google» αξιοποιείται όλο το σχετικά πρόσφατο διαδικτυακό
παρελθόν του χρήστη, προκειμένου τη διαφήμιση να τη δει κάποιος που οι πιθανότητες
ενδιαφέροντος να είναι αυξημένες για το διαφημιζόμενο (εξατομικευμένη διαφήμιση).
Δεν πρέπει κανείς να είναι διάνοια για να καταλάβει ότι κάτι τέτοιο δεν μπορεί να
γίνει παρά μόνο μέσω της αποθήκευσης, συλλογής και κατάλληλης επεξεργασίας των πληροφοριών
που απορρέουν από μία τυπική χρήση του διαδικτύου. Η συλλογή πληροφοριών για εμπορικούς
σκοπούς δείχνει ότι υπάρχει δυνατότητα με βάση τα διαδικτυακά βήματα του κάθε χρήστη
να συλλεχτούν και άλλου είδους πληροφορίες
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης
Αυτή η δουλειά,
της συλλογής πληροφοριών, ακόμα πιο ευαίσθητων από αυτές που περιγράφηκαν, από όποια
υπηρεσία το επιθυμεί γίνεται πιο εύκολα όταν ένας χρήστης διαθέτει λογαριασμό σε
κάποιο από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Πρόκειται για ιστοσελίδες στις οποίες ο
χρήστης δημιουργεί ένα «προφίλ» με προσωπικά του στοιχεία (που με δυσκολία πολλές
φορές κάποια από αυτά μπορεί να τα αποκαλύπτει ακόμα και στο φιλικό ή οικογενειακό
περιβάλλον) και φωτογραφίες και αλληλεπιδρά με άλλους χρήστες, τους εικονικούς του
«φίλους» συνήθως στη βάση κοινών ενδιαφερόντων. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα αποτελεί
το «facebook» που ξεκίνησε τη λειτουργία του το 2004. Τον Οκτώβρη του 2012 καταγράφηκαν
πάνω από 1 δισεκατομμύριο ενεργοί χρήστες του «facebook» (1). Εκτιμάται ότι από
αυτούς τα 3,5 εκατομμύρια είναι Ελληνες.
Οι ιστοσελίδες
κοινωνικής δικτύωσης είναι καπιταλιστικές επιχειρήσεις - μονοπώλια που, αν και προσφέρουν
τις υπηρεσίες τους δωρεάν, έχουν τεράστια κέρδη (πάνω από 4 δισ. δολάρια μόνο για
το «facebook» το 2011) από διαφημίσεις, αλλά και από το εμπόριο πληροφοριών σχετικά
με τις προτιμήσεις και τις συνήθειες των χρηστών προς όλες τις κατευθύνσεις. Είναι
χαρακτηριστικό ότι «τρεις από τους τέσσερις ιδρυτές του Facebook είναι εκατομμυριούχοι»
(2).
Κανένα προσωπικό
δεδομένο δεν μπορεί να μείνει κρυφό όταν συμμετέχει κανείς σε τέτοιες ιστοσελίδες.
Αλλωστε ο χρήστης χάνει τον έλεγχο των προσωπικών του δεδομένων που δημοσιεύονται,
καθώς αυτό δεν εξαρτάται μόνο από τον ίδιο αλλά και από τους «φίλους» του. Στη συνέχεια
τα δεδομένα αυτά περνάνε στη δικαιοδοσία της εταιρείας - παρόχου που τα διατηρεί
στο διηνεκές και τα αξιοποιεί όπως θέλει. Ετσι οι κάθε λογής υπηρεσίες και επιτελεία
βγαίνουν από τον κόπο να σχηματίσουν το κοινωνικό και πολιτικό προφίλ όποιων βάζουν
στο μάτι για πολιτικούς ή άλλους λόγους, αφού το παίρνουν στο πιάτο.
Για να αντιληφθεί
πόσο έχει προχωρήσει η συλλογή και η επεξεργασία των πληροφοριών που αντλούνται
από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι επίσης αποκαλυπτικό δημοσίευμα της «The
Wallstreet Journal» με αφορμή έρευνα του πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ (3).
«Στο Πανεπιστήμιο
του Κέιμπριτζ, οι Μάικλ Κοζίνσκι, Ντέιβιντ Στίλγουελ και Θορ Γκρέπελ συγκέντρωσαν
τα Like (4) και τα λεπτομερή δημογραφικά προφίλ από 58.000 εθελοντές χρήστες του
"facebook". (...) Αξιοποίησαν τα αποτελέσματα, έκαναν ψυχομετρικά τεστ
και κατόρθωσαν να μαντέψουν σωστά σε ποσοστό από 60% έως 95% προσωπικά στοιχεία
για κάθε χρήστη. Τα αποτελέσματα ήταν ιδιαίτερα αποκαλυπτικά, καθώς οι αλγόριθμοι
έδωσαν ακριβή στοιχεία στο 88% των περιπτώσεων όσον αφορά τον σεξουαλικό προσανατολισμό
των ανδρών, στο 95% στη διάκριση Αφροαμερικανών από Καυκάσιους - Αμερικανούς και
στο 85% στη διάκριση μεταξύ Ρεπουμπλικανού και Δημοκρατικού» (5).
Ολες αυτές τις
πληροφορίες που συγκεντρώνουν αυτά τα μονοπώλια τις κρατούν μόνο για τον εαυτό τους;
Αν βγάζουν τεράστια ποσά από τις διαφημίσεις εταιρειών, τότε πόσα χρήματα θα έβγαζαν
αν (λέμε αν) πουλούσαν όλα αυτά τα «προσωπικά δεδομένα» σε αστικά κράτη, μυστικές
υπηρεσίες και ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς;
Δεν είναι η πρώτη φορά που ομολογούν την παρακολούθηση
Πέρσι είδε το
φως της δημοσιότητας η εξής είδηση: σε κτίριο της CIA στη Βιρτζίνια έχει συγκεντρωθεί
ένας λόχος πρακτόρων (οι λεγόμενοι «νίντζα της βιβλιοθήκης») με ευθύνη να αναλύουν
τις πολιτικές απόψεις που αναπτύσσονται από χρήστες του «Facebook» και του
«Twitter». Οι εκθέσεις των «νίντζα» εμπεριέχονται στην πρωινή ενημέρωση του προέδρου
των ΗΠΑ, ενώ για να αντιληφθούμε τον όγκο των πληροφοριών που συγκεντρώνουν αρκεί
το εξής στοιχείο: «Ο διευθυντής του Κέντρου, ο Νταγκ Νέικιν, αποκάλυψε στο πρακτορείο
"Ασοσιέιτεντ Πρες" έναν απίστευτο αριθμό: εξετάζουν καθημερινά όχι λιγότερα
από 5 εκατομμύρια "τιτιβίσματα" - τα μικρομηνύματα που διακινούνται στο
"Twitter"» (6). Επίσης από πέρυσι, το FBI αναζητά εργαλείο ανάλυσης μέσων
κοινωνικής δικτύωσης για προηγμένες πληροφορίες και μάλιστα ανέφερε στην αγγελία
του: «Τα κοινωνικά μέσα έχουν γίνει πρωταρχική πηγή πληροφοριών επειδή αποτελούν
την κατεξοχήν πρώτη απόκριση σε σημαντικά γεγονότα και το πρωταρχικό συναγερμό σε
πιθανώς εκτραχυνόμενες καταστάσεις».
Ολα αυτά δε γίνονται
μόνο στα κρυφά, αφού καθόλου κρυφή δεν ήταν η παρουσία του Ζούγκενμπεργκ (ενός εκ
των ιδρυτών του «Facebook» και δισεκατομμυριούχος πλέον) στο «G-8» το 2011 όπως
φανερή ήταν η συνάντηση του Σαρκοζί το 2012 με τον ιδρυτή του «Twitter», την περίοδο
πριν από τις προεδρικές εκλογές στη Γαλλία. Τι μπορεί να συζήτησαν οι μεγαλοϊδιοκτήτες
των μέσων κοινωνικής δικτύωσης με τους ηγέτες των καπιταλιστικών κρατών; Δε μας
το αποκάλυψε κανείς.
Μία ακόμα πλευρά
που επιβεβαιώνει τη στάση του ΚΚΕ είναι και ο κυβερνοπόλεμος που διεξάγεται στο
διαδίκτυο μεταξύ μεγάλων μονοπωλιακών ομίλων, κυρίως για την απόσπαση πληροφορίων
μεταξύ επιχειρήσεων ανταγωνιστικών μεταξύ τους, όπως επίσης και τα διάφορα προσωπικά
δεδομένα ηγετών καπιταλιστικών κρατών που αλιεύονται και δημοσιοποιούνται με σκοπό
τον εκβιασμό, για πολιτικούς ή οικονομικούς λόγους.
Τελικά είχε δίκιο
το ΚΚΕ;
Τα παραδείγματα
(είναι μόνο μερικά από όσα μπορεί να πει κανείς) δείχνουν ένα πράγμα: ότι το ΚΚΕ
κρατάει αυτή τη στάση απέναντι στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης όχι επειδή δεν ξέρει,
αλλά ακριβώς επειδή ξέρει και γνωρίζει, αυτό που ξέρουν και εκατομμύρια χρήστες
του διαδικτύου: ότι είναι ένας χώρος ο οποίος μπορεί να αξιοποιηθεί για να συγκεντρωθεί
τεράστιος όγκος πληροφοριών που παλιότερα θα χρειάζονταν μερικοί εκατομμύρια ζωντανοί
πράκτορες. 'Η πιο απλά, όπως το είπε ο διευθυντής της CIA Κρίστοφερ Ζαρντίνσκι,
«το Facebook είναι το όνειρο που έγινε πραγματικότητα, αφού εκεί μέσα όλοι βάζουν
φωτογραφίες και προσωπικά δεδομένα, χωρίς ενδοιασμούς και προσφέρουν στην The
Company (CIA)"ξεκούραστη"συλλογή δεδομένων» (7).
Ούτε αποθεώνουμε
το διαδίκτυο, ούτε το υποτιμάμε. Το ΚΚΕ ήταν από τους πρώτους που το αξιοποίησε
στην Ελλάδα (π.χ. ιστοσελίδα «Ριζοσπάστη») και βελτιώνει ουσιαστικά την αξιοποίηση
και αυτού του εργαλείου μέσω του portal του Κόμματος. Το διαδίκτυο το κατανοούμε
σαν αστικό ΜΜΕ, αφού είναι στην ιδιοκτησία μεγάλων μονοπωλιακών ομίλων, κάτι που
καθορίζει και το τι θα κυριαρχεί στο περιεχόμενό του. Το διαδίκτυο, πέρα από άλλες
πλευρές και εφαρμογές που έχει, σήμερα εμπλέκεται άμεσα με την ενημέρωση και την
προπαγάνδα. Το θέμα είναι προπαγάνδα και ενημέρωση από ποιον και για τα συμφέροντα
ποιας τάξης. Ενα μέσο στην ιδιοκτησία της αστικής τάξης δεν μπορεί παρά να προβάλλει,
να κυριαρχείται από την προβολή της αστικής ιδεολογίας και πολιτικής και τις παραλλαγές
της. Για παράδειγμα, το ίδιο αντικομμουνιστικό περιεχόμενο που μπορεί να βρει κάποιος
σε ένα σχολικό ή άλλο βιβλίο το βρίσκει πολύ εύκολα και στο διαδίκτυο και την ευθύνη
γι' αυτό δεν την έχει ασφαλώς το διαδίκτυο αυτό καθ' αυτό, αλλά το σε ποιας τάξης
τα χέρια βρίσκεται. Την αλήθεια μπορεί να τη βρει κάποιος αλλά θα πρέπει να την
ψάξει αρκετά. Δε θα τη βρει ούτε στα «προτεινόμενα», ούτε στις πρώτες θέσεις των
μηχανών αναζήτησης.
Το ΚΚΕ και η
ΚΝΕ έχουν όχι μόνο δικαίωμα αλλά και ευθύνη να προειδοποιούν, να ενημερώνουν και
για αυτές τις πλευρές τους εργαζόμενους και τη νεολαία. Να καλλιεργούν στάση επαγρύπνησης,
αυτοπεριφρούρησης. Οπως οι εκμεταλλευτές δε μας αποκαλύπτουν τι κουβεντιάζουν στις
κλειστές και στις πιο «ανοιχτές» τους μαζώξεις έτσι και η εμπροσθοφυλακή των εκμεταλλευόμενων,
το ΚΚΕ, τα μέλη και οι φίλοι της ΚΝΕ δεν είμαστε υποχρεωμένοι να παραδίνουμε ατομικά/προσωπικά
στοιχεία για εμπορική και κάθε άλλη εκμετάλλευση. Οχι επειδή φοβόμαστε αλλά επειδή
σκοπός της δράσης μας είναι η ανατροπή του εκμεταλλευτικού συστήματος, η οικοδόμηση
της σοσιαλιστικής κοινωνίας.
Παραπομπές
1. Στοιχεία από
την έρευνα «Internet 2012 in numbers», http://royal.pingdom.com/2013/01/16/internet-2012-in-numbers.
2. «Το
Facebook είναι... η τρίτη μεγαλύτερη χώρα στον κόσμο» http://www.imerisia.gr/article.asp?catid=27200&subid=2&pubid=112812818.
3. Δημοσίευμα
της «The Wallstreet Journal» διαθέσιμο στα αγγλικά στη διεύθυνση: http://online.wsj.com/article_email/SB1000142412788732409640457835453301....
4. Διευκρινιστικά:
To «like» (στα ελληνικά «μου αρέσει») είναι η έκφραση επιδοκιμασίας από ένα χρήστη
του «Facebook» σε ανάρτηση άλλου χρήστη. Πρόκειται για μία τυπική δυνατότητα που
«παρέχει» στους χρήστες του το «Facebook».
5. Μεταφρασμένο
το παραπάνω δημοσίευμα από την ιστοσελίδα «news 247.gr».
6. «Τα Νέα»,
«CIA: Σαρώνει τα κοινωνικά δίκτυα για να προβλέψει επαναστάσεις», 12 Νοέμβρη
2011.
7. Δημοσίευμα
στο «gr.news.yahoo.com», 4/2/2013.
Το άρθρο αναδημοσιεύεται από τον «Κυριακάτικο ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ»,
23 Ιούνη 2013
Ανάρτηση από: http://www.902.gr
