Ζητούμενα σε μια χώρα ειδικού καθεστώτος (αποικίας χρέους)
Η είσοδος της χώρας στην εποχή των μνημονίων οδήγησε στην εγκαθίδρυση ενός νέου καθεστώτος που έχει τη μορφή μιας μετανεωτερικής αποικίας – όπου στοιχεία της πολιτικής ανεξαρτησίας (όσα υπήρχαν) αδειάζουν σε πολύ μεγάλο βαθμό και οι έννοιες της εθνικής και λαϊκής κυριαρχίας καταρρακώνονται.
Το χρέος και η χρεομηχανή που έχει στηθεί εδώ και μερικές δεκαετίες αποτέλεσαν τον ειδικό μηχανισμό προώθησης αυτής της νέας ποιότητας-υποβάθμισης της χώρας, σε χώρο εκποίησης της δημόσιας και ιδιωτικής περιουσίας και τοκογλυφικής απομύζησης προς όφελος ισχυρών δυνάμεων της Ε.Ε. (Γερμανία) και διεθνών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων (ΔΝΤ).
Η χρεομηχανή σχετίζεται με δύο παράλληλες χρονικά διαδικασίες: τη χρηματιστικοποίηση της οικονομίας, δηλαδή το «άλμα στο άυλο» σαν απάντηση στην παγκόσμια κρίση του καπιταλισμού, καθώς και τη νέα μορφή συσσώρευσης που επιβλήθηκε μέσα στην κρίση: «τη συσσώρευση μέσω της αφαίρεσης πόρων από άλλους» (Harvey). Το πιστωτικό σύστημα και το χρηματιστικό κεφάλαιο μετατράπηκαν σε σημαντικούς μοχλούς αρπαγής, απάτης και κλεψιάς. Η υποταγή της οικονομίας στον χρηματοπιστωτικό τομέα –από τα μέσα της δεκαετίας του ’70– υπήρξε θεαματική, τόσο για τον κερδοσκοπικό όσο και για τον αρπακτικό χαρακτήρα της. Η αύξηση των επιπέδων του χρέους οδήγησε στη μετατροπή ολόκληρων πληθυσμών ακόμη και ανεπτυγμένων χωρών σε μια κατάσταση δουλοπαροίκων λόγω του χρέους.
Παράλληλα, έχουν δημιουργηθεί εντελώς νέοι μηχανισμοί συσσώρευσης μέσω της αφαίρεσης πόρων από άλλους (βλέπε εκστρατεία εκτεταμένων ιδιωτικοποιήσεων, την έμφαση που δίνεται στα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, τη βιοπειρατεία γύρω από το γενετικό υλικό κ.λπ.).
Επομένως, έχει δημιουργηθεί ένα τεράστιο παγκόσμιο δίκτυο καθώς και ειδικοί μηχανισμοί για να καθυποτάξουν την οικονομία, την πολιτική, τον πολιτισμό στις ανάγκες και την κυριαρχία των μεγάλων σφαιρικοποιημένων πολυκλαδικών μονοπωλίων. Η τάση συγκεντροποίησης οικονομικής και πολιτικής δύναμης έχει οδηγήσει, στο σύγχρονο κόσμο, στη δημιουργία μονοπωλιακών ενώσεων μέσω των οποίων μοιράζονται τον κόσμο (και παράλληλα ξεχωρίζουν) μερικές μεγάλες δυνάμεις που ανταγωνίζονται για το μοίρασμά του.
Ποικιλία μορφών εξάρτησης και προσάρτησης
Σε έναν κόσμο αλληλεξαρτώμενο σε αφάνταστο βαθμό και με πρωτοφανείς δυνατότητες ελέγχου και εκμηδένισης του χρόνου αλλά και διάχυσης, κατάτμησης της παραγωγικής διαδικασίας, δεν έχουν αναιρεθεί τα χαρακτηριστικά του ιμπεριαλισμού. Η κυριαρχία και η υπεροχή του χρηματιστικού κεφαλαίου πάνω σε όλες τις υπόλοιπες μορφές κεφαλαίου σημαίνει κυρίαρχη θέση του εισοδηματία και της χρηματιστικής ολιγαρχίας, σημαίνει ξεχώρισμα μερικών κρατών, που κατέχουν τη χρηματιστική «δύναμη», από όλα τα υπόλοιπα. Η κυριαρχία αυτή επιβάλλεται με ειρηνικές μέθοδες ή και πολεμικές, σκληρές. Παράγει όμως έτσι κι αλλιώς εθνική καταπίεση και τάση προς την ανελευθερία.
Από τις αρχές του 20ού αιώνα είχε επισημανθεί ότι ανάμεσα στην ανοικτή αποικιακή πολιτική (στην οποία έχει τις ρίζες της ο ιμπεριαλισμός) και τις ανεπτυγμένες ισχυρές ανεξάρτητες χώρες, υπάρχει πλήθος από «μεταβατικές μορφές κρατικής εξάρτησης». Η επέμβαση και ο πόλεμος, η λύση με βάση την επέμβαση και τη δύναμη, δεν αποκλείεται διόλου – αν και μερικές φορές η οικονομική προσάρτηση και η εξαγορά κυβερνήσεων και επιχειρήσεων μπορεί να διευκολύνει την ισχυροποίηση των χρηματιστικών κέντρων και των μεγάλων δυνάμεων.
Στις αρχές του 21ου αιώνα έχουμε πάλι μια ευρεία ποικιλία μορφών προσάρτησης (αναλογιστείτε ολόκληρο το ανατολικό μπλοκ, πώς εντάχθηκε στο καπιταλιστικό σύστημα), εξάρτησης, αρπαγής, ελέγχου, απομύζησης, τοκογλυφίας οργανωμένης σε διεθνή κλίμακα. Εδώ δεν θίγονται απλά οι προλετάριοι και η φτωχή αγροτιά της Γης. Καταστρέφονται ολόκληρα τμήματα μεσαίων στρωμάτων και μικρομεσαίες επιχειρήσεις, καταστρέφονται χώρες, κλάδοι της οικονομίας ή και ολόκληρες οικονομίες. Το αποτέλεσμα είναι να εντείνεται η αρπαγή, η εκμετάλλευση, η πολιτική και εθνική καταπίεση σε ολόκληρο τον κόσμο.
Το μνημονιακό ημιαποικιακό καθεστώς: μια σύγχρονη μεταβατική μορφή κρατικής εξάρτησης
Στη χώρα μας έχει επιβληθεί ένα νέο καθεστώς, μια σύγχρονη μορφή κρατικής εξάρτησης που εγκαθιδρύει την κυριαρχία των μεγάλων χρηματιστικών δυνάμεων. Ποια είναι τα βασικά χαρακτηριστικά του;
Η χώρα, το κράτος, υπόκειται στην άμεση εποπτεία τρίτων δυνάμεων. Η κυριαρχία της έχει περιοριστεί δραστικά, είναι εντελώς τυπική. Οι αποφάσεις που παίρνονται δεν προκύπτουν από την εσωτερική νόμιμη διαδικασία, αλλά επιβάλλονται. Οι θεσμοί της απλά επικυρώνουν τις αποφάσεις που παίρνονται αλλού, και οφείλουν να τις εκτελούν. Οι ισχυρές δυνάμεις (π.χ. Γερμανία, Ε.Ε., ΔΝΤ) παρεμβαίνουν και συνδιαμορφώνουν την πολιτική ζωή. Η οικονομία βρίσκεται υπό τον έλεγχο τρίτων, η δε ανάπτυξη επιτρέπεται μόνο με τρόπο που συμπληρώνει τις ανάγκες τους και όχι σύμφωνα με τις δυνατότητες της χώρας. Τα κλειδιά της αγοράς, του τραπεζικού συστήματος και του Δημοσίου ελέγχονται και εποπτεύονται άμεσα από τους δανειστές. Όλη η δημόσια περιουσία εκχωρείται στους δανειστές προς «αξιοποίηση», δημιουργούνται ελεύθερες ζώνες, προγράμματα ευρείας αποκρατικοποίησης και ξεπουλήματος. Πλήθος από στοιχεία και παραδείγματα μπορούν να δείξουν αυτήν την τραγική υποβάθμιση της χώρας.
Η Ελλάδα είναι μια «αποικία χρέους» εντός της Ε.Ε., η οποία με τη σειρά της δεν έχει καμιά σχέση με ένωση ισότιμων κρατών, αλλά ως μονοπωλιακή ένωση κρατών χαρακτηρίζεται και στο εσωτερικό της από πολλές διαβαθμίσεις (Ευρωπαϊκός Βορράς – Νότος, πολλαπλές ταχύτητες, πλεονασματικές χώρες, χώρες προς αποχώρηση κ.λπ.). Η σχέση της Ελλάδας με την Ε.Ε. δεν οδήγησε σε μια ενδυνάμωση της εθνικής και λαϊκής κυριαρχίας, αλλά στο ακριβώς αντίθετο. Βάθυνε την εξάρτηση, διέλυσε την οικονομία, διαλύει την κοινωνία και ανοίγει διάπλατα την πόρτα προς μια μεγάλη εθνική καταστροφή.
Η Ελλάδα: μια χώρα της ευρωζώνης υπό εχθρική απειλή
Η υπόσταση της Ελλάδας ως ανεξάρτητης τυπικά χώρας απειλείται ανοικτά από μια γειτονική της χώρα, την Τουρκία, μέλος της ίδιας στρατιωτικής συμμαχίας στην οποία μετέχει και η Ελλάδα (ΝΑΤΟ). Άρα η Ελλάδα οφείλει να αντιμετωπίσει, πέρα από την υποβάθμισή της σε αποικία χρέους, και την άμεση στρατιωτική απειλή μιας επεκτατικής χώρας, η οποία προφανώς στοχεύει να πλήξει κι όχι να δυναμώσει τα στοιχεία εθνικής και λαϊκής κυριαρχίας ή ακόμα και τυπικής ανεξαρτησίας που διαθέτει η Ελλάδα.
Αν αφαιρούσαμε την απειλή της Τουρκίας, που στοχεύει ευθέως τα κυριαρχικά δικαιώματα και την εδαφική ακεραιότητα της χώρας, τότε θα διαπράτταμε ένα σφάλμα μεγάλο. Επειδή, στην εποχή της γεωπολιτικής και των πολιτικών ισχύος στην οποία έχουμε εισέλθει, δεν επιτρέπεται να κλείνουμε τα μάτια σε ορισμένες απειλές, και μάλιστα τόσο οφθαλμοφανείς…
Η λαϊκή και εθνική κυριαρχία δεν είναι επιστροφή στο παρελθόν
Ο στόχος της επιβίωσης μιας χώρας, της αφαίρεσης της θηλιάς που την πνίγει, δεν θα είναι αποτέλεσμα μιας πράξης και μόνο. Είναι μια διαδικασία κατάκτησης στόχων μέσα από ρήξεις και ανατροπές δεδομένων, αλλαγές συσχετισμών. Σε εποχές έντασης της εθνικής καταπίεσης, της εκμετάλλευσης και της τοκογλυφικής απομύζησης, σε εποχές επιστροφής της γεωπολιτικής, χρειάζονται πολιτικοί στόχοι και πολιτικές που να συσπειρώνουν ευρύτατα κοινωνικά και πολιτικά μπλοκ. Χωρίς αυτά τα μεγάλα πληθυσμιακά μπλοκ, που θα υποστηρίζουν συγκεκριμένους στόχους και θα αγωνίζονται γι’ αυτούς, δεν μπορεί να νοηθεί κάποια θετική εξέλιξη.
Η κατάκτηση της κυριαρχίας από μια σειρά χώρες σημαίνει αγώνα απέναντι στη νέα χρηματοπιστωτική ολιγαρχία και τους νέους μηχανισμούς που αυτή έχει δημιουργήσει. Δεν σημαίνει γενικά αντικαπιταλιστική πάλη και ανατροπή, αλλά συνδυασμό μιας κοινωνικής λαϊκής πολιτικής διεξόδου, μέσω της βήμα-βήμα κατοχύρωσης της εθνικής και λαϊκής κυριαρχίας, μέσω του ξετυλίγματος του πολιτικού αγώνα και του συνδυασμού της πάλης αυτής με το στόχο ενός βαθιού, μεγάλου κοινωνικού μετασχηματισμού.
Ο πολιτικός αγώνας και το πολιτικό κίνημα θα ενώσει τη βαθύτερη ουσία αιτημάτων του αντιμνημονιακού αγώνα με τον αγώνα για βαθύ κοινωνικό μετασχηματισμό. Αυτά τα δύο συμπλέκονται, είναι αδιαχώριστα. Δεν αποτελούν ξεχωριστά στάδια. Και τα δύο μαζί μπορούν να βάλουν τη χώρα σε μια πορεία μετάβασης.
Επομένως, θέτοντας το ζήτημα της κυριαρχίας της χώρας, το συνδέουμε άμεσα με μια άλλη προοπτική – δεν αφορά μια επαναφορά στην κατάσταση του 2008. Η επαναφορά σε μια κατάσταση σαν του 2008 είναι μια ουτοπία, μια φαντασίωση που δεν σχετίζεται καθόλου με το τι σημαίνει αντιμνημονιακό μέλλον/διέξοδος της χώρας σε συνδυασμό με μια πορεία κοινωνικού μετασχηματισμού (ελευθερία, δημοκρατία, κοινωνική ισότητα, χειραφέτηση).
Αντικειμενικά, το αίτημα της εθνικής και λαϊκής κυριαρχίας συνδέει στις παρούσες συνθήκες αιτήματα εθνικά, κοινωνικά, αντιιμπεριαλιστικά και αντικαπιταλιστικά. Εκτός αν αφεθεί να καλυφθεί από άλλες δυνάμεις…
* Ο Ρούντι Ρινάλντι είναι εκδότης της εφημερίδας Δρόμος της Αριστεράς
Ανάρτηση από: https://www.e-dromos.gr
