Ας πάρουμε το παράδειγμα Παπαδήμου και άλλων δύο γεγονότων για να μιλήσουμε για αυτές τις μεθόδους. Πάντοτε η άμεση εμπειρία είναι πιο χρήσιμη. Αρχικά, πρέπει να τονίσουμε πόσο μη ουδέτερη είναι η ίδια η έννοια του γεγονότος. Αν κάτι συμβεί και δεν εμφανιστεί στα μέσα ενημέρωσης έχει συμβεί; Φυσικά και έχει συμβεί αλλά αν δεν εμφανιστεί στο δημόσιο λόγο δεν μπορεί να γίνει δημόσιο γεγονός, δεν γίνεται μέρος του κοινού κόσμου και τελικά δεν μπορεί να γίνει αντικείμενο της πολιτικής. Οπότε ευθύς εξαρχής τα μέσα ενημέρωσης έχουν το πάνω χέρι στο τι θα συνιστά δημόσιο γεγονός και άρα έχει κοινωνικό και πολιτικό ενδιαφέρον για όλους μας. (Εδώ είναι τα δικά μας μέσα – όπως το provo, indymedia κ.α.) – που προσπαθούν να αγωνιστούν ενάντια σε αυτό το πάνω χέρι των εταιρικών μέσων με μηδαμινούς πόρους και ελάχιστες δυνάμεις συγκριτικά με τις χιλιάδες έμμισθων που κάνουν αυτή τη δουλειά).
Πέρα από τη δύναμη να καθοριστεί το γεγονός, πάμε να δούμε πως αφού εν τέλει το παρουσιάσει ως δημόσιο το κάνει με τέτοιο τρόπο ώστε να διαμορφώσει την αντίληψη για τον κόσμο (πως φτιάχνει ιδεολογία).
Γεγονός 1: Ο φάκελος-έκπληξη στον Παπαδήμο (25/05).
Όλα τα μέσα το βάλανε ως πρώτο θέμα. Ως ένα συνταρακτικό γεγονός που χτυπάει κατευθείαν τη δημοκρατία. Δηλαδή, το σύστημα στο σύνολό του. Αμέσως, αναδείχθηκε το μεγάλο πρόβλημα της τρομοκρατίας, το οποίο είναι συστηματικό και υπάρχει μεγάλη αναγκαιότητα για να επιλυθεί ως τέτοιο.
Βλέπουμε τα εξής:
Α) Το χτύπημα στον Παπαδήμο παρουσιάζεται ως χτύπημα σε όλους μας, κάτι που αφορά και απειλεί και την δικιά μας ασφάλεια και τη δημοκρατία (μας).
Β) Παρουσιάζεται το χτύπημα ως ένα δομικό πρόβλημα της κοινωνίας μας (είτε αυτό αφορά την ασφάλεια, την παιδεία ή δε ξέρω εγώ τι άλλο).
Γ) Η λύση σε όλα αυτά τα προβλήματα εμφανίζεται πως είναι είτε περισσότερη ασφάλεια, είτε περισσότερη πρόληψη, είτε κάτι παρόμοιο – όπως και να έχει, η λύση έχει να κάνει με την περισσότερη παρέμβαση του κράτους στις ζωές μας.
Γεγονός 2: Έκρηξη με τραυματίες σε εταιρεία υγραερίου στον Ασπρόπυργο
Γράφουν: «Δυο άτομα τραυματίστηκαν στις 14:00 το μεσημέρι της Πέμπτης όταν σημειώθηκε έκρηξη σε φιάλη υγραερίου εντός χώρους κατασκευής φιαλών στον Ασπρόπυργο». Το λεξιλόγιο είναι αρκετά διακριτικό και ουδέτερο. Προσέξτε τη φράση «σημειώθηκε έκρηξη». Μια έκρηξη δε σημειώνεται γενικά. Μοιάζει σα να έγινε από μόνη της. Σα να ήταν ένα ατύχημα δηλαδή. Γι’ αυτό και στις πιο ακραίες περιπτώσεις τα συστηματικά μέσα χρησιμοποιούν τον όρο «εργατικό ατύχημα». Δεν παρουσιάστηκε γενικά με μεγάλους τίτλους και φυσικά δε θα γραφτεί κάτι άλλο πάνω σε αυτό.
Εδώ βλέπουμε τα εξής:
Α) Το χτύπημα αφορά τα ίδια τα άτομα που υπέστησαν τις βλάβες και κανέναν άλλον – ούτε καν την εταιρεία που δουλεύουν.
Β) Παρουσιάζεται ως ένα τυχαίο – ή καλύτερα ατυχές – περιστατικό, ως ένα γεγονός που δεν είναι δομικό αλλά συμβαίνει για απροσδιόριστους/ενδεχομενικούς λόγους.
Γ) Αφού, λοιπόν, είναι τυχαίο δεν υπάρχει κάτι που μπορούμε να κάνουμε γι’ αυτό αφού τα προβλήματα που μπορούμε να αντιμετωπίσουμε συλλογικά, να τα συζητήσουμε ως πολιτικά δηλαδή, είναι τα δομικά προβλήματα που τα μοιραζόμαστε συστηματικά και συνεχόμενα.
Γεγονός 3: Ανατροπή λεωφορείου με μαθητές στις Σέρρες
Σε κάποιο σημείο της Εθνικής ένα λεωφορείο με μαθητές, γονείς κτλ ανετράπη. Όπως φαίνεται κάποια νταλίκα πήγε να κάνει προσπέραση και ο λεωφοριατζής έκανε απότομα δεξιά κτλ κτλ. Αυτό παρουσιάστηκε ως πρώτο θέμα μέχρι κάποια ώρα, μέχρι να βρουν κάτι πιο ενδιαφέρον βάζοντας προφανώς τη λέξη «μαθητές» στον τίτλο για να συγκινήσει το κοινό και να παρουσιάσει μια ακόμα τραγωδία από τις εθνικές οδούς. Κάνοντας επίκληση στην αντίληψη για τα παιδιά που έχει η μοντέρνα κοινωνία.
Τι βλέπουμε;
Α) Το γεγονός οφείλει να συγκινήσει κάθε ευαίσθητο άνθρωπο αφού πρόκειται για παιδιά, οφείλει να αφορά πολύ κόσμο και μάλιστα να προκαλεί και κανένα ΣΟΚ!
Β) Παρουσιάζεται ως μια ακόμη τραγωδία της ασφάλτου (δε χρησιμοποιήθηκε αυτή η λέξη γιατί δεν είχε θάνατο αλλά το πλαίσιο είναι το ίδιο). Ως ένα δομικό πρόβλημα, λοιπόν, που το βλέπουμε συνέχεια στους ελληνικούς δρόμους.
Γ) Ακριβώς αφού είναι δομικό μπορεί να γίνει αντικείμενο της πολιτικής και πρέπει αμέσως να δοθούν λύσεις. Nα αναζητηθεί ο νταλικέρης και να δικαστεί, να αυξηθούν οι έλεγχοι, να βελτιωθούν οι δρόμοι, γενικά να κάνει κάτι η Πολιτεία – αυτά είναι τα λόγια που επαναλαμβάνονται μετά από κάθε τέτοιο περιστατικό όχι μόνο από τα μέσα αλλά και από πολύ κόσμο στα καφενεία και στα social media. Με λίγα λόγια να παρέμβει περισσότερο το κράτος και πάλι (νόμοι, δικαστήρια, μπάτσοι, σχολεία/παιδεία).
———–
Η βασική διαφορά ανάμεσα σε 1, 3 και 2 είναι το δομικό του πράγματος. Έχουν δίκιο τα μέσα όταν λένε ότι είναι δομικά προβλήματά τους το 1 και το 3. Είναι όντως. Σχετικά με τον Παπαδήμο, τον τεχνοκράτη μη-εκλεγμένο δημοκρατικά πρωθυπουργό του ελληνικού κράτους, είναι δομικό πρόβλημα να αντιστέκονται σε αυτόν, να νιώθει στο σώμα του την επίθεση από αυτούς που μπορεί με μια απλή υπογραφή του να τους υποτιμά, εξαθλιώνει, σκοτώνει. Και αυτό το πρόβλημα λέγεται ταξική πάλη.
Και το 3 είναι δομικό πρόβλημα γιατί οι δρόμοι και οι εθνικές οδοί που λειτουργούν για τις ροές των εμπορευμάτων (είτε για προϊόντα, είτε για εργάτες) πρέπει να λειτουργούν εύρυθμα και σωστά. Οι δυσλειτουργίες είναι πάντα πρόβλημα.
Ενώ από την άλλη, η έκρηξη σε χώρο εργασίας και ο τραυματισμός εργαζομένων δεν είναι δομικό. Παρόλο που αν βάλουμε κάτω τα νούμερα θα δούμε ότι τα εργατικά ατυχήματα είναι τόσα πολλά που δε χωράει αμφιβολία ακόμα και σε κάποιο αφεντικό. Οι τραυματισμοί, οι θάνατοι, οι συνθήκες εργασίας κτλ. Έτσι το αποπολιτικοποιούν, το παρουσιάζουν ως μια συνθήκη που δεν χρίζει λύσης.
BONUS TIPS για όσ@ φτάσαν ως εδώ.
TIP#1: Όλες οι ειδήσεις παρουσιάζονται με τέτοιο τρόπο ώστε στο τέλος να αφήνουν ένα κενό, μια έλλειψη. Και αυτή την έλλειψη και ανάγκη θα έρθει να την καλύψει το κράτος. Αυτή είναι μια βασική αρχή της παρουσίασης των ειδήσεων. Κάνε ένα τεστ βλέποντας ένα δελτίο.
TIP#2: Όλες οι ειδήσεις παρουσιάζονται σα να τις εκφωνεί ο Καπιταλιστής από το γραφείο του. Κάνε εικόνα και πήγαινε στη θέση του. Όταν λέει χτύπημα σε όλους μας εννοεί τον εαυτό του και προσπαθεί να ταυτίσει και τον θεατή. Πάντοτε προσπαθεί να σε πείσει ότι οι δικές του ανάγκες, τα δικά του συμφέροντα, τα δικά του ενδιαφέροντα και ο κόσμος από τη μεριά που τον βλέπει αυτός είναι και δικό σου κόσμος, ότι έχεις τις δικές του ανάγκες, τα συμφέροντα σου ταυτίζονται με τα δικά του. Κάνε επίσης αυτό το τεστ.
Χρησιμοποίησε αυτά τα δύο εργαλεία (TIPS #1+#2) για να διαβάζεις τις ειδήσεις και δες τα αποτελέσματα.
