ΤΟ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΑΛΗΘΙΝΕΣ ΣΚΗΝΕΣ ΑΠΟ ΜΑΧΕΣ, ΜΕ ΑΓΓΛΟΥΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ ΝΑ ΠΕΦΤΟΥΝ ΝΕΚΡΟΙ ΑΠΟ ΠΥΡΑ ΤΟΥ ΑΥΞΕΝΤΙΟΥ (ΑΠΟ ΒΡΕΤΑΝΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ).
Ήταν 3 Μαρτίου 1957. Στα βουνά του Μαχαιρά, ο Αυξεντίου έδινε μαθήματα ηρωισμού, σ' όλη την οικουμένη. Μέσα στο κρησφύγετο του έλεγε: "Αρκετή υπηρεσία πρόσφερα διδάσκοντας πως κρατάνε το όπλο και πολεμούν. Πρέπει όμως να τελειώσω διδάσκοντας τους και πως να πεθαίνουν".
Επέλεξε με την θυσία του να γίνει φάρος αγωνιστικότητας και πατριωτισμού, για να καθοδηγήσει τους Έλληνες της Κύπρου. Προτίμησε τον ηρωικό θάνατο από την παράδοση στους αποικιοκράτες. Έγινε ολοκαύτωμα για να μεταδώσει το μήνυμα της λευτεριάς. Έδειξε σε όλο τον κόσμο πως πολεμούν και πως πεθαίνουν οι Έλληνες.
Ο Γρηγόρης Αυξεντίου (1928-1957) ήταν αγωνιστής της ΕΟΚΑ, κατά τον Απελευθερωτικό Αγώνα του 1955-59 εναντίον της Αγγλικής κατοχής. Ήταν δεύτερος στην ιεραρχία της οργάνωσης και σκοτώθηκε από τους Άγγλους σε μάχη που δόθηκε κοντά στο Μοναστήρι Μαχαιρά.
Κατά τη διάρκεια του αγώνα ήταν κυρίως γνωστός με το ψευδώνυμο Ζήδρος, ενώ εκ των υστέρων ονομάστηκε «Σταυραετός του Μαχαιρά».
Στις 3 Μαρτίου 1957 οι Άγγλοι, ύστερα από προδοσία πληροφορήθηκαν το κρησφύγετο του κοντά στο Μαχαιρά. Το περικύκλωσαν με αυτοκίνητα και ελικόπτερα, μετά από πολύωρη μάχη και αρκετούς νεκρούς Άγγλους έριξαν βενζίνη στο κρησφύγετο και τον έκαψαν ζωντανό.
Το καμένο σώμα του θάφτηκε στις 4 Μαρτίου στις Κεντρικές Φυλακές Λευκωσίας, στο χώρο που είναι γνωστός σήμερα ως «τα φυλακισμένα μνήματα» από τους Άγγλους στρατιώτες.
«Στην εσχάτην ανάγκην θα αγωνιστώ και θα πεθάνω σαν Έλληνας, αλλά ζωντανόν δεν θα με πιάσουν».ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΑΥΞΕΝΤΙΟΥ
"Μια μάνα τέθκιον ήρωαν εν προσβολή να κλάψει
Χαλάλιν της πατρίδας μου το φως μου, η ζωή μου
Τζι αφού ένε παραδόθηκεν ας έσιη την ευτζιή μου"
(Λόγια της μητέρας του Γρηγόρη Αυξεντίου στην κηδεία του)
"Μια μάνα τέτοιο ήρωα είναι προσβολή να κλάψει
Χαλάλιν της πατρίδας μου το φως μου, η ζωή μου
και αφού δεν παραδόθηκε ας έχει την ευχή μου"
